Morgunblaðið - 24.04.2019, Blaðsíða 14

SVIÐSLJÓS
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Hámark greiðslutímabilssjúkradagpeninga úrsjúkrasjóði VR var ísíðustu viku lækkað úr
níu mánuðum í sjö. Ákvörðun um
þetta var tekin á stjórnarfundi VR.
„Helsta ástæða þessarar
breytingar er gríðarleg aukning út-
greiðslna úr sjóðnum á síðustu ár-
um og þá helst í sjúkdómaflokkum
geð- og stoðkerfissjúkdóma. Þessi
mikla aukning varð til þess að fjár-
hagsleg staða sjóðsins gæti orðið
veik ef halda ætti áfram að greiða
stærstan hluta innlagnar í VR
varasjóð úr sjúkrasjóði VR og hef-
ur því verið brugðið á það ráð síð-
ustu tvö ár að greiða stórt framlag
úr félagssjóði VR til að hlífa
sjúkrasjóðnum. En slíkt er aðeins
tímabundin ráðstöfun,“ segir í
kynningu á þessari breytingu á
heimasíðu VR. Þar er einnig tekið
fram að þessi stytting hámarks-
tímabils gæti orðið tímabundin ef
staða sjóðsins batnar því sam-
kvæmt nýjum starfsreglum sjúkra-
sjóðs VR geti stjórn VR nú breytt
þessu aftur til fyrra horfs með
skömmum fyrirvara en áður þurfti
að bíða næsta aðalfundar með slík-
ar ákvarðanir.
Skerðingar hjá KÍ og BHM
Nokkur stór stéttarfélög hafa
þurft að grípa til viðlíka aðgerða
síðustu misseri enda hefur umsókn-
um um sjúkradagpeninga fjölgað
mikið. Þessi fjölgun umsókna hefur
gjarnan verið rakin til aukins álags
og streitu í samfélaginu auk þess
sem því hefur verið velt upp hvort
afleiðingar hrunsins komi fram með
þessum hætti.
Þessarar þróunar varð fyrst
vart síðla árs 2017 þegar skerða
þurfti réttindi kennara til greiðslu
sjúkradagpeninga um 25%. Þá var
óttast að sjóðurinn myndi tæmast
yrði ekki brugðist við.
BHM tilkynnti skerðingu á út-
hlutunum úr sjúkrasjóði félagsins í
lok síðasta árs. Sjúkradagpeningar
eru nú greiddir að hámarki í níu
mánuði í stað tólf mánaða áður.
Auk þess voru ýmsir styrkir lækk-
aðir, svo sem fæðingarstyrkir,
tækni- og glasafrjóvgunarstyrkir,
gleraugnastyrkir og heilsuræktar-
styrkir. „Ef ásókn í sjúkradagpen-
inga heldur áfram verðum við að
skerða styrkina enn frekar og jafn-
vel sjúkradagpeningana,“ sagði
Maríanna H. Helgadóttir, formaður
stjórnar sjúkrasjóðs BHM, þá.
Finna fyrir aukinni ásókn
Viðar Þorsteinsson, fram-
kvæmdastjóri Eflingar, sagði í
samtali við Morgunblaðið í gær að
ekki væri á dagskrá að gera breyt-
ingar á greiðslufyrirkomulagi
sjúkradagpeninga hjá félaginu. „Við
hins vegar könnumst alveg við
þessa þróun. Það er að aukast þörf-
in á því að nýta greiðslur úr sjúkra-
sjóði. Við lítum á það sem enn eina
vísbendingu um að minnka þurfi
vinnuálag og stytta vinnutíma.“
Undir þetta tekur Sonja Ýr
Þorbergsdóttir, formaður BSRB.
„Við finnum fyrir aukinni ásókn í
styrktarsjóði hjá aðildarfélögum
BSRB. Það hefur ekki komið til
skerðinga og ekki útlit fyrir
það eins og staðan er í dag.
Við fylgjumst hins vegar náið
með því sem gerist hjá hin-
um félögunum enda virð-
ist þetta gerast mjög
hratt. Það er rétt að
vera á varðbergi vegna
stóraukinnar ásóknar í
sjóðina vegna kulnunar
og ýmissa starfs-
tengdra veikinda.“
VR skerðir greiðslur
sjúkradagpeninga
14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. APRÍL 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Spænskstjórnvöldhafa farið
fram af mikilli
hörku gegn sjálf-
stæðishreyfingu
Katalóna og sjást
ekki fyrir. Atlaga lögreglu að
almennum borgurum þegar at-
kvæðagreiðsla um sjálfstæði
Katalóníu fór fram 1. október
2017 bar því vitni og sömuleið-
is er sú ákvörðun að varpa
leiðtogum sjálfstæðissinna í
gæsluvarðhald og draga þá
fyrir dóm til marks um að
réttarkerfið er framlenging af
hinu pólitíska valdi. Í þokka-
bót skar hæstiréttur Spánar
úr um gæsluvarðhaldið þannig
að þeir sem lokaðir voru inni
gátu enga skoðun fengið á
málinu.
