Skírnir - 01.09.2011, Síða 24

254
PÁLLSKÚLASON
SKÍRNIR
I viðbót við þessa upprifjun á greiningu Aristótelesar á þekk-
ingu vil ég nefna vaxandi beitingu frœðilegrar þekkingar í mennta-
kerfi okkar. Hagnýt þekking gengst í auknum mæli undir fræðilega
meðferð, ef ég má orða það svo, óháð því hvort hún hvíiir á
fræðilegri þekkingu eða ekki. Hin flóknu tæknilegu og félagslegu
kerfi sem við notum til að skipuleggja framleiðslu okkar, viðskipti
og samskipti þarfnast í auknum mæli frxðilegra útskýringa og
umræðu til þess að menn sættist á þau og þau verði nýtt á viðeigandi
hátt. Með öðrum orðum, ástundun hygginda krefst þess að um-
fangsmikil og skynsamleg orðræða þróist um öll mikilvæg málefni
og vandamál sem mannkynið stendur frammi fyrir. Þess vegna eiga
allir meðlimir samfélagsins að fá menntun sem gerir þeim fært að
skilja og taka þátt í slíkri orðræðu þegar þess er þörf.
VII. Nauðsyn fræðilegrar hugsunar — ábyrgð háskólanna
Sú staðreynd að lausnir á raunverulegum vandamálum okkar eru í
vaxandi mæli háðar fræðilegri hugsun, skýrir hvers vegna það er svo
mikilvægt að fólk eigi kost á fræðilegu námi af öllu tagi. Þetta skýrir
líka hvers vegna háskólar hafa vaxið hraðar en nokkrar aðrar stofn-
anir í heiminum og verið knúnir til að veita inngöngu miklu fleiri
stúdentum en áður og bæta við sífellt fleiri námsbrautum. Hugtakið
„akademískt rek“ hefur verið fundið upp til að lýsa þessari þróun
þar sem hagnýtar greinar hafa orðið æ fræðilegri, þ.e. þær hafa orðið
sífellt háðari því hvernig við fáumst við ýmis fræðileg vandamál sem
kunna að krefjast þess að ný hugtök verði fundin upp, nýjar hug-
myndir og aðferðir við að greina og ræða alls konar hagnýt vanda-
mál og spurningar. Ástæðan er sú að fræðileg hugsun og orðræða
skipta öllu máli þegar við leitumst við að skýra hugmyndir, hugs-
anir og kenningar; þannig getum við þróað víðtækan og skynsam-
legan skilning á heiminum og okkur sjálfum.
Þetta er einmitt að gerast í heiminum nú á dögum. Akademískt
fólk úr öllum heimshornum vinnur saman að því að móta fræðilega
orðræðu sem gæti búið okkur undir það að takast á við þau erfiðu
málefni sem mannkynið stendur frammi fyrir og mun standa
frammi fyrir í náinni framtíð. Og háskólar bera mesta ábyrgð á þess-