Morgunblaðið - 13.11.2018, Síða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. NÓVEMBER 2018
Hitatækni
Skynjarar í miklu úrvali
Hitanemar | rakanemar | þrýstinemar | C02 nemar | hitastillar
www.hitataekni.is | S: 5886070 | Smiðjuvegur 10 | 200 Kópavogi
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
„Ráðuneytið hefur ekki átt frum-
kvæði að neinum fundum með fyr-
irtækinu og hefur hvorki lýst af-
stöðu sinni til sæstrengs né til
tiltekinna verkefna eða hugmynda,“
segir Þórdís Kolbrún Reykfjörð
Gylfadóttir, iðnaðar- og nýsköpun-
arráðherra, við Morgunblaðið og
vísar þar til fyrirtækisins Atlantic
SuperConnection sem hefur verið
að skoða möguleika á lagningu sæ-
strengs, Ice-Link, á milli Bretlands
og Íslands.
Fram kom í Morgunblaðinu sl.
laugardag að fyrirhugaður sæ-
strengur til Íslands væri á verk-
efnalista Evrópusambandsins í
orkumálum.
Haft var eftir Friðriki Daníels-
syni verkfræðingi, sem ritstýrir vef-
síðunni Frjálst land, að fyrst sæ-
strengurinn væri á þessum lista
ESB hlytu íslensk stjórnvöld að
hafa samþykkt þetta. Var listinn
gefinn út í apríl síðastliðnum.
Engar skuldbindingar
Þórdís Kolbrún segir Ísland ekki
hafa á neinn hátt skuldbundið sig til
að taka þátt í hugmyndum Atlantic
SuperConnection og ráðuneytið ætti
ekki í neinum viðræðum við fyrir-
tækið.
„Fulltrúar þess hafa kynnt ráðu-
neytinu hugmyndir sínar á fundum
undanfarin ár, ávallt að þeirra frum-
kvæði,“ segir Þórdís Kolbrún enn-
fremur.
Hún bendir á að það hafi verið
ríkisstjórn Sigmundar Davíðs
Gunnlaugssonar sem samþykkti 13.
janúar 2015 tillögu þáverandi iðn-
aðar- og viðskiptaráðherra um að
stjórnvöld heimiluðu „að hugsanlegt
verkefni um lagningu sæstrengs
milli Íslands og Bretlands yrði tekið
til skoðunar sem verkefni sem fallið
gæti undir PCI-lista yfir verkefni
um uppbyggingu innviða í Evrópu
fyrir raforkumannvirki,“ segir Þór-
dís og bætir við að tekið hafi verið
fram að sú heimild stjórnvalda væri
með þeim fyrirvara að í henni fælist
hvorki á neinn hátt stuðningur
stjórnvalda við viðkomandi verkefni
né önnur efnisleg afstaða.
Tilefni þessarar umfjöllunar í rík-
isstjórn var fyrirspurn sem ráðu-
neytinu hafði borist í tengslum við
umsókn Landsnets til ENTSO-E,
samtaka evrópskra raforkuflutn-
ingsfyrirtækja, frá 14. nóvember
2014 (þ.e.a.s. umsóknin var dagsett
þá), um skráningu hugsanlegs sæ-
strengsverkefnis á milli Íslands og
Bretlands á framangreindan lista. Í
framhaldi af samþykkt ríkisstjórnar
veitti ráðuneytið umrædda heimild
með þeim fyrirvörum sem lýst er
hér að framan,“ segir í skriflegu
svari Þórdísar Kolbrúnar til Morg-
unblaðsins.
Segir ráðuneytið
ekki hafa tekið afstöðu
 Þórdís Kolbrún segir ráðuneytið ekki í viðræðum um
sæstreng til Bretlands  Frumkvæði hafi verið annarra
Magnús Heimir Jónasson
mhj@mbl.is
Niðurstöður umfangsmikillar rann-
sóknar á áhrifum mikillar rafseg-
ulgeislunar, eins og notuð er í 2G og
3G farsímum, á rottur og mýs sýna
aukna tíðni krabbameins í hjarta hjá
karlrottum. Einnig þóttu sjást vís-
bendingar um að krabbamein í heila
og nýrnahettum tengdust geisl-
uninni.
