Morgunblaðið - 08.11.2018, Blaðsíða 47

UMRÆÐAN 47
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2018
Sighvatur Björg-
vinsson, fyrrverandi
heilbrigðisráðherra,
birti grein í Morgun-
blaðinu þann 29. sept-
ember síðastliðinn um
heilbrigðismál. Þar
sem hann fer dálítið
frjálslega með stað-
reyndir í greininni hef
ég freistast til að gera
nokkrar athugasemdir
við hana, og vona að hann taki það
ekki illa upp við gamlan bekkjar-
bróður.
Sighvatur fullyrðir að heilbrigðis-
þjónustan í hinum Norður-
landaríkjunum sé til muna betri en
á Íslandi. Hvaðan kemur honum sú
vissa? Það vill svo til að finna má
heimildir sem sýna að þessi fullyrð-
ing er röng eða mjög vafasöm. Í ný-
legri grein í Lancet, þar sem gæði
og aðgengi heilbrigðisþjónustu í 195
löndum eru borin saman, lendir Ís-
land í 1. sæti, Noregur í 2. sæti, en
hin Norðurlandaríkin töluvert neð-
ar.1) Í annarri samanburðarrann-
sókn frá 2016 eru ýmsir þættir heil-
brigðisþjónustunnar bornir saman í
35 Evrópuríkjum. Þar hafnaði Hol-
land í fyrsta sæti Noregur í þriðja
og Ísland í fimmta sæti.²
Varla er til betri mælikvarði á
gæði heilbrigðisþjónustu og heil-
brigðisástand þjóðar en ungbarna-
dauði. Ísland hefur lengi verið í
fremstu röð í heiminum á þessu
sviði og í áðurnefndri heimild var
Ísland með lægstan ungbarnadauða
í Evrópu eða 1,8 börn látin af hverj-
um 1.000, en Finnland og Svíþjóð
komu næst Norðurlanda með 2,2
börn.2) Varðandi lifun krabbameins-
sjúklinga var Ísland í efsta sæti
allra Evrópuríkja, miðað við árið
2012.2)
Sighvatur fullyrðir að kostnaður
við heilbrigðisþjónustuna sé meiri á
Íslandi en í hinum Norðurlandaríkj-
unum, en samkvæmt sömu heimild
var Ísland í 11. sæti Evrópuríkja
2014 með um 3.850 $ á hvern íbúa,
en Danmörk, Svíþjóð og Noregur
voru með töluvert meiri kostnað.
Þegar reynt er að reikna út hvað
skattgreiðandinn fái fyrir peninginn
kemur Ísland best út
Norðurlanda.3)
Sighvatur fer svo á
kostum þegar hann
lýsir því þegar heim-
ilislæknalaus sjúkling-
ur lendir hjá sérfræð-
ingum: „Sami
sjúklingur getur þann-
ig verið til meðferðar
við sama meini hjá
mörgum sérfræðingum
í senn sem ekki vita
hvað hver og einn er
að gera og ráðleggja
og engar samræmdar upplýsingar
eru til um hvað gert hefur verið og
hvaða árangri náð nema viðkomandi
hafi skilað læknabréfum – sem oft
er ekki – og þá hvert ef enginn
heimilislæknir er til?“
Sjúklingarnir geta yfirleitt gefið
verðmætar upplýsingar um ein-
kenni sín og þá meðferð sem þeir
hafa fengið. Sighvatur gleymir því
líka að við lifum á tölvuöld með
greiðum rafrænum samskiptum.
Sérfræðingar hafa nú aðgang að öll-
um skráðum upplýsingum um sjúk-
linga, ekkert síður en heim-
ilislæknar.
Sighvati verður tíðrætt um að
teymi sjúkrahússérfræðinga og
heilbrigðistarfsfólks annist meðferð
eftir vist á sjúkrahúsum. Teymi er
teygjanlegt hugtak og í rauninni er
það einn læknir sem ber ábyrgð á
sjúklingnum og hann ákveður
hverja hann fær sér til aðstoðar.
Sighvatur gerir mikið mál úr því
að sérfræðingar við sjúkrahús hér-
lendis vísi sjúklingum sínum í eft-
irmeðferð á einkastofum sínum.
Hann segir að slíkt þekkist ekki í
hinum Norðurlandaríkjunum og
yrði ekki liðið þar. „Ástæðan er ekki
einungis kostnaður heldur ekki síð-
ur hitt, eftirmeðferð sjúklings, sem
verið hefur í erfiðri aðgerð, þarf oft
að vera teymisvinna ólíkra sérfræð-
inga, sem eru til staðar á sjúkrahús-
inu en ekki á einkastofum.“
Auðvitað er það val sjúklingsins
hvert hann fer í eftirmeðferð og ég
geri ráð fyrir því að mörgum þeirra
sé farið eins og mér að þykja þægi-
legra að fara í eftirlit og meðferð á
stofu úti í bæ heldur en að fara á
Landspítalann, sem ég þekki þó vel
og met mikils eftir 35 ára starf þar.
Sighvatur gefur í skyn að læknar
hirði ekki um nauðsynlega teym-
isvinnu í eigin ábataskyni. Þetta eru
hreinar hugarórar, sem ég er viss
um að hann getur ekki fært nein
rök fyrir.
