Skírnir - 01.09.2011, Síða 25

SKÍRNIR HVERNIG Á AÐ TAKAST Á VIÐ KREPPUNA? 255
ari þróun. Þeir eru grunnstofnanirnar sem heimurinn þarf á að halda
til að þróa þjóðríkin í átt að hugmyndinni um menntaríkið. Þeir
helga sig því að safna, greina og varðveita þekkingu sem getur
hjálpað fólki til að leysa hvers konar vandamál.
Til að fjalla um spurninguna um það hvernig hugmyndir við
gerum okkur um þá menntun sem ríkið ætti að halda á lofti, verðum
við því að snúa okkur til háskólanna. Grunntilgangur þeirra á að
vera að móta umfangsmikla og skynsamlega umræðu um þekk-
inguna sem akademískar fræðigreinar veita og að kenna okkur
hvernig á að nota hana til að endurbæta samfélög okkar í anda hug-
myndarinnar um menntaríkið.
En það er eitt veigamikið vandamál sem takast þarf á við varð-
andi þá akademísku þekkingu sem háskólarnir bjóða fram. Vanda-
málið er í senn tæknilegt, siðferðilegt og fræðilegt. Það tengist því
hvernig hin fræðilega orðræða sjálf hefur mótast, en hún skiptist
upp í óteljandi sérsvið þar sem menn verða að hafa á valdi sínu sér-
stakt táknmál og ákveðna tækni til þess að komast inn á sviðið og
deila því sem um er að ræða með öðrum. Hvernig er hægt að leysa
þennan vanda og móta fræðilega orðræðu sem hefur sig yfir hina
tæknilegu sérgreiningu sem einkennir fræðaheiminn?
Þennan vanda, sem snýst um akademíska stjórnun og umræðu,
hafa stjórnendur háskólanna að mestu leitt hjá sér til þessa vegna
þess hve uppteknir þeir hafa verið af vandamálum innan sinna stofn-
ana. Eigi háskólarnir að koma til móts við þær réttmætu væntingar
sem fólk hefur til þeirra um að veita raunverulegan skilning á heim-
inum og vandamálum fólks, hljóta þeir að taka höndum saman í því
skyni að þróa þekkinguna í þágu mannkyns með miklu skipulegri
og markvissari hætti en þeir hafa gert til þessa. Sú samkeppni sem
efnt hefur verið til á milli háskóla heimsins að undanförnu í anda
ríkjandi markaðshyggju vinnur að sjálfsögðu gegn þessu stefnumiði.
En þrátt fyrir samkeppnina má sjá augljós merki þess að sú aka-
demíska heimsvæðing sem háskólarnir standa fyrir stuðlar að því
að dýpka og breiða út hugmyndina um gildi menntunar fyrir mann-
eskjurnar og mannfélagið á öllum sviðum þess.
Eitt lifandi dæmi um hina akademísku heimsvæðingu er sú stað-
reynd að háskólar heimsins skipuleggja starfsemi sína með áþekkum