Rannsóknin var framkvæmd af
National Toxicology Program í
Bandaríkjunum, kostaði um 30 millj-
ónir dollara og stóð í meira en 10 ár.
Er þetta umfangsmesta rannsókn
sem gerð hefur verið á heilsufars-
áhrifum rafsegulgeislunar á 2G og
3G fjarskiptatíðni á dýr.
Varast að lesa of mikið í
niðurstöður ransóknarinnar
Sigurður M. Magnússon, forstjóri
Geislavarna ríkisins, segir að skoða
verði niðurstöðurnar í samhengi við
niðurstöður annarra rannsókna en
þær breyta ekki miklu einar og sér.
„Þarna er verið að geisla mörg dýr
og í langan tíma. Dýrin eru geisluð
nær allan sinn líftíma og þau verða
fyrir geislun á allan líkamann. Þessi
geislun er mun meiri en um er að
ræða í farsímum. Það er ekki hægt
að yfirfæra þessa niðurstöðu á fólk,“
segir Sigurður en rafsegulsvið af
þessari tíðni er flokkuð sem hugs-
anlega krabbameinsvaldandi.
Samkvæmt fréttatilkynningu á
vef Geislavarna ríkisins um rann-
sóknina segir að dýrin hafi verið í
sérhönnuðum búrum og geislunin á
rottum hófst þegar á fósturstigi en á
músum þegar þær voru 5-6 vikna
gamlar og stóð í allt að 2 ár.
Dýrin voru geisluð í 9 klukku-
stundir á dag. Hver geislun stóð í 10
mínútur og síðan var 10 mínútna hlé
áður en næsta geislun hófst. Rann-
sóknin beindist ekki að rafseg-
ulgeislun af þeirri tíðni sem notuð er
við þráðlaus net eða 5G farsímakerfi.
Minnsta geislun í rannsókninni er
sambærileg við viðmiðunarmörk
sem sett hafa verið við far-
símanotkun. Yfirleitt er geislunin
sem fólk verður fyrir mun minni en
viðmiðunarmörkin. Mesta geislunin í
rannsókninni var um fjórum sinnum
meiri en viðmiðunarmörkin.
Styrkur rannsóknarinnar er að
vitað er nákvæmlega hve mikilli
geislun dýrin urðu fyrir. Það er ekki
hægt við rannsóknir á hugsanlegum
áhrifum farsímageislunar á fólk,
sem oft byggjast á mati á far-
símanotkun. Að sögn Sigurðar eru
krabbameinsvaldandi efni í um-
hverfinu flokkuð á skala þar sem
lægsta svarið er nei, síðan kemur
„hugsanlega“ þegar það eru ein-
hverjar vísbendingar í rannsóknum
um að geislun sé krabbameinsvald-
andi. Þegar þær vísbendingar verða
meiri þá er slík geislun sögð vera
„líklega“ krabbameinsvaldandi.
Þegar vísbendingar eru síðan meiri
er sagt að efni séu krabbameinsvald-
andi. „Margir hlutir eru á þessu
hugsanlega bili, t.d kaffi,“ segir Sig-
urður.
Rafsegulgeislun skortir líkan
Eitt af vandamálunum með að
staðfesta tengsl rafsegulgeislunar
við krabbamein er að það skortir lík-
an til að sjá nákvæmlega áhrifin á
líkamann.
„Ef menn sjá einhver áhrif þá eru
þau óljós en niðurstöður gefa til
kynna að það séu einhverjar vís-
bendingar og þá kannski tölfræðileg
tengsl en við höfum ekkert líkan sem
getur útskýrt með hvaða hætti þessi
geislun væri skaðleg. Í sambandi við
aðra geislun sem við þekkjum vel,
eins og geislun frá geislavirkum efn-
um, sem við vitum að er krabba-
meinsvaldandi, erum við með líkan
þar sem við skiljum hvað gerist þeg-
ar geislun fer í mannslíkamann og
hvaða breytingu hún veldur á frum-
unum og erfðaefninu. Við erum ekki
með nein slík líkön fyrir rafsegulsvið
á fjarskiptatíðni. Það er hluti af
vandanum og við erum heldur ekki
með nein skýr orsakatengsl,“ segir
Sigurður.