Carles Puigdemont, leiðtogi
Katalóna, hefur verið í útlegð í
Belgíu undanfarin tvö ár. Í
viðtali, sem birtist í Sunnu-
dagsblaði Morgunblaðsins um
helgina lýsir hann því hvernig
spænsk stjórnvöld reyna að
þagga niður í málflutningi
Katalóna. „Það er frekar
aumkunarvert að öflugt ríki á
borð við Spán skuli finna sig
knúið til að setja efst á for-
gangslista sinn í utanríkis-
málum andsvör við hreyfingu
á borð við okkar, sem hefur úr
mjög litlu að spila,“ segir
Puigdemont í viðtalinu.
Þar lýsir hann því hvernig í
hvert skipti sem
hann eða einhver
úr hreyfingu hans
hyggist flytja
ræðu sé ítrekað
hringt í skipu-
leggjendur eða
styrkveitendur til að þrýsta á
þá um að aflýsa viðburðinum.
Stundum hafi það meira að
segja tekist og takist það ekki
mæti útsendarar til að hleypa
fundum upp. Hann gengur svo
langt að segja að spænsk
stjórnvöld hafi samið „um að
senda herlið til ákveðinna
Eystrasaltsríkja í skiptum fyr-
ir þögn þeirra um málefni
Katalóníu“.
Puigdemont telur eðlilegt að
ekki hafi orðið meira uppnám
meðal ríkja ESB vegna þess-
ara mála. Bæði skorti ákveðna
hefð, sem til dæmis sé fyrir
hendi á Bretlandi, auk þess
sem margir óttist þjóðahreyf-
ingar innan eigin landamæra,
sérstaklega Frakkar og Ítalir.
Það er eitt hvort Katalónía
eigi að vera sjálfstæð eða vera
áfram hluti af Spáni. Það er
skiljanlegt að ráðamenn í
Madríd vilji halda í Katalóníu.
Erfiðara er hins vegar að
skilja aðferðirnar. Harkan og
óbilgirnin er líklegri til að ýta
undir stuðning við aðskiln-
aðarsinna. Með framgöngu
sinni ýta spænsk stjórnvöld
undir að það gerist, sem þau
vilja ekki að gerist.
Harka spænskra
stjórnvalda ýtir und-
ir að það verði sem
þau berjast gegn}
Tekist á um Katalóníu
Forsætisráðu-neytið og ráð-
gjafarnefnd um
opinberar eftirlits-
reglur létu fyrr á
árinu framkvæma
könnun á viðhorfi
fyrirtækja til „eftir-
litsmenningar á Íslandi“, eins
og það er kallað í frétt á vef
stjórnarráðsins. Þetta er gott
framtak og ber vonandi vott
um skilning á því að reglu-
verkið sem atvinnulífinu er
búið þurfi að vera einfalt og
skilvirkt og eigi ekki að
hindra starfsemi fyrirtækja
umfram það sem nauðsynlegt
er.
Lesa má út úr svörunum að
stjórnendum fyrirtækja þykir
regluverk óþarflega íþyngj-
andi, sem sýnir að ástæða er
til að endurskoða reglur á
ýmsum sviðum. Það sem þó er
mest sláandi við könnunina
eru svör við afstöðu til ein-
stakra stofnana og saman-
burður á þeim. Ein stofnun
kom áberandi verst út úr
könnuninni, sem kemur út af
fyrir sig ekki á óvart. Þetta er
Samkeppnis-
eftirlitið sem fær
falleinkunn í svör-
um við hverri
spurningunni af
annarri, svo sem
um það hvort
stofnun veiti leiðbeiningar
sem auðveldi fyritækjum að
takast á við lagalega óvissu
eða afstýra brotum á reglum,
um það traust sem borið er til
stofnunar og hversu skilvirkt
eða óskilvirkt eftirlitið er.
Ekkert af þessu kemur á
óvart og er í fullu samræmi
við þá upplifun sem stjórn-
endur í atvinnulífinu lýsa um
samskipti sín við Samkeppnis-
eftirlitið. Þessar lýsingar
heyrast þó ekki jafn mikið
opinberlega og í einkasam-
tölum, enda fylgir oft sögunni
að stjórnendur fyrirtækja vilji
síður styggja Samkeppnis-
eftirlitið. Þetta sé stofnun sem
oft þurfi að leita til og sé mjög
valdamikil.
Könnunin sýnir glöggt að
full ástæða er til að endur-
skoða starfsemi Samkeppnis-
eftirlitsins.
