Morgunblaðið - 23.01.2019, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. JANÚAR 2019
Njóttu þess að hlakka til
Ferðakynning
hjá VITA 24. jan.
Sælkera- ogsafaríferðumSuður-Afríku
Lúxus-sigling til Spánar, ÍtalíuogMónakó
ÆvintýrasiglingumKyrrahafiðog tilHawaii
Ólöf SalmonGuðmundsdóttir, Laufey Jóhannsdóttir
og Lilja Jónsdóttir kynna ferðirnar ámorgun, 24. janúar.
Kynningin verður hjáVITA, Skógarhlíð 12 og hefst kl. 17:30.
Gengið inn neðan við húsið – gegnt Bústaðavegi.
ÍS
LE
N
SK
A/
SI
A.
IS
VI
T
90
76
1
01
/1
9
Arnar Þór Ingólfsson
Ómar Friðriksson
Átakshópur um aukið framboð á
íbúðum og aðrar aðgerðir til að
bæta stöðu á húsnæðismarkaði
leggur m.a. til að fjölgað verði hag-
kvæmum íbúðum á viðráðanlegu
verði fyrir tekjulága, að uppbygging
almenna íbúðakerfisins haldi áfram
og unnið verði að uppbyggingu
óhagnaðardrifinna húsnæðisfélaga
að norrænni fyrirmynd.
Þá verði leiguvernd aukin með
sértækum aðgerðum, aðgengi að
upplýsingum um húsnæðismál verði
bætt og þess gætt að uppbygging
samgöngumannvirkja og almenn-
ingssamgangna fylgi mikilli upp-
byggingu íbúða á höfuðborgarsvæð-
inu og vaxtarsvæðum í kringum
borgina.
Í átakshópnum, sem starfað hef-
ur frá 5. desember, áttu sæti
fulltrúar ríkisins, sveitarfélaga og
heildarsamtaka á vinnumarkaði. Sjö
undirhópar störfuðu með hópnum
sem kynnti í gær 40 tillögur um að-
gerðir.
Að mati hópsins liggur óuppfyllt
íbúðaþörf nú á bilinu fimm til átta
þúsund íbúðir á landinu öllu. Mikil
uppbygging íbúðarhúsnæðis er hins
vegar fyrirhuguð á næstu árum og
áætlað er að um tíu þúsund íbúðir
verði byggðar á árum 2019-2021.
Gangi þær áætlanir eftir muni
óuppfyllt íbúðaþörf minnka til muna
en hún verði engu að síður um tvö
þúsund íbúðir í upphafi árs 2022.
Hópurinn bendir á að þrátt fyrir
mikla uppbyggingu séu vísbending-
ar um að það framboð sem nú er að
myndast muni síður henta tekju- og
eignalágum. „Stór hluti lítilla íbúða
sem eru í byggingu á höfuðborg-
arsvæðinu er í hverfum þar sem
fermetraverð er hvað hæst. Í þeim
sveitarfélögum á höfuðborgarsvæð-
inu þar sem fermetraverð er lægra
virðist mest vera byggt af stærri
íbúðum sem geta þar með síður tal-
ist hagkvæmar. Því er nauðsynlegt
að ráðast í aðgerðir til að auka
framboð hagkvæmra íbúða á viðráð-
anlegu verði til leigu og eignar,“
segir í kynningu á niðurstöðunum.
Fram kemur í skýrslunni að mik-
ill samhljómur var í hópnum um
nauðsyn þess að leysa vandann á
húsnæðismarkaði og mikilvægi þess
fyrir yfirstandandi kjaraviðræður.
Samkvæmt heimildum innan laun-
þegahreyfingarinnar í gær virðast
tillögurnar almennt mælast vel fyrir
en helst er fundið að því að ekki er
útfært hvernig fjármagna eigi ein-
stakar aðgerðir. Þá þyki einkenni-
legt að samhliða er að störfum ann-
ar ráðherraskipaður starfshópur
sem er að útfæra aðgerðir til að
auðvelda ungu tekjulágu fólki að
kaupa sér fyrsta íbúðarhúsnæði.
Aðilar vinnumarkaðarins komi ekki
að þeirri vinnu.
Bæta í stofnframlögin
Meðal tillagna átakshópsins varð-
andi uppbyggingu almennra íbúða
er að ríki og sveitarfélög auki fjár-
veitingu í stofnframlög á næstu ár-
um. Tekjumörk inn í almenna
íbúðakerfið verði endurskoðuð og
taki mið af tveimur neðstu tekju-
fimmtungunum og til komi aukning
stofnframlaga þannig að þetta dragi
ekki úr uppbyggingu vegna tekju-
lægsta fimmtungsins.
