Fréttablaðið - 27.10.2018, Blaðsíða 26

þá er það ekki inni í myndinni. Það
væri svo auðvelt að veita aðgengi að
stuðningi við flóttamennina okkar,
en ekkert hreyfist. Þannig líka
hefnist manni fyrir að vera heiðar-
legur. Maður hefði kannski bara átt
að hlaupa hraðar áfram án þess að
spyrja nokkurn mann,“ segir Þor-
björg kímin. „En þetta er alveg ótrú-
legt, því auðvitað nota sérfræðingar
til dæmis Skype, það vita það allir,
en með því uppfylla þeir ekki lág-
marks öryggiskröfur. Það er enginn
að pæla í þeim.“
Það er allt í rugli
Þorbjörg er ástríðufull þegar hún
ræðir um hugarfóstur sitt. Hún
segir hugmyndina geta sprungið út,
allir geti notað Köru og haft gagn af.
„Þegar kemur að skólunum þá er
þetta stuðningur fyrir nemendur.
En það er hægt að nota þetta í allt.
Heilsugæslurnar, fangelsin okkar,
lítil sveitarfélög úti á landi. Það er
allt í rugli því það er ekki hægt að
finna sérfræðinga til að vinna þarna.
Staðan er líka sú að þessar stofnanir
á vegum hins opinbera eru ekki
skyldaðar eða fá ekki alvöru pening
til að taka inn nýsköpun. Það er
ekki nóg að kaupa bara áskrift að
hugbúnaðinum, það þarf að breyta
vinnulagi, hugarfari. Það er ekki
hægt að henda þessu framan í fólk
og segja: Nú skiptir þú um gír. Það
þarf alltaf að fjárfesta í breytingum.
Þú segir ekki á mánudegi: Jæja! Go
digital!“
Er ekki stundum betra að sér-
fræðingar setjist niður með skjól-
stæðingum sínum?
„Ég held að sérfræðingar muni
nýta sér báðar leiðir. Þess vegna
fannst okkur eðlilegt að hanna hug-
búnað sem allir gætu notað. Ekki
setja alla á netið og fyrirtækið væri
eingöngu með þjónustu á netinu.
Ég held að sérfræðingar vilji vera
sérfræðingar í sínu, vinna í sínum
teymum, og nota svo tæknina til að
bæta aðgengið að fólki sem þarf á
þjónustu þeirra að halda. En sveigj-
anleikinn verður krafa skjólstæð-
inga í framtíðinni. Heilsuþjónusta
verður aðgengileg á netinu eins og
bíómyndir eru í dag.“
Verðum að brjóta þessi síló
Undanfarið hefur verið mikil
umræða um greiningar barna. Er
meira um greiningar hér en annars
staðar?
„Já, það hefur komið fram, en ég
held að það hljóti að vera skekkja
í því. Við gætum verið að sjá það
að við grípum ekki nógu snemma
inn í. Heilinn í okkur er þannig að
því yngri sem við erum, því mót-
tækilegri erum við. Það er það sem
snemmtæk íhlutun þýðir. Þetta er
svona klassískt óskiljanlegt hugtak,
en sannarlega réttmætt fyrirbæri.
Það á að ganga strax í verkefnin,“
segir Þorbjörg og hrósar leikskól-
unum á Íslandi sérstaklega.
„Þeir passa þetta, bíða ekki bara
eftir greiningum. Sjá að það er eitt-
hvað að og grípa inn í. En aftur, hafa
ekki endilega aðgang að réttum sér-
fræðingum. Ef við gætum bara boðið
þeim upp á það,“ útskýrir hún.
„Okkur er alveg sama hvort sér-
fræðingar eru á launum hjá ríkinu,
sveitarfélagi eða fá greitt frá ein-
staklingum. Forritið spyr ekkert
um það. Þetta er bara spurning
um að setja barnið niður og fara í
málið. Svo finna sérfræðingarnir út
úr því hver borgar. Af hverju erum
við alltaf að senda þetta fólk á mis-
munandi staði út um allt? Af hverju
er ekki bara skólinn, heilsugæslan
eða hvaða stofnun sem er, sem hefur
einhvern gagnagrunn þar sem þau
geta fundið sérfræðinga sem henta
hverju sinni og tengt viðkomandi
áfram? Við verðum að brjóta
niður þessi síló á milli kerfa – með
tækninni!“
Það er allt að fara að breytast
Enn sem komið er eru það mest-
megnis einkaaðilar á Íslandi sem
nota forritið. Og Greiningarmið-
stöð Íslands. „Fyrsta alvöru opin-
bera batteríið sem er að nota þetta,“
útskýrir hún.
Mega þeir taka ákvörðun um það?
„Það er mjög góð spurning.
