Morgunblaðið - 23.01.2019, Blaðsíða 17

FRÉTTIR 17Erlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. JANÚAR 2019
að verja hvort annað ef til árásar komi,
til að mynda hryðjuverkasamtaka, og
árétta þannig ákvæði í stofnsáttmála
Atlantshafsbandalagsins um að árás á
eitt aðildarríkjanna jafngildi árás á
þau öll. Stjórnvöld í Frakklandi og
Þýskalandi ætla einnig að stofna sam-
eiginlegt ráð í varnar- og öryggismál-
um og beita sér fyrir því að reglur um
vopnakaup og þróun vopna verði sam-
ræmdar. Merkel sagði að eitt af mark-
miðum vináttusamningsins væri að
„stuðla að stofnun evrópsks hers“ og
Macron tók í sama streng.
Jens Stoltenberg, framkvæmda-
stjóri Atlantshafsbandalagsins, fagn-
aði vináttusamningnum og sagði að
frönsk og þýsk stjórnvöld hefðu skýrt
honum frá ákvæðum hans í öryggis-
og varnarmálum daginn áður en hann
var undirritaður. „Samstarf Frakk-
lands og Þýskalands hefur áratugum
saman skipt sköpum fyrir öryggi og
stöðugleika í Evrópu,“ sagði hann.
„Aachen-samningurinn er áminning
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Angela Merkel, kanslari Þýskalands,
og Emmanuel Macron, forseti Frakk-
lands, undirrituðu í gær nýjan vináttu-
samning milli ríkjanna sem sætt hefur
gagnrýni í báðum löndunum. Þjóð-
ernissinnar og flokkar, sem eru lengst
til vinstri, gagnrýna samninginn á
þeirri forsendu að í honum felist full-
veldisafsal og segja að of langt sé
gengið í því að stuðla að auknum sam-
runa ríkjanna tveggja og annarra
landa Evrópusambandsins. Stuðn-
ingsmenn ESB telja hins vegar samn-
inginn ganga of skammt og vera til
marks um veika stöðu beggja leiðtog-
anna í löndum þeirra.
Í samningnum segir meðal annars
að ríkin tvö hyggist auka samstarf sitt
í efnahags-, utanríkis-, varnar- og ör-
yggismálum. Merkel sagði að nýi vin-
áttusamningurinn væri skref í þá átt
að stofna evrópskan her.
Sagður jaðra við landráð
Samningurinn var undirritaður á 56
ára afmæli vináttusamnings sem
Charles de Gaulle, þá forseti Frakk-
lands, og Konrad Adenauer, kanslari
Þýskalands, undirrituðu í Élysée-höll
22. janúar 1963. Sá samningur er álit-
inn einn af hornsteinum aukins sam-
starfs Evrópuríkja eftir síðari heims-
styrjöldina og löndin tvö hafa verið
kjölfestan í Evrópusambandinu og for-
verum þess.
Nýi vináttusamningurinn var undir-
ritaður í þýsku borginni Aachen, við
landamæri Belgíu og Hollands, en hún
var aðalaðsetur Karls mikla, eða
Karlamagnúsar, konungs Frankarík-
is. Karl mikli lést í borginni í janúar
814 eftir að hafa sameinað stóran hluta
Vestur-Evrópu.
Þjóðernisflokkar í Frakklandi og
Þýskalandi hafa gagnrýnt nýja vin-
áttusamninginn og sakað leiðtoga
landanna um fullveldisafsal. Marine
Le Pen, leiðtogi Þjóðarhreyfingarinn-
ar í Frakklandi, sagði Macron hafa
gerst sekan um „verknað sem jaðrar
við landráð“.
Alexander Gauland, leiðtogi þýska
þjóðernisflokksins AfD, sakaði Merkel
og Macron um að ætla að búa til „ofur-
ESB“ innan Evrópusambandsins. „Við
sem lýðhyggjumenn krefjumst þess að
menn gæti hagsmuna eigin lands,“
sagði hann. „Við viljum ekki að Macron
endurreisi land sitt með þýskum pen-
ingum.“
Macron vísaði gagnrýninni á bug og
sakaði þjóðernissinna um að dreifa
falsfréttum. „Þeir sem gleyma því
hversu mikilvægar sættir Frakklands
og Þýskalands eru gera sig að söku-
nautum þeirra sem frömdu glæpi for-
tíðarinnar,“ sagði hann. „Þeir sem
breiða út lygar skaða fólkið, sem þeir
þykjast vilja vernda, með því að reyna
að láta söguna endurtaka sig.“
NATO fagnar samningnum
Í nýja samningnum er meðal annars
kveðið á um að ríkisstjórnir landanna
tveggja komi saman árlega og að
fimmtíu þingmenn frá hvoru landi
haldi fundi reglulega til að ræða sam-
starf ríkjanna. Löndin tvö lofa einnig
um sögulegt mikilvægi þessa sam-
starfs, hversu langt Evrópu hefur mið-
að frá eyðileggingunni í síðari heims-
styrjöldinni og um mikilvægi þess að
halda áfram að vinna að frjálsri og frið-
samlegri Evrópu.“
Í samningnum lofa Frakkar að
styðja það að Þýskaland fái fastafull-
trúa í öryggisráði Sameinuðu þjóð-
anna. Samningurinn kveður á um auk-
ið samstarf landanna tveggja í
efnahagsmálum og stefnt er að „þýsk-
frönsku efnahagssvæði með sameigin-
legar reglur“. Stofnað verður nýtt
sameiginlegt ráð sérfræðinga sem eiga
að finna leiðir til að fjarlægja fjárfest-
ingarhindranir og samræma lög í því
skyni að greiða fyrir viðskiptum milli
landanna.
