Morgunblaðið - Sunnudagur - 16.12.2018, Blaðsíða 28

28 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16.12. 2018
HEILSA
Ég hef engar heimildir fundið um að Jó-hannes úr Kötlum hafi verið mikið fyr-ir heilsurækt, jafnvel þótt hann hafi
búið í Hveragerði þar sem sjálft Heilsuhælið
(heitir nú Heilsustofnun NLFÍ) var stofnað
árið 1955, sama ár og Sjödægra kom út. Þar
kveður skógarmaðurinn og segir líf sitt blakta
„á einni mjórri fífustöng“ og kannski vísar
skáldið til eftirsjár vegna lítillar heilsuræktar
í gegnum árin, en óvíst er að bókmenntafræð-
ingar bekenni það. En Jóhannes hefur þó ver-
ið mér hugleikinn að undanförnu, ekki aðeins
vegna kveðskapar síns um jólaveinana, sem
flestir Íslendingar halda mikið upp á, heldur
einkum vegna braglínanna um áttunda svein-
inn – Skyrgám. Mér verður reyndar hugsað
reglulega til þess sveins, þegar ég skófla í
mig skyrinu, en meira um það hér aðeins neð-
ar.
Var karlinn meðvitaður?
Eins og flestir vita í dag er skyr afar prót-
ínrík fæða og það er ástæða þess að þessi
landbúnaðarafurð fer nú sigurför um heiminn.
Allir þeir sem stunda heilsurækt gera sér
grein fyrir mikilvægi prótíns fyrir uppbygg-
ingu vöðva og þá bætir enn úr skák að skyrið
er uppfullt af öðrum bætiefnum á borð við
kalk og fosfór. En var Jóhannes úr Kötlum
meðvitaður um hið mikla heilnæmi þessarar
vöru? Raunar er ýmislegt sem bendir til þess.
Í ljóði sínu um Skyrgám (sem hann nefnir
Skyrjarm, í boði hefðarinnar) lýsir hann
sveininum sem miklu heljarmenni. Hann er
„skelfilegt naut“ og þar sem hann sækir í
skyrið brýtur hann hlemminn ofan af sánum
með berum hnefanum. Og lýsing Jóhannesar
er líka raunsönn þegar kemur að lýsingu á
skyrinu sjálfu því þegar Skyrgámur hefur
hámað í sig herlegheitin stendur hann „á
blístri“ og stynur og hrín. Slík lýsing getur
vel átt við þegar mikil neysla prótínríkrar
fæðu er annars vegar. Það þekki ég vel!
Það geri ég einkum vegna þess að nú á
dögunum gerði ég litla og fremur meinlausa
tilraun með neyslu skyrs. Ég fann að ég var
farinn að staðna í þyngd og ég rakti það fyrst
og fremst til þess að ég hafði slakað nokkuð á
mataræðinu. Æfingarnar í sama ágæta far-
veginum en aðeins meira af óhollustu og
skammtarnir kannsi 10% of stórir.
Hámaði í mig skyr í þrjá daga
Tilraunin fólst í því að borða 1 kíló af skyri á
dag í þrjá daga. Hálft kíló í morgunmat og
annað eins í hádeginu. Það kann að hljóma
mikið, en er í raun ein dós af skyri í hvort
sinn. Markmiðið var því að borða 3 kíló af
skyri á þremur dögum. Eina skilyrðið, að
magninu undanskildu, að um væri að ræða
sykurskert skyr, þ.e. vöru með minna en 5 g
af sykri í hverjum 100 g.
