Skírnir - 01.09.2011, Page 13

SKÍRNIR HVERNIG Á AÐ TAKAST Á VIÐ KREPPUNA? 243
sér að maðurinn hafi tileinkað sér víðtæka færni og lífsleikni sem
hann nýtir sér til að lifa því lífi sem hann sjálfur telur sig hafa góða
ástæðu til að vilja lifa. I þessu felst ekki bara hæfileiki manneskj-
unnar til að leggja rækt við líkamlega heilsu sína heldur líka að rækta
með sér margvíslega andlega hæfileika, svo sem við vinnu, í per-
sónulegum og félaglegum samskiptum, við að leika sér og njóta lista,
og ekki síst með þátttöku í ákvörðunum sem varða líf hennar og
samskipti við aðra. Þetta felur í sér umönnun í bernsku og viðeig-
andi uppeldi og myndun samfélagsvitundar. Þá verður fólk að njóta
félagslegs og pólitísks frelsis ásamt því að búa við viðunandi efna-
hag.
Þessi hugmynd um velferð er í fullu samræmi við — og er ætlað
að vera í samræmi við — margvíslegar hugmyndir um hvað sé far-
sælt líf þegar í hlut eiga ólíkir einstaklingar eða menningarhópar sem
hafa mismunandi skoðanir á því sem gefur lífinu gildi, ólíkan smekk
og gildismat. Hvað sem slíkum breytileika líður, þá er grunnforsenda
velferðar ævinlega sú sama, nefnilega ræktun þeirra hæfileika sem
gera okkur kleift að þroskast sem hugsandi verur sem líta á það sem
sitt meginverkefni að byggja upp gott mannlegt samfélag.
II. Kreppan á Islandi
Lítum nú á kreppuna á Islandi sem skall á árið 2008 með hruni ís-
lensku bankanna sem dæmi um það sem er að gerast víða í heiminum
í dag. Ein skýring þessa ástands er sú að þetta hafi verið fjármála-
kreppa: íslensku bönkunum hafi tekist að fá að láni tíu sinnum hærri
upphæðir erlendis en tekjur landsins eru á ársgrundvelli. Og þessir
peningar voru nýttir til að kaupa fyrirtæki á Islandi eða í útlöndum
og til skefjalausra fjárfestinga, einkum í fasteignum. Allir gátu séð að
eitthvað var í ólagi. En hvorki í Bandaríkjunum, í Evrópu né á ís-
landi var gripið til aðgerða til að stöðva þessa þróun. Af því má aug-
ljóslega draga þá ályktun að hvorki ríkið né þær stofnanir þess sem
eiga að hafa eftirlit með fjármálalífinu gegndu hlutverki sínu. Rann-
sóknarstofnanir á vegum háskólanna uppfylltu ekki heldur þá
skyldu sína að vara við þróuninni þrátt fyrir að einstaka háskóla-
menn gagnrýndu gang mála.