Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.01.2019, Blaðsíða 4

Það er leikur
að hlusta
Við elskum sögur er slagorðvefjarins Hlusta.is þar sem áannað þúsund hljóðbækur er
að finna. „Við höfum verið að byggja
þennan vef upp í ellefu ár. Þetta byrj-
aði á vinnslu á hljóðskrám fyrir
grunnskóla en út frá því kviknaði sú
hugmynd að búa til heimilisbókasafn
fyrir almenning. Því áttum við lénið
hljóðbókasafn.is sem lýsir starfsem-
inni en gáfum það Blindrabókasafn-
inu þegar nafn þess breyttist í Hljóð-
bókasafn Íslands,“ segir Aðalsteinn
Júlíus Magnússon, framkvæmda-
stjóri Hlusta.is, en með áskrift, sem
kostar kr. 1.490 á mánuði, fær fólk að-
gang að safninu eins og það leggur
sig.
Vefurinn hefur byggt sig upp sjálf-
ur og aldrei þegið styrki. Að sögn
Aðalsteins stendur starfsemin undir
sér í dag. „Það fer enginn út í svona
starfsemi til að græða peninga en við
erum réttum megin við strikið,“ segir
hann.
Í skólabíl og frystihúsi
Hlusta.is virkar eins og hvert annað
bókasafn. Aðalsteinn segir hljóð-
bækur njóta vaxandi vinsælda en
upplagt sé að hlusta á efnið við
margvíslegar aðstæður; eins og þeg-
ar fólk fer út að ganga eða skokka,
er á keyrslu, í vinnunni eða bara
heima í sófa í rólegheitunum.
„Þegar við byrjuðum á þessu feng-
um við fyrst þakkir frá konu sem
hafði sent barnið sitt með hljóðbók
frá okkur í skólabílinn en dágóður
spölur var í skólann. Strax á eftir
fengum við þakkir frá fiskverka-
konu sem hlustaði á bækurnar í
vinnunni. Þetta undirstrikar hversu
fjölbreyttur hópur hefur ánægju og
yndi af hljóðbókum,“ segir Aðal-
steinn.
Bæði er hægt að streyma eða hlaða
niður efninu, eftir því hvort hentar
viðkomandi betur. „Þeir sem eru með
lágmarksgagnaflutning geta auðveld-
lega streymt efninu í símanum sínum.
Njála er til dæmis um fjórtán klukku-
stundir sem slefar upp í eitt GB í far-
síma,“ segir Aðalsteinn.
Hann ályktar að á bilinu 3-4% þjóð-
arinnar hafi áhuga á hljóðbókum
Hlusta.is, mest fólk sem komið er yfir
fertugt, jafnvel fimmtugt. „Við erum
samt alltaf að sjá yngra fólk inn á
milli og það er mikilvægt.“
Hann segir fleiri konur en karla
vera í áskrift. „Ég vitna bara til orða
Matthíasar Johannessen þess efnis
að miðaldra konur haldi uppi bók-
menntum á Íslandi,“ segir Aðalsteinn
brosandi.
Nýtt efni kemur inn á vefinn í
hverri viku og segir Aðalsteinn það
hafa verið með þeim hætti frá því vef-
urinn tók til starfa. „Við kappkostum
að koma með nýtt efni vikulega, jafn-
vel um jól eða páska,“ segir hann.
Spurður um samkeppni, eins og
t.d. við Storytel, viðurkennir Aðal-
steinn að Hlusta.is finni fyrir henni.
Ekkert sé því þó til fyrirstöðu að báð-
ir aðilar þrífist á markaðinum enda
leggi Storytel meira upp úr nýju efni
en gömlu.
Ýmsir hafa léð Hlusta.is rödd sína
og nefnir Aðalsteinn fjölmiðlafólkið
Ólöfu Rún Skúladóttur, Guðmund
Inga Kristjánsson, Kristján Róbert
Kristjánsson og Hallgrím Indriðason
sem dæmi. Sjálfur kveðst hann hafa
lesið tvær bækur inn á band en lét
það gott heita. „Mér líkaði ekki rödd-
in í sjálfum mér.“
Baldur Hafstað, fv. prófessor í íslenskum bókmenntum, Ingólfur B. Kristjáns-
son ritstjóri og Aðalsteinn Júlíus Magnússon, framkvæmdastjóri Hlusta.is.
Morgunblaðið/Hari
Á Hlusta.is er að finna á annað þúsund titla
sem hlusta má á við ýmsar aðstæður og
aðstandendur leggja kapp á að bjóða upp á
nýtt efni í viku hverri. Nýja efnið er að vísu
oft gamalt enda vita viðskiptavinir síðunnar
að gamlar bækur eru ekki verri.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Thinkstock
INNLENT
4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27.1. 2019
Ég veit ekki hvaðan þetta þorraæði kom. Allt í einuvar enginn maður með mönnum nema hann færi áað minnsta kosti þrjú þorrablót og borðaði allt
þetta súra dót með bestu lyst. Ég velti því stundum fyrir
mér hvernig þetta hafi eiginlega gerst.
