Morgunblaðið - 13.11.2018, Side 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. NÓVEMBER 2018
Suðurlandsbraut 26 Sími: 587 2700
Opið: 11-18 virka daga, 11-16 laugardaga www.alno.is
SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Ung kona sem er með geðhvörf 2
hefur leitað árangurslaust til geð-
lækna til þess að fá geðlyfjaskammt
sinn endurnýjaðan. Geðlæknir henn-
ar hætti að veita meðferð á stofu
sinni fyrir nokkru, biðlisti eftir að
komast að hjá nýjum lækni er allt að
eitt ár og hún fær þær upplýsingar í
heilbrigðiskerfinu að geðlæknir þurfi
að ávísa lyfjum af þessu tagi. Hún á
núna lyfjaskammt sem dugar henni
fram að jólum en eftir það er óvíst
hvað tekur við.
„Ég veit satt best að segja ekki
hvað gæti þá gerst. Hvernig sjúk-
dómurinn muni þróast áfram ef hún
fær ekki lyfin sín,“ segir móðir ungu
konunnar sem ekki vill koma fram
undir nafni.
Geðhvörf 2 einkennast m.a. af tals-
verðum sveiflum í hegðun. Sjúk-
dómnum er lýst á vefsíðunni Per-
sona.is og þar segir m.a. að hann lýsi
sér með langvarandi þunglyndi. Inni
á milli upplifa einstaklingar með
sjúkdóminn oflætistímabil sem vara
3-15 daga, segir á vefsíðunni.
Gott líf með aðstoð lyfjanna
„Þegar hún er í uppsveiflu, þá
pantar hún allt mögulegt af netinu.
Hún fær brjálæðislegar hugmyndir
og finnst hún geta allt. Hún tekur þá
kannski allt úr skápunum en svo
hættir hún í maníu, heimilið er þá al-
gerlega í rúst og þá fallast henni
hendur því hún nær ekki að klára
það sem hún byrjaði á,“ segir móð-
irin. „Þegar hún fer niður verður hún
þunglynd, sinnulaus og sefur gjarn-
an í þrjá sólarhringa. Lyfin veita
henni stöðugleika og stilla hegðunina
af. Þegar hún er ekki á lyfjum er
þetta hálfgert spennuástand. Þá er
ekkert hægt að vita hvenær eða
hvernig þessar sveiflur koma.“
Unga konan er einstæð móðir með
tvö börn og hefur með aðstoð
lyfjanna tekist vel að halda heimili,
sjá um börnin sín og vera á vinnu-
markaði. „Hún hefur ekki sýnt
sjálfsskaðandi hegðun og gerir í
rauninni allt það sem flest fólk gerir
og hefur tekist að lifa með sjúk-
dómnum vegna þess að hún fær
þessi lyf,“ segir móðirin.
Hún segir að dóttir sín hafi greinst
með sjúkdóminn upp úr tvítugsaldri.
Þá hafi áðurnefndur geðlæknir verið
nýkominn til landsins og auðvelt hafi
verið að komast að hjá honum. Nú sé
staðan talsvert önnur og engin leið
er að komast að hjá geðlækni fyrr
en eftir 6-12 mánuði. „Enginn þeirra
er tilbúinn til að skrifa upp á lyfin
fyrir hana, enda þyrftu þeir að hitta
hana fyrst og fá skýrslurnar um
hana. En þeir geta ekki hitt hana
vegna þess að hún fær ekki tíma hjá
þeim.“
Móðirin segir að þetta óvissu-
ástand skapi vanlíðan og kvíða hjá
dóttur sinni. „Það hefur áhrif á
börnin hennar og á allt líf hennar.
Hún hefur sjálf lýst veikindum sín-
um þannig að þetta sé eins og að
vera á árabát á spegilsléttum sjó, en
ef hún taki ekki lyfin þá komi hvirf-
ilvindur og hún viti ekki hvort henni
takist að halda sér um borð í bátnum
eða ekki.“
Meðal þeirra úrræða sem mæðg-
urnar hafa kannað er hvort unga
konan geti fengið endurnýjun á
lyfjaskammti sínum á geðdeild
Landspítalans. „Þau sögðust ekki
geta hjálpað okkur. Að þau gætu
ekki ávísað lyfjum til fólks sem er
ekki sjúklingar á deildinni og að við
yrðum bara að halda áfram að reyna
að fá tíma hjá geðlækni. Sem betur
fer er hún ekki nógu veik til að leggj-
ast inn á geðdeild, en það þyrfti að
vera eitthvert úrræði þar sem fólk í
hennar stöðu getur fengið endurnýj-
un á geðlyfjum sínum án þess að
vera með fastan geðlækni.“
Mismunað eftir sjúkdómum
- Kom það ykkur á óvart hversu
erfitt er að komast að hjá geðlækni?
„Já, heldur betur. Þar sem fyrrver-
andi geðlæknirinn hennar kom henni
ekki að hjá öðrum lækni, þá datt
henni ekki annað í hug en að þetta
væri lítið mál.“
- Hver væri óskastaðan í þessum
aðstæðum?
„Auðvitað ætti dóttir mín að hafa
greiðan aðgang að sérfræðilækni
eins og fólk með aðra sjúkdóma.
Fólk með krabbamein fer til krabba-
meinslæknis og hjartveikt fólk til
hjartalæknis. Það ætti ekkert annað
að gilda um fólk með geðsjúkdóma.
