Morgunblaðið - 16.04.2019, Blaðsíða 14

venjuna á þessum árstíma, því at-
vinnuleysi hefur nánast alltaf
minnkað milli mars og apríl síð-
ustu 30 ár, með örfáum undan-
tekningum þegar kreppt hefur að
í íslensku efnahagslífi, að því er
fram kemur í skýrslu VMST.
Aukningin stafar einkum af
gjaldþroti WOW air og sam-
dráttar af þeim sökum í tengdum
atvinnugreinum, en að sögn Karls
Sigurðssonar, sérfræðings á
VMST, hafa fleiri einstaklingar
komið inn á atvinnuleysisskrá að
undanförnu en tengjast beint
WOW air vegna uppsagna sem átt
hafa sér stað á síðustu mánuðum,
m.a. í tengslum við flugrekstur á
Keflavíkurflugvelli og hjá bygg-
ingarfyrirtækjum, sem virðast
hafa ákveðið að draga saman segl-
in á seinustu mánuðum vegna
óvissu um þróunina á næstunni.
Karl telur þó að nýgerðir kjara-
samningar hafi breytt þessu til
betri vegar. ,,Ég held að menn
séu ekki alveg eins varfærnir
lengur og sjái alveg þolanlegt
sumar framundan í byggingariðn-
aði og fleiri greinum en vissulega
eru ýmsar vísbendingar m.a. um
að einkaneysla fari minnkandi og
menn halda að sér höndum í
íbúðakaupum, sem veldur því að
það er aðeins að hægja á á flest-
um sviðum,“ segir Karl.
40-50% fjölgun
frá mars 2018
Í seinasta mánuði voru 1.659
fleiri á atvinnuleysisskrá en í
mars í fyrra. „Mest fjölgaði at-
vinnulausum í flutningastarfsemi
sem skýrist að mestu af gjaldþroti
WOW air. Einnig hefur atvinnu-
lausum fjölgað talsvert milli ára í
ýmsum þjónustugreinum, einkum
tengdum ferðaþjónustu og raunar
einnig í verslunarstarfsemi og
byggingariðnaði.
Atvinnulausum hefur fjölgað
um 40-50% í flestum starfs-
stéttum frá mars 2018 til mars
2019, mest meðal véla- og vél-
gæslufólks um nálægt 60%.
Minnst var fjölgun atvinnulausra
meðal stjórnenda, sérfræðinga og
sérmenntaðs starfsfólks þar sem
aukningin var á bilinu 23-33%,“
segir í skýrslu VMST.
Aðspurður segir Karl að
Vinnumálastofnun sé ekki komin
með skýra mynd af því hvernig
fyrrverandi starfsfólki WOW air
gengur að fá störf. Margir þeirra
eru með háskólamenntun en Karl
segir frekar þröngt um á starfa-
markaði fyrir háskólamenntaða
um þessar mundir. ,,Þeir sem eru
með menntun í heilbrigðisgrein-
um standa ágætlega að vígi og
þar standa störf til boða,“ segir
hann. Flestir séu hins vegar sér-
hæfðir í störfum sem tengjast
fluginu og óvíst sé hvernig þeim
hefur gengið að fá vinnu og hins
vegar koma einnig margir úr
störfum sem krefjast ekki mik-
illar menntunar, s.s. á Keflavíkur-
flugvelli, þar sem er oft um út-
lendinga að ræða. Alls voru 2.315
erlendir ríkisborgarar án atvinnu
í lok mars eða um 33% allra at-
vinnulausra. Þessi fjöldi sam-
svarar um 6,6% atvinnuleysi með-
al erlendra ríkisborgara.