Við eigum nefnilega til að tryllast yfir hrekkjavöku og
Valentínusardegi sem bjánalegum og óíslenskum siðum,
en stundum held ég að þorrablótin séu ekkert síður enn
ein hátíð kaupmanna (eða veitingamanna) sem hefur verið
laumað inn á okkur síðustu ár. Jói í Múlakaffi liggur hér
sérstaklega undir grun. Og hvenær varð bóndadagurinn
svona mikill hátíðisdagur?
Frá 1900-1960 kemur orðið þorrablót aðeins 149 sinnum
fyrir í Morgunblaðinu, samkvæmt timarit.is. Frá 1960 til
2014 sést það 3.524 sinnum. Það hlýtur að vera einhver
vísbending.
Ég man nefnilega ekki eftir þessu úr æsku minni.
Þorramatur var ekkert sérstakur matur. Við fengum
lifrarpylsu, hangikjöt, síld og flest sem fylgir venjulegu
blóti nánast allan ársins hring. Þetta var bara matur. Á
sama hátt og til forna voru þorrablót bara veislur með
þeim mat sem var til.
Mér skilst að Naustið hafi haldið árleg blót en það er
ekki eins og það hafi farið mikið fyrir þessu fyrr en mögu-
lega í upphafi tíunda áratugarins. Þá virðist hafa farið af
stað einhverskonar þjóðræknihreyfing sem taldi okkur
trú um að við værum ekki alvöru Íslendingar nema við
borðuðum alvöru íslenskan mat.
Upp úr því hefur orðið einhvers konar keppni um það
hversu kæstur hákarlinn getur orðið og hversu súr súr-
maturinn verður. Það þótti karlmannlegt að borða hákarl
og kvarta helst undan því að hann væri bara ekki nógu
kæstur, jafnvel þótt tárin rynnu úr augunum. Þessi karl-
mennska nær svo reyndar hámarki á Þorláksmessu í
skötuveislunum. Þar hefur líka fæðst ranghugmyndin:
Skötuilmur.
En það er ekki sama þorrablót og þorrablót. Ég hef víða
farið, til dæmis í Mývatnssveit og Garðabæ. Það er ekki
eins og það sé sama samkoman. Þá er ég ekki bara að tala
um muninn á mývetnskum þorrablótsgestum, sem syngja
Vel er mætt þannig að maður fær gæsahúð af aðdáun og
Ingó Veðurguð að renna í Bahama í íþróttahöll. Og svo er
náttúrlega undarlegt að fara á blót þar sem lyktin af súra
matnum drukknar í bearnaise-lyktinni af „aukaborðinu“
(stundum kallað aumingjaborðið) sem virðist oft stærra
og eftirsóttara en aðalborðið.
Sjálfur hef ég með árunum orðið meira fyrir þorramat.
Það er eins og bragðlaukarnir í manni eldist og maður
kann betur að meta
sitthvað sem maður
fúlsaði við á árum áður.
Ég fæ mér meira að
segja stundum bita af
hákarli, en þó án þess
að gera sérstaka athöfn
úr því. Og kannski kem-
ur að því að ég fer að
borða þetta súra dót.
Ég veit samt ekki …
En er ekki bara krúttlegt og fínt að við heiðrum matar-
menningu okkar. Ég sé fyrir mér samtal tveggja vina,
eftir svona eins og 50 ár:
„Ætlarðu á sousvide-blót í kvöld?“
„Nei, ég kemst ekki. Það er fondue-blót í blokkinni hjá
mér í kvöld og sushi-blót á morgun.“
Að sættast við þorrann
’Og svo er náttúrlega undar-legt að fara á blót þar semlyktin af súra matnum drukknar íbearnaise-lyktinni af „aukaborð-
inu“ (stundum kallað aumingja-
borðið) sem virðist oft stærra og
eftirsóttara en aðalborðið.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Ritstjóri Hlusta.is er Ingólfur B.
Kristjánsson og mæðir mest á
honum þegar efnið er valið.
„Við byrjuðum á grunn-
inum, Íslendingasögunum og
slíku efni en höfum síðan fært
okkur fram á þennan dag. Við
erum að vísu ekki með mikið
nýtt efni, þó eru bækur þarna
eftir Guðmund Andra Thors-
son og Gyrði Elíasson og
fleiri,“ segir Aðalsteinn.
Sem dæmi um eldri höfunda
nefnir hann Jón Mýrdal, Jón
Thoroddsen, Torfhildi Hólm,
fyrsta atvinnurithöfundinn á Ís-
landi, Einar H. Kvaran og Jón
Trausta. Þessa dagana er
Hlusta.is svo að bjóða upp á
endurútgefið efni eftir Theódór
Friðriksson í upplestri, en bæk-
ur hans hafa lengi verið illfáan-
legar. Töluvert er líka um þýdd-
ar bækur, ekki síst klassík eins
og Ben Húr, Móbý Dick og Can-
terville-drauginn, en einnig létt-
ara efni, eins og breskar glæpa-
sögur sem víða njóta hylli. Þá
eru á Hlusta.is fjölmörg verk
eftir Nóbelshöfunda.
Fjölbreytt
efni