Samkeppniseftir-
litið kemur afar illa
út úr könnun for-
sætisráðuneytisins}
Falleinkunn
Þ
að hefur varla farið framhjá neinum
að nú er ríkisstjórnin að undirbúa
innleiðingu þriðja orkupakkans
svonefnda. Áður höfum við innleitt
orkupakka nr. 1 og 2. Ljóst er að
þjóðin er klofin í málinu. Þó hafa kannanir sýnt
að mikill meirihluti vill ekki sjá áframhaldandi
innleiðingu á þessum orkupökkum fyrr en auð-
lindaákvæði hefur verið tryggt í stjórnar-
skránni. Um leið væri það hafið yfir allan vafa
hver það er sem fer með stjórn mála, þ.e.a.s. á
meðan við göngum ekki í ESB.
Það er mikið og öflugt afl sem stendur á bak
við þá sem tala máli orkupakkans. Einbeittur
er vilji þeirra til að auka enn frekar við mark-
aðsinnleiðinguna sem felst í orkupakka þrjú og
er umfram það sem orkupakki tvö felur í sér. Þetta afl
samanstendur af ríkisstjórninni með þingflokk Sjálfstæð-
isflokksins í broddi fylkingar sem eins og allir vita er að
ganga þvert gegn eigin stuðningsmönnum sem kváðu
skýrt á um það á sl. landsfundi flokksins að segja nei við
hvers konar hugsanlegu framsali á auðlindum okkar. Svo
auðvitað Samfylkingin og Viðreisn vegna þeirrar stefnu
sinnar að sækjast eftir frekari tengingu við ESB, hrein-
lega vilja þangað inn. Þá þarf jú ekkert að spá í raforkuna
frekar en aðrar auðlindir; allt fer undir Brussel, svo ein-
falt er það. Annaðhvort ertu í ESB eða ekki.
Víst er það að við höfum gjarnan kvartað undan fá-
keppni og jafnvel mátt þola samráði á markaði. Því er-
um við flest ánægð með aukna samkeppni en sumt er
það þó sem heyrir til undantekninga og vil ég
þar sérstaklega nefna auðlindirnar okkar
eins og orkuauðlindina í þessu tilviki sem
einfaldlega á ekkert erindi í hendur einka-
aðila.
Það er líka fráleitt að vera að réttlæta
þessa innleiðingu þriðja orkupakkans með því
að bera fyrir sig aukna neytendavernd. Ég
bara spyr: „Vernda okkur fyrir hverju?“ Við
búum við eitt öruggasta og ódýrasta raforku-
kerfi í heimi. Hverra hagsmuna ganga stjórn-
völd sem vilja skáka þessum forréttindum ís-
lenskra neytenda? Það er jú ekki margt sem
íslenskur almenningur getur glaðst yfir að sé
hagstæðara í varðlagningu hér á landi en í
löndunum í kringum okkur. Við búum við
verðtryggingu, okurvexti, himinhátt verð á húsnæðis-
markaði ásamt okurverði á flestallri nauðsynjavöru. Eitt
er þó víst, að raforkan stendur upp úr sem ein verðmæt-
asta auðlind okkar og hana ber að vernda með öllum ráð-
um til allrar framtíðar.
EES-samningurinn er ekki einhliða samningur eins
og ætla mætti miðað við rökin sem matreidd eru ofan í
okkur til að réttlæta upptöku þriðja orkupakkans. EES-
samningurinn er tvíhliða og Ísland er sjálfstætt full-
valda ríki með óskoraðan lögvarinn rétt til samninga
samkvæmt honum. Þann rétt ber okkur að nýta til fulls,
komandi kynslóðum til hagsældar.
Inga Sæland
Pistill
Flokkur fólksins segir NEI
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
„Veikindi tengd kulnun og
streitu hafa aukist verulega á
undanförnum árum með tilheyr-
andi kostnaði fyrir einstaklinga
og samfélagið allt. Við þessu
verður að bregðast með for-
vörnum og með því að tryggja
fólki hvíld,“ sagði Sonja Ýr Þor-
bergsdóttir, formaður BSRB, í
nýlegum pistli.
Hún segir að fimmti hver
starfsmaður í opinbera geir-
anum í Svíþjóð sé með kuln-
unar- eða streitueinkenni og
hafi ástandið versnað hratt
síðustu fimm ár. „Hér á
landi skortir yfirsýn yfir
ástæður og fjölda veikinda-
daga en engin ástæða er
til að ætla annað en
að aðstæður séu
sambærilegar hér.
Stóraukin ásókn í
réttindi sjúkra-
sjóða stéttar-
félaga ber þess
merki.“
Kostar allt
samfélagið
VEIKINDI OG KULNUN
Sonja Ýr
Þorbergsdóttir
Morgunblaðið/Eggert
Mannlíf Félagsmenn í VR eiga nú aðeins rétt á greiðslu sjúkradagpen-
inga í sjö mánuði í stað níu áður. Fleiri félög hafa þurft að skerða greiðslur.