Morgunblaðið - 23.01.2019, Blaðsíða 33

MENNING 33
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. JANÚAR 2019
ICQC 2018-20
Útivist &
ferðalög
NÁNARI UPPLÝSINGAR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105 kata@mbl.is
PÖNTUN AUGLÝSINGA
fyrir mánudaginn 28. janúar.
SÉRBLAÐ
Morgunblaðið gefur út glæsilegt
sérblað um Útivist og ferðalög
föstudaginn 1. febrúar
Meira fyrir lesendur
að á stóru um nám sitt og störf. Frá
árinu 2003 hefur hún að mestu starf-
að við kennslu og stjórnunarstörf á
háskólastigi ásamt því að vera í námi,
en hún lauk meistaragráðu frá KHÍ
árið 2006 og fimm árum síðar hóf hún
að vinna að doktorsverkefninu.
Dagbækur 1. árs nema
„Gögn rannsóknarinnar voru viku-
legar dagbókarfærslur, sem 22 fyrsta
árs nemendur í deildinni minni héldu
á einni önn. Þeir skrifuðu hugleið-
ingar sínar um allt sem tengdist
náminu, hvernig þeim leið og hvað
þeim lá helst á hjarta. Ég tók einnig
lífssöguviðtöl við 15 listamenn, þar af
12 sem höfðu lokið meistaranámi og
útskrifast sem listkennarar frá deild-
inni.“
Til þess að hefja meistaranám í
listkennsludeild LHÍ, þar sem Krist-
ín hefur verið deildarforseti frá stofn-
un árið 2009, þurfa nemendur að hafa
BA gráðu í einhverri listgrein eða
sambærilega menntun. „Víðast hvar
erlendis eru myndlistarmenn saman í
deild, leikarar eða tónlistarmenn í
annarri og þar fram eftir götunum.
Hér í listkennsludeild er þessu öfugt
farið, enda væri ómögulegt í svona
litlu samfélagi að manna heila deild
með til dæmis bara leikurum sem
væru að bæta við sig kennaranámi á
meistarastigi. Þær praktísku ástæð-
ur sem upphaflega lágu að baki því
hvernig deildin er uppbyggð, hafa
reynst einna dýrmætasti hluti náms-
ins. Fyrirkomulagið leiðir til aukins
samtals milli listgreina, en nemendur
eru líka á mörgum sértækum nám-
skeiðum þar sem athyglinni er beint
að einstakri listgrein.“
Þótt listamennirnir séu flestir á
aldrinum 35 til 40 ára og með reynslu
í sínu fagi, segir Kristín að námið sé
Valgerður Þ. Jónsdóttir
vjon@mbl.is
Sjálfsmyndin kemur mikið við sögu í
doktorsritgerð Kristínar Valsdóttur,
deildarforseta listkennsludeildar
Listaháskóla Íslands, sem hún ver kl.
13 föstudaginn 25. janúar í Hátíð-
arsal Háskóla Íslands. Yfirskrift
rannsóknarinnar er Að vera listkenn-
ari - lærdómsferli listamanna og
fjallar hún um nám og námsferli
listamanna, sem bæta við sig
kennaranámi. Í þeim sporum eru
nemendur hennar í LHÍ og standa þá
stundum frammi fyrir því að kollegar
þeirra í listaheiminum og aðrir líta þá
ekki sömu augum og áður. En er
tvennt ólíkt að vera listamaður og
kennari, jafnvel þótt listkennari sé?
Rannsókn Kristínar leiðir ýmislegt
forvitnilegt í ljós um sjálfsmyndina
og margt fleira.
„Tilgangur rannsóknarinnar er að
varpa ljósi á áskoranir sem mæta
nemendum sem hefja nám í list-
kennslufræðum á meistarastigi.
Markmiðið er að þróa meistaranám
fyrir listamenn og koma betur til
móts við þarfir þeirra í náminu,“ seg-
ir Kristín og heldur áfram: „Endan-
legt markmið mitt og það mikilvæg-
asta er að sýna hvernig við getum
menntað listkennara fyrir komandi
kynslóðir í síbreytilegum heimi þar
sem lausnamiðuð hugsun og skap-
andi leiðir kunna að skipta mestu
máli.“
Að kenna fólki að kenna listir
Þótt listin – og þá fyrst og fremst
tónlistin, hafi leikið stórt hlutverk á
menntabraut Kristínar og verið sam-
tvinnuð öllu hennar starfi, kveðst hún
ekki skilgreina sig sem listamann.
