Morgunblaðið - Sunnudagur - 16.09.2018, Blaðsíða 35

16.9. 2018 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 35
Easy2Clean
Mött málning
sem létt er að þrífa
Síðumúla 22 | Sími 517 0404 | serefni.is
Opið: 8-18 virka daga 10-14 á laugardögum
Svansvottuð
betra fyrir umhverfið, betra fyrir þig.
BÓKSALA 5.-11. SEPTEMBER
Listinn er tekinn saman af Eymundsson
1 Nú brosir nóttinTheódór Gunnlaugsson
2
Korkusögur
Ásrún Magnúsdóttir /
Sigríður Magnúsdóttir
3 Verstu börn í heimi 2David Walliams
4 FórnarmýrinSusanne Jansson
5 Óboðinn gesturShari Lapena
6 Konan í klefa 10Ruth Ware
7 Sagas Of The Icelanders
8 Stúlkan með snjóinn í hárinuNinni Schulman
9 Sumar í litla bakaríinuJenny Colgan
10 Þín eigin saga – Börn LokaÆvar Þór Benediktsson
1
Korkusögur
Ásrún Magnúsdóttir /
Sigríður Magnúsdóttir
2 Verstu börn í heimi 2David Walliams
3 Þín eigin saga – Börn LokaÆvar Þór Benediktsson
4 Þín eigin saga – BúkollaÆvar Þór Benediktsson
5
Maxímús músíkús –
þrautabók
Hallfríður Ólafsdóttir /
Linda Margrét Sigfúsdóttir /
Þórarinn Már Baldursson
6
Haninn sem vildi ekki
verða höfðinu styttri
Huginn Þór Grétarsson
7 Örninn og spætanHuginn Þór Grétarsson
8 MömmugullKatrín Ósk Jóhannsdóttir
9 Handbók fyrir ofurhetjur 2Elias / Agnes Vahlund
10 OfurhetjuvíddinÆvar Þór Benediktsson
Allar bækur
Barnabækur
Ég hef verið að lesa Tengdadótt-
urina eftir Guðrúnu frá Lundi,
hafði lengi ætlað mér að lesa
hana. Ég byrjaði á að lesa Dalalíf
og þegar ég var bú-
in með hana byrjaði
ég á Tengdadótt-
urinni en gafst upp.
Byrjaði svo aftur og
hef núna haldið
áfram. Mér finnst
hún mjög skemmti-
leg saga og góð lýsing á mannlíf-
inu til sveita.
Svo var ég að byrja á bók sem
heitir Borðaðu froskinn! eftir Bri-
an Tracy sem er bók um það að
hætta að fresta hlutum. Ég er
komin stutt áleiðis í henni en hún
lofar góðu, verður
kannski til þess að
maður hættir að
fresta hlutunum.
Það eru allavegana
í henni góð ráð og
hún hefur verið
mjög vinsæl hér á
Amtsbókasafninu og fólk ánægt.
Svo var ég að lesa ferðabók
um Verona, var úti í Verona í
ágúst. Hún var mjög skemmtileg
og góð til að hafa með sér og
undirbúa fyrir ferðina.
ÉG ER AÐ LESA
Sigrún Ingi-
marsdóttir
Sigrún Ingimarsdóttir er deildar-
stjóri lestrarsalar og prentskila
Amtsbókasafnsins á Akureyri.
Skiptidagar sýna nýja hlið áfræðimanninum GuðrúnuNordal, en í bókinni birtist
ferðalag hennar um sögu Íslands og
bókmenntir frá landnámi til okkar
daga þar sem hún fléttar inn í sögur
af eigin uppruna, leggur áherslu á
sögur kvenna og sækir samanburð til
nútímans.
Guðrún lýsir bókinni sem hugleið-
ingabók, hún noti esseyjuformið til að
fjalla um íslenska sagnahefð og
hvernig við höfum sagt sögurnar af
sjálfum okkur. „Mér fannst það mjög
mikilvægt að fara vítt yfir sviðið, fara
frá upphafi til okkar daga af því ég
hugsa bókina ekki síður sem bók fyrir
daginn dag og hvernig við horfum inn
í framtíðina með þetta nesti, með
þennan sagnasjóð sem við höfum
kannski líka dálítið einfaldað. Mig
langaði að reyna að ýja að því að við
höfum búið til ákveðnar goðsögur um
okkur sjálf, en höfum þá í leiðinni litið
framhjá því að mjög mörgum sögum
vindur fram sem hafa þó ekki komist
upp á yfirborðið.“
Mannleg samskipti
endurtaka sig
— Þú spyrð snemma í bókinni: „Er
samanburður fortíðar og nútíðar að-
eins samkvæmisleikur eða getum við
í raun lært af fortíðinni?“
„Það er mjög flókið að gera það. Í
þeim kafla þar sem þessi spurning
birtist er ég að fjalla um Sturlungu,
en stuttu eftir hrun var fólk einmitt
að líkja tímanum við Sturlungaöld.
Það var ákveðin samsvörun af því við
búum í mjög litlu samfélagi, erum svo
fá og dýfurnar verða svo miklar. Í
svona litlu samfélagi endurtaka sig
líka ákveðnir hlutir í ákveðnum
munstrum. Ef við erum að tala um 13.
