Skírnir - 01.09.2011, Page 26

256
PÁLL SKÚLASON
SKÍRNIR
hætti. í flestum háskólum falla námsgreinarnar undir þrjá flokka:
náttúruheim, félagsheim og menningu. Þannig höfum við náttúru-
vísindi, félagsvísindi og hugvísindi. Háskólar um allan heim hafa
haldið þessari akademísku umgjörð á lofti.
Auk þessara helstu fræðasviða eru svo margar sérgreinar iðulega
nátengdar tilteknum faggreinum eða störfum sem nýta sér fræðilega
þekkingu þessara þriggja mismunandi sviða.15 Og þessar sérgreinar
móta ennfremur alls konar tækni og siðferði sem þarf að yfirvega á
gagnrýninn hátt. Svo dæmi sé tekið voru notaðar innan bankakerf-
isins tæknilegar aðferðir við að selja og kaupa fjármuni sem buðu
heim hættu á stórkostlegu misferli sem átti stóran þátt í fjármála-
kreppunni sem skall á árið 2008. Á sama tíma þróaðist innan banka-
starfseminnar ákveðið siðferði þar sem fólk hætti að skeyta um þær
siðareglur og dygðir sem eru forsendur fyrir heilbrigðum rekstri
banka (Rannsóknarnefnd Alþingis 2010: einkum 48-58). I báðum
þessum tilfellum hefði háskólafólk átt að hafa vit fyrir okkur og
forða okkur frá þeim heimskupörum sem leiddu til hruns bankanna
haustið 2008.
Þessi dæmi nægja til að sýna að háskólarnir hafa ekki ennþá nýtt
sér með markvissum og uppbyggilegum hætti þrískiptingu þekk-
ingarinnar í fræðilega, tæknilega og siðferðilega þætti sem þarf að
beita í öllum fræðigreinum. Þeir hafa ekki verið hvattir til að vinna
og skipuleggja sig í anda hyggindanna sem skipta öllu fyrir „sam-
hæfingu hins skynsamlega og hins sögulega, hins skilvirka og hins
rétta“. Síðasta spurningin er því: Hvernig eiga háskólarnir að fást
við það verkefni sem menntaríkið krefst af þeim?
VIII. Verkefnin framundan
Svarið við þessari spurningu er auðvitað viðameira en umfang þess-
arar greinar. En til að búa í haginn fyrir hugsanlega gagnrýna um-
ræðu legg ég til að við lítum á nokkrar fræðilegar skilgreiningar á
15 í háskólum miðalda voru helstu faglegu starfsgreinarnar læknisfræði, lögfræði
og guðfræði, en ég treysti mér ekki til að nefna allar þær sérhæfðu faggreinar sem
síðan hafa litið dagsins ljós og hreiðra um sig í háskólunum.