Í samningnum er einnig lögð
áhersla á að efla tengsl franskra og
þýskra íbúa sveitarfélaga við 450 kíló-
metra löng landamæri ríkjanna.
Stofna á sérstakan „borgarasjóð“ til að
styrkja verkefni sem miða að auknu
samstarfi franskra og þýskra sveitar-
félaga við landamærin og bættum
samgöngum milli þeirra, auk verkefna
sem eiga að auka tengsl þjóðanna,
t.a.m. tvítyngda skóla.
Kjölfestan efld
Claire Demesmay, stjórnmálafræð-
ingur við þýsku rannsóknastofnunina
DGAP, segir að markmiðið með nýja
sáttmálanum sé að efla þýsk-frönsku
kjölfestuna í Evrópusambandinu nú
þegar Bretar búa sig undir að ganga úr
sambandinu og þjóðernisflokkar sækja
í sig veðrið í mörgum þeirra. „Við
stöndum frammi fyrir tilvistarkreppu
hvað varðar samruna Evrópusam-
bandsins, með brexit og væntanlegri
fylgisaukningu þjóðernissinna í næstu
kosningum til Evrópuþingsins [í maí],“
hefur fréttaveitan AFP eftir Demes-
may. „Í því samhengi hefur það tákn-
ræna þýðingu að árétta trúna á sam-
starf Frakklands og Þýskalands.“
Báðir leiðtogarnir eiga undir högg
að sækja heima fyrir, Macron vegna
mótmæla „gulvestunga“ og Merkel
vegna fylgistaps kristilegra demókrata
sem varð til þess að hún ákvað að sækj-
ast ekki eftir endurkjöri þegar kjör-
tímabilinu lýkur árið 2021.
Sagður skref í átt að evrópskum her
 Leiðtogar Frakklands og Þýskalands undirrita nýjan vináttusamning milli ríkjanna  Flokkar
þjóðernissinna saka stjórnvöldin um fullveldisafsal en þau neita því  Báðir leiðtogarnir í veikri stöðu
AFP
Vináttan treyst Emmanuel Macron Frakklandsforseti og Angela Merkel Þýskalandskanslari undirrita nýjan vin-
áttusamning ríkjanna í borginni Aachen í gær, 56 árum eftir að sögulegur samningur ríkjanna var undirritaður.
Neitar „falsfréttum“
» Emmanuel Macron neitaði í
gær „falsfréttum“ sem hann
sakaði þjóðernissinna um að
hafa dreift, m.a. um að Frakk-
land myndi neyðast til að af-
sala sér héruðum til Þýska-
lands vegna nýja samningsins.
» „Nei, Alsace og Lorraine
verða ekki færð undir forræði
Þýskalands,“ sagði í yfirlýs-
ingu frá forsetanum.
» „Nei, íbúar Alsace verða
ekki skyldaðir til að læra og
tala þýsku.“
» „Nei, Frakkland á ekki að
deila sæti sínu í öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna með
Þýskalandi.“
Kaupmannahöfn. AFP. | Rannsóknir á
bráðnun Grænlandsjökuls benda til
þess að ísinn þar hafi bráðnað fjórum
sinnum hraðar árið 2013 en tíu árum
áður, samkvæmt grein sem vísinda-
menn birtu í gær.
„Um 111 rúmkílómetrar af ís hurfu
árið 2003 en tíu árum síðar hafði þessi
tala nær fjórfaldast í 428 rúmkíló-
metra,“ sagði í yfirlýsingu frá vís-
indamönnum við Tækniháskóla Dan-
merkur, DTU. „Þetta eru athyglis-
verðar breytingar á bráðnuninni og
þær koma á óvart,“ sagði Shfaqat Ab-
bas Khan, prófessor við tækniháskól-
ann.
Skýrt er frá niðurstöðum rann-
sóknarinnar í grein í bandaríska
tímaritinu Proceedings of the Nation-
al Academy of Sciences, PNAS.
Michael Bevis, prófessor við Ríkishá-
skóla Ohio og aðalhöfundur greinar-
innar, segir að bráðnunin sé nú mest í
suðvesturhluta Grænlands, ekki í
norðvestur- og suðaustanverðu land-
inu eins og áður. Aukið rennsli fersk-
vatns til sjávar sé mikið áhyggjuefni
þar sem það leiði til hækkandi sjávar-
borðs.
Grænlandsjökull er næststærsta
ísþekja á jörðinni og vatnið sem er
bundið í honum er nægilegt til að
hækka yfirborð sjávar um sex metra.
Sjávarborðið hefur hækkað mismikið
í heiminum en að meðaltali nam
hækkunin 20 sentimetrum á öldinni
sem leið. Talið er að sjávarborðið
hækki núna um 3,3 millimetra á ári.
Grænlandsjökull
bráðnar hraðar
AFP
Grænlandsjökull Bráðnunin var fjórfalt meiri árið 2013 en tíu árum áður.