Skírnir - 01.09.2011, Side 55

SKÍRNIR
VARÐ ÞJÓÐÞINGIÐ AÐ ÞJÓFÞINGI?
285
Af yfirlitinu um tilurð kvótakerfisins má sjá að ákvörðun um nýtt
kerfi fiskveiðistjórnunar er að forminu til í samræmi við forskrift
þingstjórnarkenningar um lýðræði. Málið er tekið til umfjöllunar
og afgreiðslu á vettvangi æðsta valdsins, löggjafarþings þjóðarinnar,
sem ákveður að framselja vald sitt til viðkomandi ráðherra. En eins
og aðrar kenningar um lýðræði fjallar þingstjórnarkenningin ekki
eingöngu um form heldur einnig um innihald — að allir hlekkir
þingstjórnarkeðjunnar haldi í raun. Einungis þannig sé mögulegt að
umbreyta miðstjórnarvaldi þingstjórnarinnar yfir í fulltrúalýðræði,
þar sem kjörnir fulltrúar sækja umboð sitt til kjósenda og virða í
verki vilja og óskir hins eina endanlega handhafa fullveldis í ríki
lýðræðis, fólksins í landinu.
Eins og hér hefur verið rakið vaí^ingstjórnarkeðjunni í reynd
nánast snúið á haus þegar kvótakerfið var tekið upp. Stjórnmála-
flokkarnir höfðu ekki mótað neina stefnu í málinu. Kjósendur gátu
þar af leiðandi ekki tekið afstöðu í kosningum á grundvelli mis-
munandi stefnu flokkanna. Þingmenn höfðu því enga stefnu í mál-
inu og höfðu ekki málefnalegt umboð frá kjósendum til að taka
ákvarðanir um stjórn fiskveiða. Ríkisstjórn var mynduð eftir kosn-
ingar 1983 án þess að í stjórnarsáttmála væri neitt handfast að finna
um nýja stefnu í fiskveiðistjórnun. Undirbúningur löggjafarinnar af
hálfu Alþingis var allur í skötulíki. Málið var tekið seint inn í þingið
og afgreitt í flýti. Stjórnarmeirihlutinn á Alþingi hafnaði tillögum
stjórnarandstöðunnar um að þingið fjallaði um tillögur ráðherra um
úthlutun fiskveiðikvóta áður en þær kæmu til framkvæmda. Sjávar-
útvegsráðherra var nánast selt sjálfdæmi í málinu. Óljós fyrirheit
voru gefin um samráð ráðherrans við sjávarútvegsnefndir Alþingis og
ekki kveðið á um eftirlitshlutverk þingsins. Lögin áttu að gilda í eitt
ár en Alþingi tók engar ákvarðanir um hvernig standa ætti að end-
urskoðun laganna eða mótun fiskveiðistefnu til frambúðar. I staðinn
var í reynd ákveðið að byggja á samráðskerfi í frumatvinnugreinum
landsins, sem fyrst varð til í landbúnaði og síðar í sjávarútvegi. Hlut-
verk Búnaðarfélags og Fiskifélags var fyrst og síðast uppbygging
viðkomandi atvinnugreinar, aukin hagkvæmni og framleiðsla. Slík
félög eru í eðli sínu sérhagsmunafélög sem taka mið af skammtíma-
hagsmunum félagsmanna sinna. Engu að síður stuðluðu bæði félögin