Safnablaðið Kvistur - 01.11.2014, Side 25

VERÐLAUN OG VIÐURKENNINGAR
y
Safnaverdlaunin
Uppruna íslensku safnaverðlaunanna
má rekja til þess að um síðustu alda-
mót leitaði íslandsdeild ICOM (alþjóða-
ráðs safna) eftir samstarfi við Félag
íslenskra safna og safnamanna (FÍSOS)
um að veita árlega einu safni viður-
kenningu fyrir faglegt starf. Fyrir-
myndir verðlaunanna voru sóttar til
Norðurlandanna og til safnaverðlauna
Evrópuráðsins. Markmiðið var frá upp-
hafi að efla og hvetja söfn til að rælcja
starf sitt og hlutverk á framsækinn og
áhugaverðan hátt og vekja athygli á
því sem vel er gert á íslenskum söfn-
um. Kristín Guðnadóttir, þáverandi
formaður íslandsdeildar ICOM, dreif
þetta verkefni áfram og má kallast
guðmóðir verðlaunanna.
Aðferðin við val á vinningshafa var
í fyrstu nokkuð frábrugðin því sem
nú er, en leitað var til safna sem voru
aðilar að félögunum og þau spurð
hvort þau vildu vera í úrtaki fyrir verð-
launin. Svo fór að Síldarminjasafnið
á Siglufirði hreppti verðlaunin fyrst
allra og fór verðlaunaafhendingin
fram í tengslum við farskóla safn-
manna í Hafnarfirði. Forseti íslands,
Ólafur Ragnar Grímsson, afhenti verð-
launin við athöfn á Bessastöðum.
Allt frá upphafi verðlaunanna hefur
dómnefnd sett saman rökstuðning
þar sem þeir þættir í starfsemi
safnsins sem þykja skara fram úr
eru tilgreindir. Með þessu er vakin
athygli á því sem vel er gert og öðr-
um veittur innblástur til að fylgja
góðu fordæmi.
Verðlaunagripurinn, gylltur skjöldur
með merki verðlaunanna, var hann-
aður af Sigríði Bragadóttur, grafísk-
um hönnuði. Innblásturinn að merki
verðlaunanna sótti hún til bóka-
hnúta í Guðbrandsbiblíu. Skjöldur-
inn er enn með sama sniði og er
veittur til eignar. Síðan 2008 hafa
þau söfn sem tilnefnd hafa verið
einnig fengið viðurkenningarskjal.
Verðlaunin voru veitt árlega frá 2000
til 2003 en annað hvert ár eftir það.
Árið 2005 var skipuð nefnd sem fékk
það hlutverk að skoða árangur af
veitingu verðlaunanna. Niðurstaðan
var sú að innra starf safnanna hefði
fengið aukna athygli sem auðveldaði
forsvarsmönnum þeirra að sækja fé í
þann þátt starfseminnar. Nefndinni
þótti þó ástæða til að nýta verðlaun-
in betur til að vekja almenna athygli
á söfnunum og gera safnastarf sýni-
legra í samfélaginu.
Nefndin lagði til að fyrirkomulagi á
vali verðlaunahafa yrði breytt og það
opnað. í stað þess að fá tilnefningar
eingöngu frá safnmönnum skyldi
auglýst opinberlega eftir tilnefningum.
Verðlaunin hafa síðan verið afhent af
forseta íslands á Bessastöðum annað
hvert ár á íslenska safnadaginn, sem
er annar sunnudagur í júlí.
Almenningur hefur telcið vel við sér
og dómnefnd hafa ávallt borist fjöl-
margar tilnefningar um söfn af ýmsu
tagi. Val dómnefndar hefur miðast
við söfn sem uppfylla skilyrði safna-
laga og fara að siðareglum ICOM eða
eins og nú síðast verkefni sem unnið
er í samstarfi fjölmargra safna.
Árið 2014 sótti íslandsdeild ICOM um
styrk úr safnasjóði til að standa að
framkvæmd verðlaunanna og veita
verðlaunafé. Styrkur að upphæð
1.400.000 kr. var veittur úr sjóðnum
og hefur þá enn ein tillaga nefndar-
innar frá 2005 orðið að veruleika.
Viðurkenningin sem felst í verðlaunun-
um er bæði heiður og hvatning söfnun-
um þrem sem hljóta tilnefningu ekki
síður en því safni sem hlýtur verðlaun-
in. Verðlaunin vekja athygli á þeim
framúrslcarandi verkefnum sem unnin
eru af íslenskum söfnum.
ÞEIR SEM HL0TIÐ HAFA
VERÐLAUNIN ERU:
2014: Rekstrarfélag Sarps
Aukþess voru tilnefnd: Þjóðminjasafn
íslands og Hafnarborg.
2012: Byggðasafn Suður-
Pingeyinga, Húsavík
Auk þess voru tilnefnd:
Þjóðminjasafn íslands og
Listasafn Einars Jónssonar
2010: Nýlistasafnið
Aukþess voru tilnefnd: Byggðasafn
Skagfirðinga og Heimilis-
iðnaðarsafnið á Blönduósi
2008: Byggðasafn Vestíjarða
á ísafirði
Auk þess voru tilnefnd: Safnasafnið
á Svalbarðsströnd og
Minjasafnið áAkureyri
2006: Minjasafn Reykjavíkur
2003: Þjóðminjasafn íslands,
myndadeild
2002: Byggðasafn Árnesinga
2001: Listasafn Reykjavíkur,
fræðsludeild
2000: Síldarminjasafnið
á Siglufirði
Ágústa Kristófersdóttir,
framkvæmdastjóri Safnaráðs
25