Ábyggilega ekki. En þau eru fram-
sýn og voru að nota Skype en Kara
er miklu öruggari og stenst nýju
persónuverndarlögin. Aðrir eru
kannski stopp því þeir spurðu ein-
hvern hvort þeir mættu nota for-
ritið. Mér finnst bara frábært að þau
hafi tekið skrefið og ekki endilega
spurt,“ segir Þorbjörg og hlær.
„En án gríns, án þess að gera lítið
úr reglugerðum, þá verður þetta að
vera meira lifandi skjal. Það þarf
ekki að opna sérhæfðar skrifstofur
úti um allt og það er ekki hægt líkt
og dæmin sanna. Tæknibyltingin
er löngu hafin og þetta er ekki bara
einhver nýstárleg hugmynd, að setja
sérfræðiþjónustu á netið. Þetta er
óumflýjanlegt dæmi. Við þurfum
að tala um breytingarnar sem eru
fram undan. Tæknin er að fara að
breyta öllu. Það að plötubúðir séu
ekki lengur til er að fara að gerast
með alls konar aðra þjónustu. Af
því að skjólstæðingurinn vill það.
Hann mun stjórna ferðinni, ég og
þú og börnin okkar, ekki ráðuneyti
eða embættismenn.“
Laus við „pakkann“ og Hallbjörn
Þorbjörg eyðir miklum tíma um
þessar mundir í Stokkhólmi, þar
sem nýtt útibú Köru er. Hún kann
vel við sig. Þar segist hún laus við
„pakkann“ sem fylgir því að hafa
verið í stjórnmálum. „Það stimpla
mig allir sem brútal Sjálfstæðis-
mann. Svo er ekki síður fínt að vera
laus við Hallbjörn [Karlsson],“ segir
Þorbjörg og hlær og vísar þar í eigin-
mann sinn.
„Þá meina ég laus við að fólk
viti hver hann er,“ en Hallbjörn er
þekktur fjárfestir. „Ég get ekki sagt
þér hversu oft ég hef heyrt sögur
um að hann sé nú svo ríkur og þess
vegna hafi það ekki verið neitt mál
fyrir mig að stofna fyrirtæki. Jafnvel
dekurverkefni. Við höfðum vissu-
lega aðgang að þolinmóðu fjár-
magni en einnig mjög útsjónarsama
fjárfesta hjá Crowberry Capital og
fleirum, styrki frá Tækniþróunar-
sjóði og frábæra stjórn sem styrkir
okkur og hvetur. Án þeirra væri
þetta ekki hægt. Fyrst og fremst er
teymið okkar fáránlega klárt og
þrautseigt – og með góða og upp-
byggilega vöru í höndunum. Það er
alveg rétt að ég var í pólitík, og það
hamlar mér kannski og kannski
ekki með verkefnið á Íslandi. Ég
hefði hins vegar aldrei getað gert
þetta allt ef ég hefði ekki verið þar
þessi ár. Ég sá hvað var að, hvað væri
hægt að gera fyrir öll þessi sveitar-
félög. Hugsaðu þér ef nokkur lítil
sveitarfélög fyrir norðan myndu
taka sig saman, samnýta fagfólkið
sitt í gegnum tæknina, til dæmis
náms- og starfsráðgjafa. Það er alltaf
verið að tala um að loka skólum eða
þjónustu á landsbyggðinni. Ég tala
fyrir því að við hættum að reikna í
fermetrum. Við erum ekkert að fara
að loka þessum byggingum hvort eð
er. Við eigum að reikna dæmið út frá
tímum sem dýrmætt starfsfólk nýtir
í að veita þjónustu, fjárfesta í þeim
og nota tæknina til þess að bæta
aðgengi að þeim.“
Klassísku, útlensku áhrifin
Þorbjörg selur nú þjónustu Köru
Connect til sveitarfélaga og skóla
á Norðurlöndum. „Um daginn
birti ég á Facebook smá texta því
bæjarstjórinn í Óðinsvéum flutti
opnunarræðu á ráðstefnu þar sem
hann lofsamaði Köru. Ég fékk ótrú-
lega mikil viðbrögð, meðal annars
frá íslenskum stjórnmálamönnum
sem fannst þetta geggjað. Ég gat ekki
annað en brosað og hugsað um klass-
ísku útlensku áhrifin á Íslendinga. Ég
hef hvatt þau til þess að koma með
okkur í þetta ferðalag ansi oft,“ segir
Þorbjörg og hlær.
Hún segir að í ákveðnum málum
sé gott að líta til útlanda, en að við
verðum að gera okkur grein fyrir
styrkleikum Íslendinga hvað varðar
menntun. „Við erum að gera góða
hluti í okkar skólakerfi, til dæmis
hvað varðar sköpun og áherslu á
vináttu. Það sem kerfið okkar byggir
að mörgu leyti á. Mér finnst við alveg
mega klappa okkur á bakið, byggja
á því og hlúa að okkar litla fjöreggi
sem er flott skólastarf að mörgu leyti.