Fólk sem hefur fengið greiningu á
sjúkdómi sínum á að geta fengið
nauðsynleg lyf án þess að þurfa að
hringja út um allan bæ og leita sér
að lækni. Við vitum að þessir sjúk-
dómar eru lífshættulegir, það hefur
verið talsvert í umræðunni að
undanförnu. En það er ekki nóg að
ræða málin, þjónustan verður að
vera til staðar.“
Embætti landlæknis tók síðast
saman upplýsingar um biðlista hjá
geðlæknum fyrir tveimur árum. Í
skriflegu svari frá embættinu kem-
ur fram að nýrri upplýsingar liggi
ekki fyrir, en það sé þekkt að biðlist-
arnir séu langir.
Þar kom líka fram að meginreglan
sé sú að lyfjaendurnýjun geti farið
fram á heilsugæslu. Lyfjaávísanir
frá sérfræðingum séu skráðar í
lyfjagátt og allir læknar geti þannig
séð hvaða lyf fólk hafi tekið. Á þessu
geti þó verið undantekningar.
Fær hvorki lækni né lyf
 Kona með geðhvörf fær ekki lyf sín endurnýjuð eftir að læknir hennar hætti
með stofu sína  Um árs bið eftir öðrum geðlækni  Óvissuástand veldur kvíða
Thinkstock.com
Geðsjúkdómar Móðir konu með geðhvörf 2 gagnrýnir lélegt aðgengi að geðlæknum. „Fólk sem hefur fengið grein-
ingu á sjúkdómi sínum á að geta fengið nauðsynleg lyf án þess að þurfa að hringja út um allan bæ,“ segir hún.
Álagningarhlutfall fasteignaskatts af
íbúðarhúsnæði lækkar í Kópavogi á
næsta ári, sjöunda árið í röð. Hlut-
fallið fer úr 0,23% í 0,22%. Þá lækkar
álagningarhlutfall fasteignaskatts á
atvinnuhúsnæði úr 1,6 í 1,5%. Kemur
þetta fram í frumvarpi að fjárhags-
áætlun Kópavogsbæjar sem lögð
verður fram til fyrri umræðu í bæj-
arstjórn í dag, þriðjudag.
Fjárhagsáætlunin er unnin í sam-
starfi allra flokka í bæjarstjórn.
Rekstrarafgangur samstæðu
Kópavogsbæjar verður rúmlega 600
milljónir kr. á næst ári, samkvæmt
áætluninni. Skuldahlutfall heldur
áfram að lækka og verður 119% við
lok árs 2019 en það var 175% á árinu
2014. Niðurgreiðsla lána heldur
áfram og lýkur greiðslum af óhag-
stæðum lánum sem tekin voru í
hruninu.
Þjónusta verður aukin, meðal ann-
ars með áherslu á fyrirbyggjandi
starfsemi. Börn og foreldrar fá
fræðslu og sjónum er sérstaklega
beint að snemmtækri íhlutun og
stuðningi, til dæmis vegna kvíða
barna. Framlög til málefna fatlaðra
verða aukin.
Ráðist verður í byggingu húsnæðis
fyrir Skólahljómsveit Kópavogs við
Álfhólsskóla og hafist handa við bygg-
ingu sambyggðs grunn- og leikskóla
við Skólagerði á Kársnesi. Vegna
þéttingar byggðar á Kársnesi og í
Smáranum verður ráðist í umtals-
verðar gatnagerðarframkvæmdir.
Morgunblaðið/Ómar
Kópavogur Skuldir halda áfram að
minnka og rekstrarafgangur eykst.
Létta skött-
um af at-
vinnuhúsum
 Skuldir Kópavogs
lækka á komandi ári
Ísland skorar hæst allra landa á ný-
legum listum yfir öruggustu lönd í
heiminum. Samkvæmt úttekt vefsíð-
unnar Which? er Ísland öruggasta
land í heimi í margvíslegum skiln-
ingi.
Vefmiðillinn tekur mið af fjórum
þáttum: glæpatíðni, líkum á náttúru-
hamförum, sjúkdómahættu og
hryðjuverkaógn. Þegar tillit er tekið
til alls þessa skarar Ísland fram úr.
Athygli vekur að Ísland er í öðru
sæti allra landa þegar mæld er
áhættan vegna náttúruhamfara.
Öruggari en Ísland í þessu tilliti er
aðeins eyjan Barbados. Annars er
fólk skv. þessu hvergi óhultara fyrir
náttúruhamförum en á Íslandi.
Þá er Ísland í fyrsta sæti hvað
varðar litla tíðni alvarlegra ofbeld-
isglæpa. Þar á eftir koma Sameinuðu
arabísku furstadæmin, með sína vin-
sælu ferðamannastaði fyrir Evrópu-
búa, eins og Dubai og Abu Dhabi.
Sameinuðu arabísku furstadæmin
skora einnig hátt í öðrum þáttum og
eru almennt talin öruggur staður til
að ferðast. Meðal landa sem fengu
mjög lága einkunn í öryggismati
voru Suður-Afríka og Tyrkland.
Þessi ríki vermdu neðstu sætin á list-
unum sem Which? tók saman.
Ísland
öruggasta
land í heimi
 Í öðru sæti við mat
á náttúruhamförum