Skírnir - 01.09.2011, Page 14

244
PÁLLSKÚLASON
SKÍRNIR
Allt er þetta rétt, en nægir samt ekki sem skýring. Þegar við
lítum á samspilið milli þeirra þriggja sviða sem þurfa að blómstra í
öllum heilbrigðum samfélögum samkvæmt þeirri hugmynd sem ég
nefndi í upphafi, þá verður alveg ljóst hvers vegna mál þróuðust eins
og þau gerðu á Islandi. I stuttu máli þá ýttu efnahagsleg viðmið og
gildi til hliðar hinum pólitísku gildum um réttlæti og lýðræði og
þau höfðu líka lagt undir sig svið menntunar og trúarbragða sem
birtist meðal annars í því að skólar fóru að auglýsa sig á sama hátt
og kjörbúðir. Gildi sem ekki var hægt að mæla í peningum höfðu
einfaldlega horfið af sviðinu. Fólk óð áfram í græðgisæði sem ekk-
ert virtist geta stöðvað fyrr en hrunið varð í október 2008.
Eftir hrunið hefur íslenskt samfélag smátt og smátt verið að upp-
götva að hin félagslega afskræming sem leiddi til hinnar glórulausu
þróunar bankakerfisins hafði breiðst út um samfélagið allt. Rann-
sóknarskýrsla Alþingis sem kom út vorið 2010 í níu bindum leiðir
þetta glögglega í ljós. Flestar stofnanir og fyrirtæki, hvort sem þau
voru í eigu hins opinbera eða einkarekin, höfðu í raun starfað án
viðhlítandi virðingar fyrir þeim pólitísku og siðferðilegu gildum
sem koma í veg fyrir að samfélagið verði lagt í rúst.
Landið okkar hefur því ekki bara staðið frammi fyrir efnahags-
hruni, heldur glímir það líka við pólitíska og siðferðilega kreppu
sem er miklu alvarlegri viðureignar en fjármálakreppan. Reyndar
virðist fjármálakerfið vera að rísa upp aftur af krafti með sömu
aðilum og í sama anda og áður og fólk veit ekki hvernig það á að
bregðast við þessari skelfilegu þróun. Það hefur satt að segja misst
allt traust á stjórnvöldum og stofnunum ríkisins (Alþingi nýtur um
þessar mundir trausts u.þ.b. 10% þjóðarinnar samkvæmt skoðana-
könnunum). Fólki finnst að íslenska ríkið hafi brugðist þeirri
skyldu sinni að varðveita almenna hagsmuni landsmanna og að það
sé enn ófært um að koma með pólitískar lausnir á þeim margvíslegu
félagslegu og efnahagslegu vandamálum sem þjóðin stendur frammi
fyrir.
Hvað er til ráða? Þetta er spurningin sem brennur á okkur.