Hann segir einnig að það sé dýr-
ara að fara í eftirmeðferð á stofu
sérfræðings en á spítala. Hann á
þar væntanlega við heildarútgjöld.
Ég hygg að hann muni eiga erfitt
með að sanna þá staðhæfingu. Við
læknar bíðum spenntir eftir því að
sjá einstaka starfsþætti á Landspít-
alanum kostnaðargreinda líkt og á
stofu sérfræðinga. Samkvæmt
reglugerð nr. 1177/2017 tók Land-
spítalinn fyrir viðtal við ósjúkra-
tryggðan einstakling 13.500 kr. og
heilsugæslan 9.600 kr. á sama tíma
og viðtal á stofu sérfræðings kostaði
8.600 kr. Reglugerðin hefur vænt-
anlega verið miðuð við áætlaðan
kostnað.
Þegar á allt er litið er heilbrigðis-
þjónustan hér á landi jafn góð eða
betri en í hinum Norðurlandaríkj-
unum og skattgreiðandinn fær hér
meira fyrir peninginn. Það sem
greinir heilbrigðiskerfið á Íslandi
frá því sem gerist í hinum Norður-
landaríkjunum er greiður aðgangur
að þjónustu sérfræðinga utan spít-
ala. Mér sýnast heilbrigðisyfirvöld á
alvarlegum villigötum ef þau ætla
að setja upp hindranir á þá starf-
semi.
1) Lancet 2018; 391: 2236-71. Measuring
performance on the Healthcare Access
and Quality Index for 195 countries and
territories and selected subnational loca-
tions: a systematic analysis from the
Global Burden of Disease Study 2016.
2) Euro Health Consumer Index 2016.
3) Euro Health Consumer Index 2017.
Sighvati Björgvinssyni svarað
Eftir Davíð
Gíslason » Það sem greinir
heilbrigðiskerfið
á Íslandi frá því sem
gerist í hinum Norður-
landaríkjunum er
greiður aðgangur að
þjónustu sérfræðinga
utan spítala.
Davíð Gíslason
Höfundurinn er læknir.
davidgis@simnet.is
Um það bil helm-
ingur eldri borgara á
hvorki tölvur né að-
standendur til að skrifa
sig á lista hjá Þjóðskrá.
Undirskriftasöfnun
vegna hungurs verst
settu skattborgara Ís-
lands var þöguð í hel
nema hjá Stundinni,
viðtal, og í Ríkissjón-
varpinu.
Á þeim tímum þegar
vinnandi fólk fer fram á hærri laun
eftir launaskrið síðustu ára hjá því er
ekki einu orði minnst á aldraða og
sjúka. Þessir hópar fengu nokkur
þúsund kr. hækkun fyrir mörgum ár-
um.
Fólk sem er örkumla af ævilöngum
þrældómi, skattpíningu og okur-
lánum húsnæðislána er enn að borga í
ríkismafíuna ca. 50% af litlu sem ekki
nægir til framfærslu.
Þessi stóri hópur fólks er ekki
nefndur í ræðum stjórnenda í sjón-
varpi, blaðaviðtölum eða í hópi þeirra
sem eiga að fá launahækkanir. Þessi
hópur er ekki til í örvitund þeirra sem
eru að taka arð ríkisins og skattfé í
sína þágu. Þjóðarbúið ræður við 40-
100% hækkanir ofurmenna þjóð-
félagsins, en ef talað er um lægstu
laun þá myndi það skapa verðbólgu,
þ.e. þjóðfélagslegt hrun, og þá er ver-
ið að tala um eftir margra ára launa-
stöðnun, kannski 4%, ofan á 200 þús-
und kr. mánaðarlaun.
Hitaveita, sími, matur og annað
hefur hækkað vegna fyrirhugaðra
launahækkana vinnandi
fólks. Þær launahækk-
anir skella á eldri borg-
urum sem borga hlut-
fallslega hæstu
skattana, þeir fá ekki af-
skriftir af neinu.
Það væri kannski
þjóðfélagslega hag-
kvæmt fyrir alla að
embættismenn fengju
aðeins ein eftirlaun, en
margir stjórnendur sem
hafa flosnað upp á Al-
þingi fara þaðan í Seðla-
bankann, stöður sendiráða eða önnur
störf sem öll skaffa þeim eftirlaun
auk lífeyrissjóðsgreiðslna. Þetta mun
ekki skaða stöðu ríkissjóðs en þessir
menn eru með milljónir í eftirlaun.
Hvernig væri að þessir valdasjúku
menn fengju aðeins eftirlaun frá ein-
um geira þeirra embætta sem þeir fá
í gegnum mafíuna sem búið er að
skapa kringum þennan hóp í þjóð-
félaginu?
Ef Alþingi Íslendinga ætlar að
hundsa kröfur sveltandi fólks mun
það finna sér aðrar leiðir sem kannski
eru ekki hentugar fyrir ofursögur af
góðæri Íslendinga.
»Eldri borgarar og
öryrkjar, auk sjúk-
linga sem fá ekki þjón-
ustu, borga skatta.
Höfundur er snyrtifræðingur,
fatahönnuður, listakona.
erla.magna@gmail.com
Undirskriftasöfnun
vegna hungurs
verst settu skatt-
borgara Íslands
Eftir Erlu Mögnu
Alexandersdóttur
Erla Magna
Alexandersdóttir
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.