Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.01.2019, Blaðsíða 35

27.1. 2019 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 35
BÓKSALA 16.-22. JANÚAR
Listinn er tekinn saman af Eymundsson
1 Á eigin skinniSölvi Tryggvason
2 EldrauninJørn Lier Horst
3 Taktu til í lífi þínuMarie Kondo
4 Að vetrarlagiIsabel Allende
5 Stúlkan hjá brúnniArnaldur Indriðason
6
Brandarar handa
byssumönnunum
Mazen Maarouf
7 BrúðanYrsa Sigurðardóttir
8
Almanak Háskóla Ísl. 2019
Þorsteinn Sæmundsson/
Gunnlaugur Björnsson
9 Iceland in a BagÝmsir höfundar
10 HeltekinFlynn Berry
1 Stjáni og stríðnispúkarnir 2Zanna Davidson
2 Dagbók Kidda klaufa 10Jeff Kinney
3 Þitt eigið tímaferðalagÆvar Þór Benediktsson
4 Siggi sítrónaGunnar Helgason
5 Stígvélaði kötturinnStella Gurney
6 Fíasól gefst aldrei uppKristín Helga Gunnarsdóttir
7
Þegar Hermann kom í
heiminn
Jesper Manniche / Susanne
Warmning
8
Geitungurinn 1
Árni Árnason / Halldór
Baldursson
9 Vögguvísurnar okkarÝmsir höfundar
10 Leyndarmál Lindu 5Rachel Renee Russell
Allar bækur
Barnabækur
Ég er með tvær í takinu núna. Ég
er að lesa Lifandilífslæk eftir Berg-
svein Birgisson, frábæra bók.
Þetta er magnað
ferðalag. Mér fannst
svolítið þungt að
byrja á henni, en
hún dregur mann
áfram. Ég hef verið
svolítið upptekin af
þessu tímabili af því
ég var landvörður í Skaftárhreppi
í fyrrasumar og þá urðu Skaftár-
eldar og afleiðingar þeirra svo lif-
andi fyrir mér, bæði þarna niðri í
byggð og við Lakagíga.
Svo er ég að lesa aðra mjög
áhugaverða og allt öðruvísi bók
sem dætur mínar gáfu mér í jóla-
gjöf, Feministfällan,
eftir unga sænska
konu sem heitir
Nina Åkestam. Bók-
in heitir Femín-
ismagildran og kafl-
arnir í henni heita
allir gildru-eitthvað,
valfrelsisgildran,
sjálfsagt-gildran, sú gildra að þetta
sé allt sjálfsagt, Instagram-gildran,
gildran sem felst í samfélags-
miðlum, pópúlismagildran, og svo
framvegis. Þetta er debat-bók um
femínisma og um það hvers vegna
við megum ekki sofna á verð-
inum.
ÉG ER AÐ LESA
Steinunn
Stefánsdóttir
Steinunn Stefánsdóttir er
fræðikona og þýðandi.
Þorsteinn Antonsson er af-kastamikill fræðimaður, eftirhann liggur á þriðja tug bóka
með skrifum um fjölbreytt efni, en
fjölmargar þeirra fjalla um þá sem
verið hafa á jaðri menningar-
samfélagsins, oft að ósekju. Í nýrri
bókaröð beinir hann þó sjónum að
sjálfum sér og á undanförnum árum
hafa komið bækurnar Skrifað í sand-
inn: bréfasaga, Skrifað í skýin: hug-
vekjur, Skrifað í vindinn: ferðaþætt-
ir og Skrifað á vegg: einskonar
ævisaga, sem er nýkomin út.
Þorsteinn segir að Skrifað-serían sé
röð bóka þar sem hann sé nærgöngull
við sjálfan sig. „Ég hef verið að tína til
fólk meðfram jaðrinum og setja saman
um það bækur, til dæmis um Steinar
Sigurjónsson, Elías Mar og Jón Ýngva
og hugsaði með mér að nú ætti ég að
fara með mig eins og ég hef farið með
þá. Það er heilmikið efni og þetta eru
því nokkrar bækur, sem mér fannst
rétt að láta heita eftir þessu lykilatriði
að skrifa, enda er þetta um mig sem
rithöfund, mín skrif og sjálfan mig.“
– Hversu nærgöngull ertu við
sjálfan þig?
