Peningamál - 01.11.2004, Síða 45

hefur verið nýttur til að greiða upp eldri og óhag-
stæðari lán hjá Íbúðalánasjóði, lífeyrissjóðum og
bönkunum sjálfum en einnig virðist sem margir hafi
nýtt tækifærið og aukið skuldsetningu sína og varið
einhverjum hluta hinna nýju lána til neyslu. Ekki er
enn ljóst með hvaða hætti bankarnir hyggjast fjár-
magna hin nýju lán en ekki mun ganga um langa hríð
að fjármagna þau með lausu fé eða skammtímafjár-
magni. Talsvert hefur verið greitt upp af húsnæðis-
lánum sem Íbúðalánasjóður og forverar hans veittu
en ekki liggja fyrir opinber gögn um hversu miklar
uppgreiðslurnar hafa verið. Íbúðalánasjóður efndi til
aukaútdráttar á flokkum húsbréfa í október og
nóvember og dró út bréf að markaðsvirði um 14,4
ma.kr. Íbúðalánasjóður bauð einnig endurkaup eldri
bréfa á markaði. Sjö tilboð bárust en engu var tekið.
Íbúðalánasjóður birti 19. október upplýsingar um
hvernig staðið yrði að aukaútdrætti í tilteknum flokk-
um húsbréfa. Einungis eru dregin út bréf í auka-
útdrætti í samræmi við uppgreiðslur lána sem fjár-
mögnuð voru með viðkomandi húsbréfaflokki.
Íbúðalánasjóður hefur einnig tilkynnt útgáfu á nýjum
flokki íbúðabréfa sem er með lokagjalddaga árið
2014 og er tilgangurinn að auka sveigjanleika sjóðs-
ins í sjóðsstýringu.
... og nýjar viðmiðanir voru teknar upp
Í október hækkaði Íbúðalánasjóður hámarkslán sín úr
9,7 m.kr. í 11,5 m.kr. Þau munu hækka í byrjun næsta
árs í 13 m.kr. samkvæmt því sem félagsmálaráðherra
hefur greint frá á Alþingi. Í frumvarpi sem nú liggur
fyrir Alþingi er kveðið svo á að sjóðnum verði heim-
ilt að veita lán fyrir allt að 90% af kaupverði íbúðar-
húsnæðis. Í nóvember tilkynnti Íslandsbanki að hann
byði 100% húsnæðislán að uppfylltum ákveðnum
skilyrðum um tryggingar og lífslíkur. Aðrir bankar
fylgdu í kjölfarið en misjafnt er hver skilyrði eru fyrir
þessum lánum. Ljóst er að með þessu eykst áhætta
lánanna þar sem hættan á því að eiginfjárstaða verði
neikvæð vegna þróunar húsnæðisverðs er mikil þegar
lánshlutfall er orðið svo hátt. Í skýrslu sem Seðla-
banki Íslands samdi að beiðni félagsmálaráðherra
fyrr á þessu ári kom fram að líkurnar á neikvæðri
stöðu eigin fjár einhvern tíma á lánstímanum ef keypt
er þegar fasteignaverð er tveimur staðalfrávikum yfir
langtímameðalverði (eins og nú er) eru frá 83-98%
þegar um 90% lán er að ræða.2 Því er nánast fullvíst,
m.v. langan lánstíma, að þeir tímar koma að eiginfjár-
staða verður neikvæð og veðstaða lánveitenda
ótryggari en ella. Það þarf ekki að þýða útlánatöp en
staða lánveitanda, ef slíkt hendir, verður þó verri fyrir
bragðið og hættan á áföllum í fjármálakerfinu vex.
Gengi krónunnar hefur styrkst lítillega ...
Gengi krónunnar sveiflaðist á tiltölulega þröngu bili
yfir sumarmánuðina og fram eftir hausti en greina
hefur mátt tiltölulega hægfara leitni til styrkingar. Í
kjölfar vaxtahækkunar Seðlabankans í byrjun
nóvember varð nokkur styrking og seig vísitala
gengisskráningar niður fyrir 120, en á árinu hefur hún
nokkrum sinnum verið á svipuðum slóðum. Ástæður
2001 | 2002 | 2003 | 2004
115
120
125
130
135
140
145
150
155
31. des. 1991=100
Mynd 2
Vísitala gengisskráningar
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Daglegar tölur 28. mars 2001 - 19. nóvember 2004
2. Efnahagsleg áhrif breytinga á fyrirkomulagi lánsfjármögnunar íbúðar-
húsnæðis, dags. 28. júní 2004, birt á heimasíðu Seðlabankans 15.
nóvember 2004.
1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004
2
4
6
8
10
12
14
%
Vaxtaróf Seðlabanka Íslands
Vikulegar tölur 3. mars 1998 - 19. nóvember 2004
Mynd 1
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Daglán
Endurhv.viðsk.
Innstæðubréf
Bindiskylda
Viðskiptareikn.
44 PENINGAMÁL 2004/4