Fjármagnskostnaður stofnfram-
lagshafa verði lækkaður til að
tryggja framgang almenna
íbúðakerfisins og lagður er til
aukinn stuðningur við óhagnaðar-
drifin húsnæðisfélög m.a. með því
að leitað verði eftir samstarfi stétt-
arfélaga, Samtaka atvinnulífsins og
lífeyrissjóða um fjármögnun leigu-
félagsins Blæs, sem ASÍ og BSRB
stofnuðu í þessum tilgangi.
Gert verði ráð fyrir að óhagn-
aðardrifin húsnæðisfélög verði hluti
af uppbyggingu húsnæðismarkaðar
á næstu árum og að óhagnaðar-
drifin húsnæðisfélög taki þátt í upp-
byggingu íbúðarhúsnæðis á marg-
víslegan
hátt. Þau geti m.a. komið að upp-
byggingu íbúða sem henta úrræðum
stjórnvalda um sértækar aðgerðir
til að auðvelda ungu og tekjulágu
fólki að kaupa sér íbúðarhúsnæði.
Meðal tillagna um leiguvernd er
að ákvæði húsaleigulaga verði end-
urskoðuð til að bæta réttarstöðu
leigjenda t.d. um ákvörðun leigu-
fjárhæðar í upphafi leigu og heim-
ildir til breytinga á henni á leigu-
tíma, lengd og uppsögn
leigusamninga, og möguleg viðurlög
við brotum.
Gæta þarf að því skv. tillögum
hópsins að breytingar á húsaleigu-
lögum hækki ekki leiguverð eða
dragi úr framboði á leigumarkaði og
að sveigjanleiki í útleigu á hluta
húsnæðis verði aukinn.
Mæta þörf og bæta leiguvernd
 Samstaða í átakshópi um 40 tillögur um aðgerðir í húsnæðismálum og bætta
stöðu leigjenda  Margar lausnir en ekki útfært hvernig fjármagna á aðgerðirnar
Uppbygging íbúðarhúsnæðis og skortur á íbúðum
Byggðar íbúðir á höfuðborgarsvæðinu 2000 til 2021 Íbúðaskortur á landsvísu
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
Byggðar íbúðir Spá Íbúðaskortur Spá
’00 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14 ’15 ’16 ’17 ’18 ’19 ’20 ’21 ’16 ’17 ’18 ’19 ’20 ’21 ’22
Heimild: Átakshópur um aukið
framboð á íbúðum, janúar 2019
Átakshópurinn telur að Keldur og
eftir atvikum Keldnaholt gætu nýst
sem byggingarland þar sem m.a.
ákveðinn hluti íbúða yrði hag-
kvæmar leiguíbúðir fyrir tekjulága
og einnig almennar íbúðir og veitt-
ur yrði afsláttur af lóðarverði. Aðr-
ar lóðir yrðu seldar á markaðsvirði.
Leggur hópurinn til að ríki og
Reykjavíkurborg komist að sam-
komulagi um að hefja skipulagn-
ingu Keldnalands, m.a. með mark-
mið um félagslega blöndun eins og
það er orðað, og semji um eignar-
hald og framkvæmdir. Skipulagn-
ing hefjist á þessu ári og byggingar
samhliða öðrum áfanga borgarlínu.
Ljósmynd/aðsent
Keldur Lögð er til skipulagning Keldnalands
undir íbúðir til að auka framboð húsnæðis.
Keldnaland skipu-
lagt fyrir íbúðir
Í tillögum átakshópsins er sett fram
sú hugmynd að ríki og sveitarfélög
taki upp viðræður um að lögfesta
skyldu sveitarfélaga til að taka þátt
í uppbyggingu á almennum leigu-
íbúðum og að ráðstafa í skipulagi
5% af byggingarmagni á nýjum
reitum og hverfum til uppbygg-
ingar á félagslegu leiguíbúða-
húsnæði.
Ennfremur er lagt til að sveitar-
félögum verði tryggðar heimildir í
skipulagslögum til að gera kröfu
um að allt að 25% af byggingar-
magni skv. nýju deiliskipulagi fyrir
tilgreint svæði skuli vera fyrir al-
mennar íbúðir, félagslegar íbúðir
eða aðrar leiguíbúðir, hvort sem
eigandi landsins er sveitarfélag,
ríkið eða einkaaðili.
Ráðstafi hluta undir
félagslegt húsnæði
Átakshópurinn leggur til skrán-
ingu leigusamninga í opinbera
gagnagrunna og að útfærðar
verði leiðir til að hvetja aðila til
að gera upplýsingar um leigu-
verð og lengd leigusamninga
aðgengilegar. Þetta yrði t.d.
gert með því að binda skattaaf-
slátt vegna langtímaleigu við
skráningu í gagnagrunn.