Við erum oft að líta til Finnlands
í menntamálum, en þeir eru allt
öðruvísi en við. Miklu agaðri, skipu-
lagðari. Við erum algjörar vinnuvélar
miðað við þetta fólk og öðruvísi. Mér
finnst skorta að við tölum jákvætt
um það sem við erum góð í, eins og
með sköpunina. Það er sú atvinnu-
grein þar sem vélarnar og tæknin
geta ekki leyst okkur af hólmi. Sama
með tengsl og samkennd. Ég er ekki
að draga úr mikilvægi lesturs eða
stærðfræði, en að mínu mati á að
taka þetta áfram – sem við erum
best í.“
Troðum ekki breytingum í gegn
Yngstu börn Þorbjargar ganga í
Landakotsskóla.
Er ekki erfitt að vera skólastjóri með
mömmu eins og þig? Svona eins og
læknar eru verstu sjúklingarnir?
Þorbjörg hlær. „Ég held að þú verð-
ir að spyrja Ingibjörgu skólastjóra að
því! En ég hugsa að sumir kennarar
hugsi mér stundum þegjandi þörf-
ina.“ Hún segist meðvituð um stöðu
kennarans.
„Í hverjum bekk eru um fimm
börn sem þurfa aðstoð, 20 prósent af
krökkunum. Ég held að þetta rof sem
er orðið, traustið sem hefur rofnað
milli samfélagsins og kennara, sé
vegna þess að við höfum sturtað
verkefnum inn í menntakerfið sem
eru mjög kostnaðarsöm án þess
að fjármagn fylgi. Ég nefni skóla án
aðgreiningar, styttingu framhalds-
skólanna, lesfimiprófin, hvað sem
helst. Þetta eru flott verkefni og það
gengur allt en ég skil stöðu kennarans
í öllu þessu, sem fær alltaf ný og ný
verkefni án þess að fá fjármuni, inn-
leiðingarferli eða breytingastjórnun.
Ég held við séum ekki búin að sjá
fyrir endann á þessu og að umrædd
kulnun og rof á milli kennara og
samfélags hverfist að miklu leyti um
þessar breytingar. Við verðum að
fjárfesta í að breyta, ekki troða bara
ákvörðunum ofan í kokið á fólki.“
Hlustaði á embættismenn
Þorbjörg segist sjá eftir því úr sínum
pólitíska ferli að hafa ekki verið
ákveðnari við að leggja til stórar
breytingar. „Ég hlustaði of oft á rök
embættismanna sem hugsa eins og
kerfið. Ég er með stórt hjarta gagn-
vart þessum börnum sem eiga erfitt.
Ég vil lobbía fyrir þeim. Foreldrar
barna sem eru í vandræðum eða eru
veik eiga erfiðast með að gæta hags-
muna þeirra, einfaldlega vegna þess
að þau eru úrvinda. Foreldrar ADHD-
barna eru til dæmis seint að fara að
skrifa ráðherra á kvöldin. Það þarf
einhver að tala fyrir þau og okkur
vantar þessar hendur, þessi börn,
í mikilvæg störf í framtíðinni. Við
getum ekki sleppt því að fjárfesta í
þessu núna og sagt svo eftir nokkur ár
að við skiljum ekkert í auknum fjölda
öryrkja. Við eigum og getum gripið
inn í miklu fyrr en við erum að gera
og við hreinlega verðum að gera það.
Það er skylda okkar.“
Ég get ekki sagt þÉr
hversu oft Ég hef heyrt
sögur um að hann sÉ nú
svo ríkur og þess vegna
hafi það ekki verið
neitt mál fyrir mig að
stofna fyrirtæki.
Jafnvel dekurverkefni.
Ég hlustaði of oft á
rök embættismanna
sem hugsa eins og
kerfið. Ég er með stórt
hJarta gagnvart
þessum börnum sem eiga
erfitt. Ég vil lobbía
fyrir þeim.
Þorbjörg Helga segir ekki lengur hægt að troða breytingum ofan í kokið á kennurum. FréTTabLaðið/STeFán
2 7 . o k t ó b e r 2 0 1 8 L A U G A r D A G U r26 H e L G i n ∙ F r É t t A b L A ð i ð
2
7
-1
0
-2
0
1
8

0
4
:2
0
F
B
1
1
2
s
_
P
0
9
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
1
3
3
-F
C
F
C
2
1
3
3
-F
B
C
0
2
1
3
3
-F
A
8
4
2
1
3
3
-F
9
4
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
A

F
B
1
1
2
s
_
2
6
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K