„Það er hægt að taka ýmsa póla í
hæðina ef maður er að skrifa um
sjálfan sig, hvort maður er að skrifa
út frá einhverju ákveðnu hlutverki
eða í tengslum við fjölskyldumál eða
eitthvað slíkt. Ég hef verið að pæla
mikið í heimspeki og persónulegum
málum af því tagi, að reyna að finna
einhverjar leiðir út úr því að þurfa
að vera með almenn sjónarmið.
Þegar maður er með heimspeki-
legar pælingar strandar maður oft á
því hvort það sé nokkur vissa um
nokkurn skapaðan hlut og þá get ég
spurt í framhaldi af því: get ég ekki
verið viss um sjálfan mig, þó að það
væri nú ekki annað. Þá tek ég þessa
afstöðu að reyna að fara eftir því að
sannleikurinn sé sagna bestur og
reyna að finna út frá því sjónarmiði,
sem er mitt eigið, viðhorfið til alls
annars, til veruleikans og samferða-
fólks og slíks. Skrifað á vegg er með
undirtitilinn einskonar ævisaga og
hún er nærgöngul bæði við sjálfan
mig og aðra.“
Maður verður að finna sig
einhvers staðar
– Þegar maður segir frá sjálfum sér
er maður líka að kynnast sér.
„Já, mikil lifandis ósköp, og verð-
ur í raun að sættast við sjálfan sig
með margt.“
– … að sættast við þann sem
maður hittir í eigin sögu.
„Og þess vegna þarf maður að
vera orðinn dálítið lífsreyndur áður
en maður leggur í slíkt ferðalag. Ef
líkindi eru til þess að maður hitti
sjálfan sig fyrir í enda ferðar þá er
maður kominn með heilmikið fundið
fé sem maður veit ekki yfirleitt
hvort maður geti trúað að sé hugs-
anlega maður sjálfur.“
– Sástu það fyrir þegar þú lagðir
upp að bækurnar yrðu fjórar?
„Nei, ég sá þetta ekki fyrir mér
sem bækur og það er enginn ásetn-
ingur í lykilorðinu „skrifað“. Þegar
maður fer að, eins og ég hef verið
að gera, þá raðar efnið sér upp í
framhaldi hvað af öðru. Ég er bú-
inn að fara í gegnum ákveðið og þá
blasir við mér að þarna séu fleiri
herbergi í þessu húsi þar sem ég
hef aldrei verið eða hugsanlega
alltaf verið en aldrei almennilega
kannast við.
Þetta er ekki búið, ég er að skrifa
eina bók til sem heitir Skrifað og
skrafað og er sett saman úr greinum
og ritgerðum og endursögnum. Áður
en ég fór að skrifa um jaðarbækur
var ég heilmikið að vinna í hand-
ritum, sat gjarnan á handritadeild
Landsbókasafnsins í nokkur ár og
gekk mikið eftir að fá að sjá það sem
var almennt ekki til sýnis. Útkoman
var endursagnir sem ég skrifaði upp
úr handritunum og gaf út, bæði stór-
ar bækur eins og Ólands sögu og
Sögu Ólafs Þórhallssonar eftir Eirík
Laxdal og líka efni sem fer minna
fyrir. Í Skrifað og skrafað, sem verð-
ur síðasta bókin í þessari seríu, sem
ég verð með tilbúna í vor, er samsafn
af slíku efni.“
– Hvað heillar þig við jaðar-
höfunda og það sem menn hafa ým-
ist gleymt eða kosið að líta
framhjá?
„Áður en ég fór að skoða þessi
handrit frá fyrri tíma var ég mikið
að pæla í greiningu á sjálfum mér og
ég er handviss um það að ég er ein-
hvers staðar úti á jaðrinum sjálfur,
svo það er nú eitt. Maður verður,
hvort sem manni líkar það betur eða
verr, að horfast í augu við það þau
sannindi að maður á ekki samleið
með þorranum, þó að það sé margt
fólk sem ég hef átt samleið með í
gegnum árin og átt langvina-
samband við. Þaðan er þessi áhugi
kominn og svo verður maður að
finna sig einhvers staðar, það segir
sig sjálft.“
Lykilatriðið að skrifa
Eftir að hafa fjallað um rithöfunda og fræðimenn á jaðri íslenskrar menn-
ingar í áratugi ákvað Þorsteinn Antonsson að beina sjónum að sjálfum sér.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
Þorsteinn Antonsson
skoðar sjálfan sig í
nýrri ritröð.
Ljósmynd/Norma Samúelsdóttir