„Ég lærði á píanó í mörg ár frá sex
ára aldri, en tók mér pásu þegar ég
var unglingur, enda var mér allri lok-
ið þegar ljóst var að ég þurfti að æfa
minnst þrjá tíma á dag til að ná ár-
angri. Ég hef alltaf litið á listina ann-
ars vegar sem atvinnugrein og hins
vegar einfaldlega sem hluta af því að
vera manneskja. Mín lífsganga hefur
falist í að vinna að því að sem flestir
fái innsýn og geti notið þess að tjá sig
í gegnum skapandi greinar.“
Að sögn Kristínar var ekki borð-
leggjandi að hún færi út á þær braut-
ir að kenna fólki að kenna listir ef svo
má að orði komast. „Þannig þróuðust
bara málin. Eftir tónmenntakennara-
próf frá Kennaraháskóla Íslands,
kenndi ég í grunnskóla um fimm ára
skeið áður en ég fór í tveggja ára
framhaldsnám í tónlistar- og dans-
kennslu við Orff Institut, tónlistar-
háskólann Mozarteum í Salzburg í
Austurríki. Eftir heimkomuna árið
1992 varð ég stundakennari og síðar
aðjúnkt við KHÍ og gegndi þeim
starfa til ársloka 2008. Á þessum
tíma starfaði ég líka við tónmennta-
kennslu og kórstjórn í Vesturbæjar-
skóla og Tónlistarskólanum í Reykja-
vík, var kennari á sviðslistadeild LHÍ
og stundakennari við tónlistardeild
og í kennslufræði við sama skóla,“
segir Kristín og hefur þar með stikl-
oft töluverð viðbrigði fyrir þá. „Það
er alla jafna mun akademískara en
þeir hafa átt að venjast í sínu list-
námi. Þeir þurfa að lesa meira, skrifa
meira og læra alls konar framandi
hugtök í kennslufræðum svo fátt eitt
sé talið og um leið að aðlagast nýju
umhverfi. Rannsókn mín sýndi fram
á að ein mesta áskorunin fólst í að
horfast í augu við spegilmynd sína og
spyrja sjálfa sig – og svara, hvernig
nemendur ætluðu að samræma það
að vera kennarar en jafnframt lista-
menn.“
Eru þeir búnir að „missa’ða“?
Kristín segir að þegar hún fékk
fyrstu gögnin; dagbækurnar, í hend-
urnar, hafi runnið upp fyrir sér
hversu mikið nemendur pældu í
sjálfsmyndinni. „Enda mættu þeir
stundum neikvæðum viðhorfum hjá
öðrum listamönnum og úti í sam-
félaginu. Fólk undraðist að þeir væru
að mennta sig til að verða listkenn-
arar, fannst það vera neikvætt skref.
Dæmi voru um að nemendur væru
spurðir hvort þeir væru hættir í list-
inni, búnir að „missa’ða og hefðu gef-
ist upp sem listamenn“.
Kristínu kom þessi upplifun nem-
enda nokkuð á óvart, en segir hana
kannski ekkert skrýtna með tilliti til
á stundum frekar neikvæðrar um-
ræðu í samfélaginu um kennara-
starfið. „Hins vegar kom mér
skemmtilega á óvart hversu nem-
endur voru ánægðir að vera í bland-
aðri deild þar sem þeir umgangast
ólíka listamenn.“
Gildi rannsóknarinnar segir dokt-
orsefnið einkum felast í að varpa ljósi
á þær ögranir sem listamenn standa
frammi fyrir þegar þeir hefja kenn-
aranám á meistarastigi. Niðurstöð-
urnar geti nýst við þróun og upp-
byggingu frekara náms á meistara-
og doktorsstigi fyrir listamenn og til
að skoða og greina uppbyggingu
kennaranáms á Íslandi.
„Ánægja nemenda með samtalið
milli listgreina í náminu hafði mikil
áhrif á þá ákvörðun okkar að stofna
nýja braut innan námsins. Frá og
með haustinu geta einstaklingar með
BA gráðu í almennum greinum sótt
nám við deildina og lokið kennara-
námi með áherslu á aðferðir list-
greina í kennslu.“
Hin margslungna sjálfsmynd
 Að verða listkennari – lærdómsferli listamanna  Kristín Valsdóttir, deildarforseti listkennslu-
deildar Listaháskóla Íslands, ver doktorsritgerð sína á föstudaginn í Hátíðarsal Háskóla Íslands
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Áskoranir Er tvennt ólíkt að vera listamaður og kennari, jafnvel þótt listkennari sé? Rannsókn Kristínar leiðir margt
forvitnilegt í ljós um sjálfsmyndina og áskoranir sem mæta nemum í námi í listkennslufræðum á meistarastigi.
Bjarni Sigurbjörnsson opnar mynd-
listarsýninguna 11 í Galleríi Göngum
í Háteigskirkju í dag. miðvikudag,
milli kl. 17 og 19. Um myndir sínar á
sýningunni segir Bjarni í tilkynn-
ingu: „Að skera í gegnum tíma, í
gegnum sögu, að skera sig að eigin
uppruna að náttúru gegnum tækni-
væðingu og hin nýju skilirí heimsins,
skjáheiminn. Drekka blóð jarðar.
Skera með pensli til málverksins
sem myndvörfum af holdsins upp-
risu.“
Opnunartími í Galleríi Göngum er
á virkum dögum milli kl 10 og 16 og
á sunnudögum á messutímum milli
kl. 11 og 12.
11 í Galleríi Göngum
Litadýrð Ein mynda Bjarna Sigurbjörns-
son á sýningunni í Galleríi Göngum.
„Meginniðurstöður eru þær að
sú vegferð að tileinka sér nýja
sjálfsmynd sem listkennari,
meðfram því að vera listamað-
ur, krefst tíma. Lenging kenn-
aranáms hefur því töluvert að
segja. Tíminn er þó aðeins einn
þáttur í mótuninni þar sem
námsmenning kennaranáms er
sá vettvangur sem mótar það
hvernig tíminn er nýttur. Náms-
menning, sem leggur áherslu á
ígrundun, samtal og samvinnu
samfara fjölbreyttum vinnu-
brögðum og því að líta til fyrri
reynslu og menntunar nemenda
í skipulagi, leggur grunninn að
því að listamenn tileinki sér nýj-
an vettvang og nýja sjálfsmynd
sem listkennarar.“
Tíminn er
þáttur í
mótuninni
NÁMSMENNING