öld og 21. öldina þá er þó ekki hægt
að líkja þessum samfélögum saman,
en mannleg samskipti endurtaka
sig.“
— Þú nefnir það að við höfum verið
svo fá og fjallar um það í bókinni, en í
henni kemur líka fram að við vorum
hluti af norrænu málsvæði þannig að
menn uppliðu það ekki að við værum
fámenn þjóð, þeir litu svo á að þeir
væru hluti af einhverju stærra.
„Það er mikilvægt þegar við hugs-
um um miðaldamenningu okkar að
líta ekki á hana sem bara íslenska
menningu. Þetta var stórt svæði sem
var í miklum samskiptum og bók-
menntir okkar hefðu ekki orðið til
nema fyrir þessu samskipti, fyrir það
að menn voru að skrifa fyrir markað.
Það þurfti mikinn auð til að búa til
handritin, eins og ég fer yfir í bókinni,
og við hefðum aldrei ráðið við þetta
ein ef við hefðum bara hugsað um
þennan litla hóp hér, það þurfti að
vera markaður og það er mikilvægt
að minna okkur á það.“
— Svo verður „hrun“, ef svo má
segja, þegar við dettum út af þessu
menningarsvæði, eins og þú lýsir í
bókinni, þegar sameiginlega tungan
greinist í tvær kvíslir.
„Við einangrumst meira, en við
höldum áfram að vera í miklum
menningarsamskiptum við aðrar
þjóðir. Það eru siglingar milli landa
og hingað koma Englendingar,
Þjóðverjar, Spánverjar og síðar
Frakkar. Þetta hefur haft áhrif líka
og svo var kirkjan alþjóðleg stofnun.
Það er mjög villandi og beinlínis
rangt að segja að Ísland hafi verið
einangrað land, en það er ótrúlegt að
við skyldum varðveita handritin og
merkileg þessi mikla skriftarárátta.
Það kemur gríðarlega sköpunarþörf í
gegnum þennan arf og hann er ekki í
einangrun, það er verið að færa hann
áfram í gegnum aldirnar. Þó að hand-
ritin hafi farið til Kaupmannahafnar
er ótrúlegt hve mikill fjöldi handrita
frá seinni öldum er í Landsbókasafn-
inu, það stoppaði ekki neitt, það fór
ekki allt til Kaupmannahafnar, þeir
héldu áfram að skrifa hér.“
— Eins og þú segir: „Það er mik-
ilvægt að muna að íslensk miðalda-
menning er ekki íslensk í þeim skiln-
ingi sem við leggjum í orðið í dag.“
„Það er alveg sama hvar þú lítur
yfir hana hún er alltaf í þessu sam-
spili og verður. Ritmenningin verður
til vegna þess að kennslan var eins
hér og annars staðar í Evrópu, það
var verið að kenna sömu retóríkina
og bókmenntatúlkun hér og annars
staðar, við erum hluti af stóru al-
þjóðlegu kerfi. Þegar maður er að
einfalda söguna, eins og gert hefur
verið, þá gerir maður hana beinlínis
ranga og hún verður heldur ekki eins
spennandi, það hverfur úr henni
kraftur. Fjölmenningarþátturinn í
miðaldamenningunni hverfur þegar
við erum að horfa á hana svona ís-
lenska og þegar við erum að togast á
við aðrar þjóðir um það hvort eitt-
hvert rit sé íslenskt eða norskt, eins
og það sé aðalatriði.“
Getum við lært af
fortíðinni?
— Svo ég spyrji þig aftur: Getum við
lært af fortíðinni? Kennir fortíðin
okkur nokkuð nema það að við getum
ekkert lært af henni?
„Að vissu leyti gerir hún það, en
mér finnst að eitt af því sem við get-
um lært til að skilja fortíðina sé að
vera hógvær, eða eins og ég segi ein-
hversstaðar að sleppa drýldni.“
— Eins og þú segir um miðja bók:
„Ef við speglum okkur í forfeðrum
okkar og formæðrum ættum við að
fyllast hógværð fremur en drýldni.“
„Þegar við hugsum um forfeður
okkar og formæður ættum við að
passa að láta ekki vaxa upp hér sam-
félag ójafnaðar. Hér hefur fólk barist
til að lifa af þessar erfiðu aldir, til
dæmis átjándu öldina, það er ótrúlegt
að fólk skyldi komast uppúr því og ná
að vaxa á ný. Yfirstétt á Íslandi fer
okkur ekki vel – það er eitt af því sem
við ættum að læra. Svo eru sögurnar
okkar, bókmenntirnar, með allskonar
skilaboð sem er ágætt að læra af, alls-
konar skilaboð sem eru mjög holl og
þessi sköpun hefur skipt okkur miklu
máli.“
Eigum að vera hógvær
Í bókinni Skiptidagar rýnir Guðrún Nordal í sögu íslenskrar menningar og
rekur grunnþræði fram til okkar daga, sýnir samhengið í sköpunarsögunni
og tíundar hvað hægt sé að nýta til að okkur miði áfram.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
Guðrún Nordal, pró-
fessor og forstöðumað-
ur Árnastofnunar.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon