Jökull - 01.01.2004, Qupperneq 98

Þórarinn Björnsson fæddist á Djúpavogi 19. nóv-
ember 1909. Foreldrar hans voru Björn Stefánsson
frá Teigi í Vopnafirði, lengst af verslunarstjóri við
verslanir Örum & Wulff á Austurlandi, og kona hans,
Margrét Katrín Jónsdóttir. Voru þau bæði af kunn-
um austfirskum ættum, hann af Burstarfellsætt en
hún af Vefaraætt. Þegar Þórarinn var á 10. ári voru
verslanir Örum & Wulff seldar og fluttist fjölskyld-
an þá til Reykjavíkur. Hann lauk gagnfræðaprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík árið 1925 og réð sig þá
um haustið sem sendisvein til Timburverslunar Árna
Jónssonar og lauk þar starfsævinni árið 1985 þá sem
forstjóri til margra ára.
Þórarinn gekk til liðs við skátahreyfinguna árið
1925 í Skátafélaginu Ernir og sat þar í stjórn árin 1931
til 1938 er Ernir sameinuðust Væringjum í Skáta-
félagi Reykjavíkur og hélt þar áfram stjórnarsetu til
ársins 1948. Kusu þeir hann heiðursfélaga. Jafn-
framt þessum störfum var hann einn af stjórnarmönn-
um Bandalags íslenskra skáta á árunum 1931 til 1944.
Þórarinn var mikill skíðamaður og beitti sér ásamt
öðrum áhugamönnum fyrir byggingu skíðaskála Ár-
menninga í Jósepsdal árið 1936 og hafði forystu um
byggingu Þrymheima, skíðaskála skáta í Henglafjöll-
um árið 1941. Þá lagði hann Árbæjarsafni lið þegar
gamli Væringjaskálinn, sem reistur var í Lækjarbotn-
um árið 1920, var fluttur í safnið árið 1962 og endur-
byggður þar.
Á þessum árum ferðaðist Þórarinn eins og kostur
gaf, mest þó með skátunum og Ferðafélagi Íslands en
í þá daga var það ærið ferðalag að fara um Hengils-
svæðið eða í Jósepsdal, svo maður tali nú ekki um
Kjöl eða Landmannalaugar. Þetta breyttist við lok
Heimsstyrjaldarinnar því þá eignuðust ýmsir „láns-
menn“ jeppa og urðu þá eldri víddir í ferðamennsku
innan gæsalappa en við tók sjálf víðáttan, hálendi Ís-
lands. Varð þetta til þess að smærri hópar ferða-
manna mynduðust, eins og til dæmis „Mópokarnir“
og „Minnsta Ferðafélagið“. Þórarinn varð fljótlega
meðlimur í hinu síðar nefnda og var ásamt félögum
sínum á ferð í Vonarskarði þann örlagaríka dag 14.
september 1950 þegar Geysir brotlenti á Bárðarbungu.
Þar af varð önnur ferð Þórarins á Vatnajökul, en hann
var lengst björgunarmanna á jöklinum við þær erfiðu
aðstæður sem þar voru. Fyrri ferð hans var í júlí 1943
en þá gekk hann á Hvannadalshnúk, frá Hofi í Ör-
æfum, ásamt sjö öðrum skátum. Afskipti Þórarins af
málefnum Ferðafélags Íslands jukust jafnt og þétt og
var hann kjörinn þar í stjórn árið 1952. Naut félagið
styrks hans sem stjórnarmanns í 20 ár en á þeim tíma
var sæluhúsið í Þórsmörk stækkað og ný hús byggð
í Nýjadal, Veiðivötnum og Landmannalaugum. Störf
hans fyrir Ferðafélagið voru á þann hátt metin að hann
var einróma kjörinn heiðursfélagi á þriggja áratuga af-
mæli þess árið 1977.
Þegar stjórn Jöklarannsóknafélags Íslands ákvað á
4. ári þess að reisa skála í Jökulheimum þurfti fjárvana
félag víða að leita fanga. Þá var sem fyrr, við innrétt-
ingu fyrsta skála félagsins í Esjufjöllum sem reynd-
ar komst aldrei lengra en að Breiðá, leitað til Timb-
urverslunar Árna Jónssonar með þeim árangri að lít-
ið finnst í bókhaldi félagsins varðandi timburkaup í
skálann, heldur rausnarleg peningagjöf frá téðu fyrir-
tæki. Er ekki örgrannt um að þar hafi timburreikn-
ingar villst inn á eigin reikning Þórarins. Sama varð
upp á teningnum við byggingu skálans á Grímsfjalli
tveimur árum síðar að því viðbættu að hann léði alla
aðstöðu til smíðinnar á athafnasvæði fyrirtækisins, en
þar var samhliða timbursölunni rekið fullkomið véla-
verkstæði, svo munað hefur um minna. Á næsta ára-
tug var mikið byggt í Jökulheimum og reist þar, svo
notuð séu fleyg vísuorð, „náðhús, svefnhús, skemma
og skúr“ og naut félagið Þórarins við allar þær fram-
kvæmdir. Árið 1975 ákvað stjórn JÖRFÍ að byggja
tvo litla skála og koma öðrum í Esjufjöll en hinum í
Kverkfjöll og var strax tekið út efni til smíðinnar hjá
Þórarni. Af óviðráðanlegum ástæðum varð þó ekki af
framkvæmdum fyrr en í ársbyrjun 1977 og því erf-
iðleikum bundið að skattleggja menn fyrr, en Þórar-
inn brosti og bað menn um að hafa engar áhyggjur
hann vissi að þetta kæmi allt. Reyndin varð sú, þegar
að uppgjöri kom, að engir vextir voru teknir og ansi
fannst okkur margar nótur hafa gufað upp. Sama sag-
an varð árið 1979 er byggðir voru tveir sams konar
skálar, annar fluttur að Fjallkirkjunni á Langjökli en
hinn á Goðahrygg austast á Vatnajökli, að því frá-
skildu að nú var gert upp við Þórarin nokkrum mán-
uðum seinna. Í bæði þessi skipti lagði hann áherslu
á að eðli þessara viðskipta færi ekki víða. Hafa þær
óskir hans að mestu verið virtar þar til nú.
98 JÖKULL No. 54, 2004