Með þessari sérstöku næringarinntöku
tryggði ég eftirfarandi. Tvær af þremur
meginmáltíðum dagsins innihéldu í heildina
um 600 hitaeiningar, en það er þriðjungur af
markmiði dagsins. Þá skipti ekki máli þótt
kvöldverðurinn færi jafnvel upp í 1.200 hita-
einingar – sem hann aldrei gerði þessa þrjá
daga. Hálft kíló af skyri er auk þess afar seðj-
andi, raunar svo mjög að maður „stendur á
blístri“ og þarf að hafa sig allan við svo maður
fari ekki að „stynja og hrína“ eins og Skyr-
gámur forðum.Þótt ótrúlegt megi virðast þá
má tryggja ákveðna fjölbreytni þegar kemur
að skyrmaraþonáti af þessu tagi. Því ræður
sú staðreynd að skyrframleiðendur eru nú
farnir að bjóða upp á margar góðar bragðteg-
undir sem innihalda lítið sykurmagn. Þar má
nefna, bökuð epli, banana, créme brúlée, blá-
ber og hindber og auðvitað vanillu. Það verð-
ur að viðurkennast að ég var kominn með
þokkalega nóg af skyri þegar ég sporðrenndi
síðustu skeiðinni af bökuðu eplunum í hádeg-
inu á miðvikudegi í þessu sérstæða átaki. En
með tilrauninni hafði ég núllstillt mataræðið,
minnkað skammtana og tekið inn óheyrilegt
magn af próteini. Ég var auk þess 1,3 kílóum
léttari að dögunum þremur liðnum en áður en
skyrátið hófst. Það skemmdi alls ekki fyrir.
Skyrgámur
var heilsufrík
Skyr hefur haldið lífinu í landanum, ásamt þeim gula
og blessuðum lömbunum um aldir og eilífð. Á dögunum
ákvað ég að nýta skyrið til að stemma mig af en það
vakti líka áhuga á hlutverki skyrs í þjóðarsögunni.
Ekki er víst að það þætti nógu „róttækt“ að dreifa heimsþekktri heilsuvöru yfir valdamenn þjóð-
arinnar í dag, líkt og Helgi heitinn Hóseasson gerði árið 1972. Alltént þyrfti það að vera vel sykrað.
Ljósmynd/Kristinn Benediktsson
Nú er nokkuð um liðið síðan ég
fjallaði um nýjustu aðferðina sem
ég notast við til þess að fjölga æf-
ingatímum yfir vikuna, en það er
vatnsróðrarvél frá Water Rower.
En frá því að ég skrifaði um hana
hef ég átt ótal samtöl við fólk um
róðurinn og áhuginn á þessari
íþrótt er mun meiri en ég hafði
gert mér grein fyrir. Í pistlinum
hér að ofan er komið inn á jóla-
hefðir og þjóðsöguna um jóla-
sveinana. Og þótt þar sé á ferð-
inni minni sem mótað hefur
menningu þjóðarinnar um lang-
an aldur þá er rétt að benda á að
það hefur róðurinn einnig gert.
Allt fram á upphaf 20. aldarinnar
sóttu Íslendingar sjóinn á opnum
trébátum sem gengu fyrst og síð-
ast fyrir handafli þeirra sem róið
gátu. Kannski skýrist áhuginn á
róðri hér á landi af því vöðva-
minni sem við höfum fengið í arf
frá hetjum hafs á fyrri öldum. En
hvað sem líður vangaveltum af
þessu tagi þá reyni ég að róa 20
km á viku, tek þá vegalengd í
tveimur atrennum. Það hefur
gefist vel en kannski má ég lengja
aðeins í því nú þegar þolið hefur
aukist.
Annað sem gerir róðurinn
skemmtilegan er ný græja (kon-
an mín segir að ég sé sjúkur í
svona dót) frá Water Rower sem
gerir mér kleift að horfa á
iPhone eða iPad meðan á róðr-
inum stendur. Tækið, sem skrúf-
að er á sjálfa róðrarvélina, trygg-
ir að árarbandið, sem tengir mig
við vatnstankinn fremst á vél-
inni, verði ekki fyrir neinum
áhrifum af þessari aukagetu. Svo
stilli ég einfaldlega á Netflix, finn
góðan þátt um eitthvað fróðlegt
eða skemmtilegt og held svo af
stað „á haf út“.
ÓTRÚLEGUR ÁHUGI Á RÓÐRI
Hefur mikil jákvæð áhrif
Svo tengi ég Airpods og snúruleys-
ið gerir upplifunina afar þægilega.
Ljósmynd/Stefán E. Stefánsson
Pistill
Stefán Einar
Stefánsson
ses@mbl.is
ÞYNGD SKREFAFJÖLDI MATARÆÐI ÆFINGAR
92,9 kg
85,5 kg
84,7 kg
Upphaf:
Vika 13:
Vika 14:
27.315
36.249
14.925
13.125
4 klst.
4 klst.
HITAEININGAR
Prótein
36,1%
Kolvetni
29,4%
Fita
34,5%
/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////