Farsímageislun jók tíðni
krabbameins í karlrottum
 10 ára langri rannsókn lokið  Ekki hægt að yfirfæra niðurstöðurnar á menn
Ljósmynd/Cmdragon
Tilraunamýs Dýrin voru geisluð í 9 klukkustundir á dag. Hver geislun stóð í
10 mínútur og síðan var 10 mínútna hlé áður en næsta geislun hófst.
Yfirskattanefnd fellst í úrskurði
sínum á með tollstjóra að hörfræ-
olía fellur undir tollskrárnúmer
1515.1100 í tollskrá sem línolía og
þættir hennar. Í kæru sem nefnd-
inni barst var þess krafist að nið-
urstöðu tollstjóra verði breytt og
umrædd hörfræolía talin falla und-
ir tollskrárnúmer 1515.9001 í toll-
skrá sem önnur jurtaolía til mat-
vælaframleiðslu. Kröfu kæranda í
málinu var hins vegar hafnað.
Helstu málavextir eru þeir að
kærandi óskaði eftir bindandi áliti
tollstjóra á tollflokkun hörfræolíu. Í
umsókninni kom fram að varan
væri seld í 250 ml glerflöskum og
að hægt væri að hella olíunni beint
á mat eða nota í matreiðslu. Birgir
kæranda gæfi upp tollskrárnúmer
1515.1100, en vörur í því númeri
bæru 24% virðisaukaskatt. Var því
velt upp hvort varan ætti ekki bet-
ur heima í 1515.9009.
Tollstjóri lét uppi bindandi álit
15. maí sl. í tilefni af umsókn kær-
anda þar sem tollstjóri taldi olíuna
falla undir tollskrárnúmer
1515.1100 og vísaði í því sambandi
til skýringarbóka. Kærandi taldi
niðurstöðu álits tollstjóra ranga,
varan væri ætluð til matvælafram-
leiðslu og inntöku og ætti því að
bera 11% virðisaukaskatt. Skaut
hann málinu því næst til yfir-
skattanefndar. Með hliðsjón af
framleiðsluaðferð olíunnar, sem
unnin var úr fræjum plöntu án
efnafræðilegrar umbreytingar, var
fallist á álit tollstjóra.
Hörfræolía í tollskrárnúmeri 1515.1100
„Orð eru til alls fyrst og það er
kominn góður skriður á samtalið,“
segir Halldór Benjamín Þorbergs-
son, framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins.
Annar fundur samninganefnda
SA og VR fór fram í gærmorgun.
Þar var ákveðið að samninga-
nefndir hittist hér eftir einu sinni í
viku. „Við settum upp verkáætlun.
Samtalið er auðvitað víðtækara en
það. Hvor aðili um sig er að vinna í
greiningum en svo þarf að finna
sameiginlegan flöt þar á milli,“ seg-
ir Halldór Benjamín.
Hann kveðst telja að fasteigna-
málin, stytting heildarvinnuvik-
unnar og aukinn sveigjanleiki á
vinnumarkaði verði ofarlega á
blaði í viðræðunum. „Þessi atriði
verða snar þáttur í lausn næstu
kjaradeilu.“
Halldór segir að SA muni funda
með viðræðunefnd Starfsgreina-
sambandsins á föstudag. Hann ger-
ir ráð fyrir að stillt verði upp
áþekkri nálgun fyrir þær viðræður.
hdm@mbl.is
Sömdu
um verk-
áætlun
 Samninganefndir
SA og VR funduðu
Morgunblaðið/Hari
Viðræður Ragnar Þór Ingólfsson,
formaður VR, og Halldór Benjamín.
AFP
Sæstrengur Breskt fyrirtæki hefur sýnt áhuga á lagningu sæstrengs hing-
að frá Bretlandseyjum og átt viðræður við iðnaðarráðuneytið og fleiri aðila.