Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.02.2014, Síða 6

6http://www.ætt.is
Fréttabréf Ættfræðifélagsins í febrúar 2014
aett@aett.is
hans þjáist af stöðugum þyngslum fyrir brjósti og í
nóvember 1860 er hennar saga öll. Og Guðnýjar er
minnst. Í blaðinu Íslendingi 1860 stendur:
Hjer í Reykjavíkursókn hafa fyrir skemmstu dáið
eftir langa legu tvær góðfrægar heldrimannakonur:
Önnur var Húsfrú Guðný Sigurðardóttir, d. 3. nóv.
kona Skapta dannebrogsmanns Skaptasonar. Hún var
um sextugs aldur.
Bestu árin
Í Þjóðólfi stendur mánuði seinna um Guðnýju: „Hún
hafði verið þjáð um mörg ár af þungri brjóstveiki, er
leiddi hana um síðir til dauða, eftir langa og þunga
banalegu. Hún hafði almannaróm á sér fyrir hátt-
prýði og einstaka mannúð og góðsemi við hina mörgu
veiku og bágstöddu, hvar af nálega alltaf var húsfyllir
hjá þeim hjónum.“
Skapti er 56 ára þegar Guðný deyr. Tvö barna
þeirra eru enn heima, þau Skapti 24 ára og Jóhanna
Kristjana 27 ára. En það er skammt stórra högga á
milli. Á næstu tveim árum deyja einnig tvö barnabörn
Skapta, yngstu börn Margrétar dóttur hans sem býr
á Skólavörðustíg 11, rétt ofan við Skaptabæ. Og svo
deyr einkasonurinn Skapti 4. febrúar 1862, rúmu ári á
eftir móður sinni, aðeins 26 ára gamall.
Sjálfsagt hafa árin þrjátíu með Guðnýju verið
bestu ár Skapta. Hann var vel metinn borgari, bæjar-
fulltrúi, smiður og læknir, naut mikillar virðingar og
var sæmdur dannebrogsorðunni. Þau Guðný virð-
ast einnig hafa verið mjög samhent í mannúðinni og
gæskunni. Það sýna ummælin um þau.
Tobbukot
Svo skemmtilega vill til að það var Margrét dóttir
Skapta og eiginmaður hennar, Jörgen Guðmundsson,
sem byggðu laust fyrir 1860 litla steinhúsið sem
ég fæddist í, á Skólavörðustíg 11, ofan við Hegn-
ingarhúsið, stundum kallað Tobbukot, eftir Þorbjörgu
Sveinsdóttur ljósmóður, föðursystur Einars Benedikts-
sonar skálds, en hún keypti húsið af þeim Margréti og
Jörgen er þau skildu. Á lóðinni stendur núna Bókabúð
Eymundson. Ég er sem sagt fædd í þessu litla húsi og
átti heima þar mín fyrstu ár. Þá kynntist ég mörgum
afkomendum Skapta læknis sem bjuggu að segja má
í næsta húsi.
Ný kona
Aðeins hálfu ári eftir að Guðný deyr er Skapti kom-
inn með nýja konu, Þórdísi Eyjólfsdóttur, og hún flyt-
ur inn í Skaptabæ. Þau giftast 24. maí 1861. Þórdís
mun hafa verið sú eina af fimm börnum foreldra sinna
sem upp komst. Hún var á aldur við börn Skapta,
fædd 1831 og því 26 árum yngri en hann. Faðir
hennar var Eyjólfur ríki Þorvaldsson, f. um 1790 í
Alviðru í Ölfusi, lengst af mikill efnabóndi á Árbæ í
Arnarbælissókn. Hann lést 1855.
Móðir Þórdísar var Guðrún Einarsdóttir f. 1796
á Árbæ. Hún á eftir að koma hér nokkuð við sögu.
Sagan hermir að á Árbæ hafi verið auður í garði og
mun auðurinn aðallega hafa samanstaðið af stórhlunn-
indajörðum m.a. Árbæ í Ölfusi, Útey í Laugardal og
etv. Alviðru undir Ingólfsfjalli.
Þau Skapti og Þórdís eignast þrjú börn á fimm
árum: Eyjólf, Guðrúnu og Guðnýju Þórdísi Guðrúnu.
Eyjólfur litli fæðist aðeins þrem vikum eftir að Skapti
hálfbróðir hans deyr. Hann er skírður Eyjólfur eftir
móðurafa sínum. Skapti læknir hefur ef til vill ekki
þorað að skíra þriðja son sinn Skapta, enda búinn að
missa þá tvo. Guðrún ber nafn Guðrúnar móðurömmu
sinnar í Árbæ og Guðný litla fær sitt langa nafn eftir
konunum í lífi Skapta.
Þórdís deyr
En ekki áttu þau Skapti og Þórdís langt líf saman, að-
eins um sex ár. Þá dó Þórdís aðeins 36 ára gömul,
árið 1867, frá litlu börnunum sínum þrem, Eyjólfi
fimm ára, Guðrúnu fjögurra ára, og Guðnýju tveggja
ára. Skapti Skaptason var orðinn ekkill í annað sinn.
Aðeins nokkrum mánuðum áður en Þórdís dó, lést
einnig Guðríður, dóttir Skapta af fyrra hjónabandi, þá
prestsfrú í Borgarfirði, frá þrem börnum. Eiginmaður
hennar sr. Jón Þorvarðarson hafði látist hálfu ári áður.
Það var því mörg raunin sem að Skapta steðjaði þessi
árin.
Í Þjóðólfi 29. júlí 1867 stendur: 1. þessa mánaðar
dó hér í Reykjavík merkiskonan Þórdís Eyjólfsdóttir
Varðveist hefur teikning af Eyjólfi Skaptasyni áður
en hann fór til Kaupmannahafnar í gullsmíðanám.
Teikningin er í eigu Dagnýjar Ágústsdóttur, barnabarns
Guðrúnar systur hans.