1.441 umsókn um
bætur frá 28. mars
Atvinnuleysi eftir landshlutum
Febrúar 2019 Mars 2019
Vesturland Vestfirðir Norðurland
vestra
Norðurland
eystra
Austurland Suðurland SuðurnesHöfuðborgarsvæðið Landsbyggðin
Heimild: Vinnumálastofnun
3,33,2 3,13,0
2,02,1 1,91,9
1,31,5
3,33,2 3,02,8
2,12,1
5,4
5,1
5%
4%
3%
2%
1%
0%
5.962 voru á atvinnuleys-isskrá í mars eða 3,2% að jafnaði
Febrúar alls, 3,1%
Mars alls, 3,2%
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Samtals höfðu 740 fyrrver-andi starfsmenn Wow airsótt um atvinnuleysis-bætur hjá Vinnumála-
stofnun (VMST) frá 28. mars þeg-
ar félagið fór í gjaldþrot og fram í
byrjun seinustu viku eða 8. apríl.
Þetta kemur fram á nýbirtu yfirliti
Vinnumálastofnunar um ástandið á
vinnumarkaði. Af þessum 740 ein-
staklingum búa 610 á höfuðborgar-
svæðinu, 108 á Suðurnesjum og 22
á öðrum svæðum. „Það sem hins
vegar hefur gerst er að nokkuð
hefur verið um umsóknir fólks frá
öðrum fyrirtækjum frá því Wow
air fór í gjaldþrot. Í heildina hefur
1.441 umsókn um atvinnuleysis-
bætur borist Vinnumálastofnun frá
28. mars sl. Af þeim eru 342 frá er-
lendum ríkisborgurum og 1.099 frá
Íslendingum,“ segir í mánaðar-
skýrslu VMST.
Spáð er að atvinnuleysið
geti farið í 3,6% í aprílmánuði
Skráð atvinnuleysi í mars
mældist 3,2%. Áhrifa WOW air
gætir þó aðeins að litlu leyti í
þeirri tölu þar sem reksturinn
stöðvaðist undir lok mánaðarins.
Fjölgun nýskráninga á atvinnu-
leysisskrá mun hins vegar sýna sig
með afgerandi hætti í apríltölunum
og gerir Vinnumálastofnun nú ráð
fyrir að skráð atvinnuleysi muni
aukast í apríl og verða á bilinu 3,3-
3,6%. Þessi aukning er þvert á
14
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. APRÍL 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Knattspyrnu-menn í
fremstu röð verða
„gamlir“ menn ung-
ir nema helst mark-
mennirnir. „Þetta
getur hann, gamla brýnið,“
sagði Bjarni Fel um þrítuga af-
reksmenn. Sama á við um marg-
ar aðrar greinar afreksíþrótta.
En þegar þessari fámennu eld-
línu er sleppt geta menn auðvit-
að fram á grafarbrún sýnt
glæsitakta og vakið aðdáun í fót-
bolta, skíðum, golfi eða hlaup-
um.
En rétt eins og í brauðstritinu
gerist það að mannsins innri
óvinur grípur hann, t.d. í líki
bakkusar eða þess djöfsa sem
ræður vítinu sem kennt er við
spil og veðmál.
Frægir boltamenn svo sem
Best, Gascoigne og Maradona
týndu bolta fyrir bús. Enda tím-
inn naumur til að ná sér upp.
Einn áhugaverðasti íþróttamað-
ur samtímans, Ronnie O’Sulliv-
an billjarðmaður, 43 ára afi,
stendur nú enn einu sinni á
toppi sinnar greinar. O’Sullivan
hefur marga fjöruna sopið og átt
við ýmsa djöfla, en jafnan brot-
ist frá þeim og er á ný talinn
fremstur manna í
heiminum og ekki
eiga jafningja þótt
eldri sé en aðrir at-
vinnuspilarar.
Og nú síðast
glöddust milljónir manna um
allan heim með golfsnillingnum
Tiger Woods. Fyrir mörgum ár-
um var hann í fremstu röð. En
þá féll hann úr toppi og fallið var
mikið. Hann lenti í miklu mót-
læti og varð það ekki betra þótt
stærsti hluti þess væri heima-
tilbúinn. Lægst fór Woods þeg-
ar lögregla birti fangamynd af
honum sem illa leiknum þrjóti.
