Ægir - 01.10.2018, Blaðsíða 100

100
Áfall í kjölfar
þorskastríðs
Árið 1975 skipar stóran sess í sögu sjáv-
arútvegs á Íslandi og sjálfstæðis ís-
lensku þjóðarinnar. Þá var landhelgin
færð út í 200 mílur með sögulegum deil-
um við Breta og Þjóðverja. Eftir að
þorskastríðinu við Breta lauk á árinu
1976 og breskir togarar yfirgáfu lögsög-
una og þýskir togarar árið eftir, öðluð-
ust Íslendingar einir rétt til að setja lög
um veiðar innan landhelginnar og fram-
fylgja þeim.
Tálsýn
Mikil bjartsýni ríkti meðal þjóðarinnar,
sem var í sigurvímu eftir frækilegan sig-
ur í þorskastríðinu þar sem breska
heimsveldið varð að lúta í lægra haldi.
Nú sátu Íslendingar einir að fiskimiðum
sínum og gerðu þeir því ráð fyrir auk-
inni aflasæld. En það reyndist vera tál-
sýn. Gengið hafði verið of nærri flestum
fiskistofnum, þar á meðal þorskinum, á
undangengnum árum og verulegs niður-
skurðar á afla Íslendingar var þörf, þrátt
fyrir að flotar Breta og Þjóðverja hyrfu
frá veiðum við landið. Íslenski fiski-
skipaflotinn einn og sér var orðinn of
stór fyrir Íslandsmið að mati forstjóra
Hafrannsóknastofnunar. Jón Jónsson,
forstjóri stofnunarinnar var ekkert að
skafa utan af hlutunum í skýrslu sinni
árið 1975: Ástand fiskistofna og annarra
dýrategunda á Íslandsmiðum og nauð-
synlegar friðunaraðgerðir innan ís-
lenskrar fiskveiðilandhelgi. Minnka
verði sókn í þorskstofninn um helming
til að koma í veg fyrir hrun hans.
Afli farið síminnkandi
„Undanfarna tvo áratugi hefur árlegur
þorskafli á Íslandsmiðum numið að með-
altali 400 þúsund tonnum. Mestur varð
aflinn árið 1954 tæplega 550 þúsund
tonn, en minnstur árið 1967 345 þúsund
lestir. Árin 1968 til 1970 óx aflinn aftur
og náði hámarki árið 1970 (471 þús.
tonn). Aukningin umrætt tímabil stafaði
að verulegu leyti af sterkum þorskgöng-
um frá Grænlandsmiðum. Síðan árið
1970 hefur afli farið síminnkandi (375
þúsund tonn árið 1974), þrátt fyrir 3
góða árganga frá árunum 1964-69. Þess-
um minnkandi afla veldur einkum
tvennt.
1. Klak við Grænland árabilið 1964-
1969 hefur verið mjög lélegt og því
dregið verulega úr göngum þaðan.
2. Með stækkandi skipastól hefur
sóknin í ókynþroska hluta stofnsins
farið ört vaxandi, þannig að þeim
fiskum sem ná kynþroska og ganga
á hrygningarstöðvarnar fer fækk-
andi. Vegna þessarar miklu sóknar
í þorskinn á uppeldisstöðvunum
fyrir Norður- og Austurlandi fæst
ekki lengur hámarksnýting úr
stofninum. Þetta ástand hefur ríkt
um nokkurra ára skeið og fer
versnandi.
Talið er að hámarksafrakstur þorsk-
stofnsins sé nær 500 þúsund tonn á ári.
Til þess að ná þeim afla þarf að fullnægja
eftirfarandi skilyrðum:
1. Að minnka núverandi heildarsókn-
arþunga í þorskinn um helming.
2. Að koma í veg fyrir veiði smáfisks,
þriggja ára og yngri og draga veru-
lega úr veiðum á fjögurra ára fiski.
Fiskiskipaflotinn einn og sér var orðinn of stór fyrir Íslandsmið þrátt fyrir að Íslendingar hefðu landhelgina útaf fyrir sig.
Barði NK 120 var fyrsti skuttogari Íslendinga.
Sjávarútvegur
á 100 ára afmæli fullveldis Íslands