Skírnir - 01.09.2011, Qupperneq 6

Frá ritstjóra
Skírnir er aðeins umfangsminni núna en oftast áður, en sendingin til áskrifenda er
samt veglegri en gengur og gerist, því haustheftinu fylgir bók um Jón Sigurðsson,
fyrrum forseta Hins íslenska bókmenntafélags, áskrifendum að kostnaðarlausu. Al-
nafni hans, hagfræðingur, ritstýrði verkinu sem fjallar um hugmyndaheim Jóns frá
mismunandi sjónarhornum og stuðlar þar með vonandi að því að halda hugsun hans
og arfleifð lifandi, fremur en hefðbundnar helgistundir eða stækkanir á bílastæðum.
Er það von okkar að félagsmönnum þyki góður fengur að þessu verki og forláti jafn-
framt að nokkrir hefðbundnir þættir Skírnis falli niður að þessu sinni.
Ekki vildum við þó alveg láta Jóns ógetið í Skírni sjálfum. Árið 1911, þegar
hundrað ár voru liðin frá fæðingu hans, birtist í Skírni minningarljóð Hannesar Haf-
stein sem hefst á orðunum „Þagnið dægurþras og rígur“. Það er hér endurbirt ásamt
lagi sem Tryggvi M. Baldvinsson, tónskáld, samdi við ljóðið og er viðeigandi upp-
haf haustheftisins, sem er innihaldsríkt og fjölbreytt: Páll Skúlason lýsir hugsjóninni
um menntaríkið og færir rök að því að mikilvægasta verkefni stjórnvalda sé „að skapa
skilyrði fyrir menntun sem gerir fólk færara en áður að takast á við lífsverkefni sín“.
Kveikja hugleiðinganna er kreppan og hvernig best sé að takast á við hana. Til eru þeir
sem vilja rekja vanda Islendinga í kreppunni allt aftur til lagasetningar Alþingis um
fiskveiðistjórnun 1983. Hér skrifar Svanur Kristjánsson um hana í samhengi við
lýðræðisþróun á íslandi. Kristín Loftsdóttir ritar um annað efni sem hefur verið
áberandi í umræðum undanfarinna ára, en það er spurningin um stöðu trúarbragða
í grunnskólum landsins í ljósi hugmyndarinnar um fjölmenningarlegt samfélag.
Umræða um hugsjónir er reyndar líka á dagskrá í grein Stefáns Snævarr um Komm-
tínistadvarpið, þar sem hann spyr sig að hvaða leyti hugmyndir Karls Marx lögðu
drög að alræðisríkjum tuttugustu aldar, og að hvaða leyti hann reyndist forspár um
þróun kapítalismans.
Stjórnkerfisþróun er líka til umfjöllunar í ítarlegri sagnfræðiúttekt Guðmundar
J. Guðmundssonar um héraðsríkin sem mynduðust á Islandi á síðari hluta tólftu
aldar og þeirri þrettándu. Þrjár greinar í Skírni fjalla um bókmenntir, Guðrún Kvaran
skrifar um merkilega orðasmíð Jónasar Hallgrímssonar í ljóðum hans, Þorsteinn
Þorsteinsson um ljóðagerð Halldórs Laxness og Gerður Kristný segir frá tilurð
verðlaunabókar sinnar, Blóðhófnis.
Þátturinn um myndlistarmann Skírnis bíður, af ofangreindum ástæðum, næsta
heftis, en í staðinn vonar ritstjóri Skírnis að honum fyrirgefist að birta á forsíðu mynd
eftir Kristin Ingvarsson úr sýningarskála Islands á Bókasýningunni í Frankfurt, þar
sem Island var heiðursgestur nú í haust. I skálanum var áhersla lögð á bækur og les-
endur sem ætti að vera í anda Skírnis og Hins íslenska bókmenntafélags — og
kannski líka Jón Sigurðssonar, en um hann sagði Páll Melsteð sagnfræðingur, að
hann hefði snemma tekið að verja miklu fé í bækur.
Góða skemmtun!
Halldór Guðmundsson