Við alla þessa niðurlægingu
bættust líkamlegir kvillar og
óhjákvæmilegar skurðaðgerðir
og lífsklukkan gekk einnig á
hann. Það þurfti ekki að afskrifa
hann. Woods var búinn fyrir
allra augum. Dapurlegt þótti
hversu djúpt þessi mikli snill-
ingur sökk.
Fáeinum árum síðar hóf hann
þó keppni á ný nær amatörum
en afreksmönnum á listum yfir
getu. Upplitið var óbjörgulegt.
En þrautseigja og viljastyrkur
sigruðu réttmætar hrakspár.
Um helgina náði Tiger Woods
árangri sem fagnað var víða.
Afreki Tiger Woods
var fagnað víða að
verðleikum}
Afrek og fordæmi
Þingkosningarfóru fram íFinnlandi
um síðustu helgi.
Ekki verður sagt
að finnskar kosn-
ingar sæti oftast
miklum tíðindum.
Sumir fréttaskýr-
endur sögðu í aðdraganda kjör-
dags nú að finnskar kosningar
væru yfirleitt ekki mjög póli-
tískar! Það fer kannski ekki
illa á því. Finnar eru í Evrópu-
sambandinu og allar meirihátt-
ar ákvarðanir sem þá varða eru
teknar af búrókrötum í Brussel
sem fáir kannast við að hafa
heyrt nefnda.
Stórfréttastofur sem fleiri
ríkisfjölmiðlar en sá íslenski
treysta eins og nýju neti, svo
sem bæði CNN og Guardian,
tilkynntu að Sósíaldemókratar
hefðu farið með sigur af hólmi í
kosningunum. Það má með
lagni til sanns vegar færa.
Kratar unnu á sem nam 1,2%
frá síðustu kosningum, sem
hefði, ættu aðrir flokkar í hlut,
sjálfsagt verið talið innan
skekkjumarka. Og því má einn-
ig halda til haga að Kratar eru
eftir þessar kosningar stærsti
flokkurinn með 40 þingmenn.
Flokkur Finna er á sama mæli-
kvarða næststærsti flokkur
landsins því hann hlaut 39
þingmenn. Einhvern tíma
hefðu það þótt tíðindi líka.
Einn helsti
valdaflokkur lands-
ins um langt skeið,
Þjóðfylkingin (mið-
hægriflokkur),
fékk 38 þingmenn
kjörna.
Þrátt fyrir hinn
rómaða sigur
Krata upp á 1,2% aukningu frá
síðustu kosningum gætti lang-
mestrar sveiflu í flokki fráfar-
andi forsætisráðherra, for-
manns Miðflokksins. Sá flokk-
ur var með 49 þingmenn á bak
við sig en tapaði 18 þeirra í
þessum kosningum. Hann fékk
13,8% fylgi en hafði haft 21,1%.
Til samanburðar má geta þess
að útnefndur sigurvegari fjöl-
miðlanna var með 17,7% fylgi
og sá næststærsti, Flokkur
Finna, með 17,5% fylgi.
Fjölmiðlar spá því nú og
sennilega réttilega að leiðtogi
Krata muni nú mynda stjórn
samkvæmt finnskri venju um
að leiðtogi flokks með flesta
þingmenn á bak við sig skuli fá
embætti forsætisráðherra. En
þar sem aðeins munaði 7.000
atkvæðum á stærstu flokk-
unum tveimur og 0,2 prósentu-
stigum hafa ýmsir spurt sig
hvort þessi finnska venja hefði
haldið ef Flokkur Finna hefði
marið sigur með þessum sama
mun.
Og hefði ESB leyft það?
Um það má efast.