Í umfjöllun um úrbætur og
einföldun í skipulagsmálum er
m.a. lagður til sá kostur að í
skipulagslöggjöf verði skil-
greint og heimilt að útbúa
íbúðarhúsnæði til skammtím-
anota á athafnasvæðum. Enn
fremur verði heimilt að reisa
skammtímahúsnæði til að
bregðast við tímabundnum
vanda.
Tilgangur slíkra heimilda yrði
sá að vinna gegn búsetu í óvið-
unandi og ósamþykktu hús-
næði, mæta þörf vegna tíma-
bundinnar búsetu o.fl.
Skrá leigu í
gagnagrunna
LEIGUVERND OG LAUSNIR
„Ef það tekst að framkvæma þess-
ar hugmyndir eða bróðurpartinn
af þeim mun það vera risastórt
skref í átt að lausn kjaradeil-
unnar,“ segir Ragnar Þór Ingólfs-
son, formaður VR, um tillögur
átakshópsins um aukið framboð á
íbúðum og aðrar aðgerðir til að
bæta húsnæðismarkaðinn.
Ragnar Þór var hluti af starfs-
hópnum sem vann að tillögunum.
Hann er ánægður með að aðilar úr
öllum áttum náðu saman um þessar
aðgerðir en nú þurfi að hrinda
þeim í framkvæmd. „Ég myndi
segja að ef allir þeir aðilar sem
komu að þessari vinnu; sveitar-
félögin, ríkisstjórnin og aðilar
vinnumarkaðarins, gátu komið sér
saman um þessar aðgerðir þá þarf
núna bara að standa við það og
láta verkin tala.“
Hann telur einnig að ef tillög-
urnar verða framkvæmdar muni
það hafa mikil áhrif á húsnæðis-
vandann, bæði til skemmri og
lengri tíma.
„Við erum þá að fara að sjá
hérna raunverulega breytingar á
húsnæðismarkaði til framtíðar
bæði hvað varðar skammtíma-
úrræði til að mæta bráðavandanum
og raunveruleg úrræði til að verja
fólk betur á leigumarkaði.“
Gott innlegg fyrir viðræðurnar
Halldór Benjamín Þorbergsson,
framkvæmdastjóri Samtaka at-
vinnulífsins, tekur í sama streng.
„Það er ánægjulegt að sjá að til-
lögurnar eru komnar fram. Það
sem mest er um vert er að það
næst sátt um tillögurnar í þessum
stóra hópi og það hlýtur að vera
upphaf að einhverju,“ segir Hall-
dór.
Hann telur tillögurnar gott inn-
legg í yfirstandandi kjaraviðræður,
en fulltrúar verkalýðshreyfingar-
innar hafa kallað eftir aðkomu hins
opinbera að kjaraviðræðunum,
m.a. hvað húsnæðismál varðar.
„Við erum sammála um að húsnæð-
ismálin séu einn stærsti málaflokk-
urinn í komandi kjarasamningum
og það að við náum saman um
þessi áhersluatriði er mjög já-
kvætt,“ segir Halldór.
Leigumarkaðurinn mikilvægur
Björn Snæbjörnsson, formaður
Starfsgreinasambandsins (SGS),
var einnig jákvæður gagnvart til-
lögum átakshópsins þegar Morgun-
blaðið hafði samband í gærkvöldi.
„Þær eru að mörgu leyti mjög já-
kvæðar. Þetta eru góðar tillögur
bæði hvað varðar að lækka vexti
og gera mönnum auðveldara fyrir
að lækka leigu vegna þess að það
er lægra vaxtastig,“ segir Björn og
bætir við að átak í uppbyggingu
íbúða og breytingar á byggingar-
reglugerð skipti einnig miklu máli.
„Mér finnst þetta allt mjög jákvætt
í heildina og hvernig eigi að taka á
málefnum leigjenda og reyna að
koma skikki á þau.“
Spurður hvaða aðgerðum hann
myndi vilja sjá hrint í framkvæmd
fyrst segir hann aðgerðir á leigu-
markaði vega þyngst.
„Við höfum alltaf sagt að það
sem liggur mest á okkur er okkar
fólk á lægstu tekjunum, og að því
verði gert auðveldara að komast
inn í öruggt leiguhúsnæði. Lægri
leiga og meira öryggi er það sem
við viljum sjá og mér finnst vera
tekið á þeim málum.“
Björn segir að lokum að aðgerð-
ir sem þessar liðki fyrir kjara-
viðræðunum og hann vill sjá nánari
tillögur sem fyrst svo þessar hug-
myndir verði framkvæmdar en
verði ekki bara á blaði.
„Risastórt skref í átt að
lausn kjaradeilunnar“
 VR og SGS fagna tillögum átakshóps um húsnæðismál
Tillögur í húsnæðismálum