Það sker sig úr í
fréttum af finnsku
kosningunum að
enginn flokkur sker
sig úr}
Sautján prósenta
sigurvegari
Í
síðustu viku bárust enn á ný fréttir af
vandræðagangi með Brexit þegar út-
göngu Bretlands úr Evrópusamband-
inu var frestað fram á haust með til-
heyrandi óvissu. Pólitíkin sem leiddi
til þessara vandræða var pólitík sundrungar
og hræðsluáróðurs. Samkvæmt heimildum
innan Íhaldsflokksins var tilgangur þeirra
sem leiddu Bretland í þá vegferð að ganga úr
Evrópusambandinu ekki útgangan sjálf, held-
ur var málið tilkomið vegna innanhúss-
valdabaráttu flokksins. Svipaðar sögur hafa
komið fram vegna sigurs Trump í Bandaríkj-
unum. Það sem Trump og leiðtogar Íhalds-
flokksins í Bretlandi áttu sameiginlegt var eðli
pólitíkurinnar sem var stunduð. Unnið var
með efa fólks og ótta, með áróðri sem síðar
reyndist lygi.
Pólitík sundrungar virkar best þegar fólki reynist erf-
itt að meta sannleiksgildi þeirra fullyrðinga sem settar
eru fram. Nærtækt dæmi um slíka pólitíska sundrung er
nýleg umræða á vettvangi íslenskra stjórnmála um
EES-samninginn og orkupakkana. Þó svo við eigum allt-
af að skoða kosti og galla, þá ættum við líka að læra af
Brexit-ævintýrinu. Ef við segjum upp EES-samningnum
og orkupökkunum, hvað verður þá? Það er staðan sem
Bretar eru í núna, tveimur árum eftir að þeir ákváðu að
segja bless við ESB hafa Bretar enn ekki hugmynd um
hvernig Brexit endar.
Við myndum þurfa að semja um nýjan fríverslunar-
samning við Evrópu. Jafnframt myndum við missa að-
gang að öllum viðskiptasamningum okkar í gegnum
EFTA. Myndum við enda með betri samninga? Myndum
við ganga inn í viðskiptasamning til vesturs?
Það eru ýmsir möguleikar í stöðunni en ger-
um ekki sömu mistök og Bretar. Látum ekki
sundrungarpólitík ráða för heldur skoðum
stöðu okkar með yfirveguðum hætti. Lítum
svo á alla kosti og galla því það er eina raun-
hæfa leiðin til að taka upplýsta ákvörðun.
En þetta er hægara sagt en gert. Ástæða
þess að sundrungarpólitík virkar er hversu
auðvelt er að spila á ótta fólks. Sérstaklega
þegar traust á stjórnmálum er jafn lítið og nú.
Lausnin við því er gagnsæi og frjáls aðgangur
að upplýsingum. Að viðurkenna vandamálin
og vinna þrotlaust að því að upplýsa hvað er
satt og rétt. Þannig þurfum við ekki að
treysta því sem stjórnmálamenn segja og get-
um sjálf fullvissað okkur um staðreyndir
mála. Það vill sundrungarpólitíkin hins vegar
ekki. Hún kvartar yfir spurningum. Hún kvartar yfir
fjölmiðlum. Hún kvartar undan umfjöllun og ræðir ekki
hvað er satt og rétt. Sundrungarpólitíkin kastar bara
fram hálfsannleik og mistúlkunum sem rýra traust og
ýfa upp það óvissuástand sem sundrungin þrífst í.
Ég ætla að leyfa mér að vitna í lagið „113 vælubíllinn“,
sem mér finnst mjög viðeigandi við þetta tilefni:
Líkt á hinu háa Alþingi
þau væla yfir samningi
og áður en ég æli
hættið þessu væli!
- Pollapönk
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Sundrungarpólitík og vælubíllinn
Höfundur er þingmaður Pírata. bjornlevi@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen