Skessuhorn - 02.05.2007, Side 6

6
MIÐVTKUDAGUR 2. MAI 2007
^nU3inu._ I
Kveðjuhóf útskriftamema í FVA
Kveðjuhóf útskriftarnema við
Fjölbrautaskóla Vesturlands á
Akranesi, sem kallast dimission,
var síðasta föstudag. Þá fóru nem-
endur sem ljúka námi í vor um
skólann klæddir eins og sjóliðar og
buðu skólafélögum til skemmtunar
á sal í fjórðu kennslustund. Með-
fylgjandi myndir voru teknar á
kennarastofu skólans um morgun-
inn þegar sjóliðarnir báru kennur-
um veitingar og buðu þeim að
snæða með sér morgunverð. Nafn-
ið á þessari skemmtun, dimission,
er orð úr latínu sem merkir brott-
fararleyfi.
mm
r
I V ] | W
Kristó með saltfisk.
Góð vertíð að baki
hjá ValafeBi
Mikil vinna hefur verið hjá fisk-
vinnslufyrirtækinu Valafelli í Olafs-
vík í vetur. Alls hefur fyrirtækið
tekið á móti 939 tonnum af þorski
ffá ármótum ffá tveimur stórum
netabátum og einni línutrillu. Er
allur fiskurinn tmninn í salt og
fluttur út til Portúgals.
„Það er búið að vera gríðarlega
mikil vinna í vetur,“ sagði Heiðar
Elvar Friðriksson verkstjóri í sam-
tali við Skessuhorn. „I heilan mán-
uð unnum við til klukkan 10 á
kvöldin og alla laugardaga. Það
starfa hjá okkur 15 manns. Við höf-
um vanalega keypt um 40% af
mörkuðum á ársgrundvelli, af því
sem við ffamleiðum, en þó ekki
mikið magn um hávertíðina, en í
vetur hafa okkar bátar mokfiskað
og því höfum við ekki keypt mikið
af mörkuðunum. En um þessar
mundir er heldur að róast hjá okk-
ur og bátarnir að verða búnir með
kvótann svo það eru einungis um
2- 3 tonn á dag sem við fáum
núna,“ sagði Heiðar að lokum.
af
Sönnunarbyrði landeigenda of niikil í þjóðlendumálum
Búnaðarsamtök Vesturlands boð-
uðu til opins fundar um þjóðlendu-
mál á Hótelinu í Borgarnesi síðast-
liðinn fimmmdag. Rauði þráðurinn
hjá frummælendunum þremur var
að sönnunarbyrði landeigenda væri
of mikil þegar kæmi að því að sanna
eignarhald á jörðum. Þetta væri
undarlegt í ljósi þess að ríkisvaldið
væri að taka af fólki hluta eigna
sinna og ætti því í raun að sanna
heimild sína ffekar en hitt.
Það var Guðný Jakobsdóttir, for-
maður BV sem setti fundinn og
bauð fjölmarga fundargesti vel-
komna. Hún sagði meðal annars í
inngangi sínum að þjóðlendumálin
væru stór og heit mál og hefði orð-
ið meira áberandi þegar nær hefði
dregið kosningum. I ljósi þess væri
gott að kosningar væru fjórða hvert
ár og spuming hvort ætti að fjölga
þeim til að ná athygli ráðamanna
oftar.
Greiða skatta af eignum
- en síðan dæmdir
eignalausir
Fyrsti frummælandinn var Olafur
Björnsson, hæstaréttarlögmaður
sem stiklaði á stóm um þjóðlendu-
mál og baráttu bænda fyrir að halda
eignum síhum. Olafur sagði í erindi
sínu að þrátt fyrir að í almennum
niðurstöðum Óbyggðanefndar væri
talað um að stofnunarhættir eignar-
réttinda sem huga þjnfti sérstaklega
að væra landnám, hefðir og lög, þá
virtist þessir þættir ekki vera nóg og
eignarskjöl þyrftu t.d. að vera ótví-
ræð. I Landnámu væri sjaldan lýst
Óðinn Sigþórsson vakti athygli á því að
erfitt gœti orðiðfyrir suma Borgfirðinga
aðfinna gömul landamerkjabréf þar sem
skjalasafnið hefði brunnið á sínum tíma
fyrir um öld síðan.
nákvæmlega umfangi landnáms eða
landamerkjum, ekki síst inn til
landsins. „Mál um eignarhald á
Landmannaafrétti, sem bændur
höfðu notað um ómunatíð og töldu
sig því eiga, var höfðað 1955 og
töpuðu bændur málinu. Aftur var
höfðað mál af hálfu ríkisins 1981 til
að skera úr um eignarréttinn. Ríkið
tapaði því máli. Landmannaafrétt á
því enginn og greinilegt hefðbund-
in afféttarnot, sumarbeit og önnur
takmörkuð notkun era ekki nægj-
anleg ein sér.“
Ólafur nefndi ennfremur að
meginskilyrði fyrir hefð kæmist á
fasteign væri tuttugu ára óslitið
eignarhald sem fullnægði tilteknum
huglægum og hlutlægum skilyrð-
um. Almenna reglan væri einnig sú
að landssvæði utan eignarlanda yrði
að þjóðlendum í eigu ríkisins. En
ríkisvaldið lýsir yfir kröfugerð sinni
og hefði aðra sýn en landeigendur.
Ólafur bætti við að Hæstiréttur
hefði krafist mikillar sönnunar-
byrði. Mál hefðu tapast þar sem
viðkomandi „eigandi" hafði greitt
skatta og skyldur í langan tíma af
eign, en teldist svo ekki eigandi
þegar til dómsstóla er komið.
Yfirvaldið ber ekki
sönnunarbyrði
Næst tók til máls Guðný Sverris-
dóttir, sveitarstjóri í Grýtubakka-
hreppi og formaður Landssamtaka
landeigenda. Hún sagði tilganginn
með stofnun félagsins einkum að
berjast fyrir eignarrétti landeiganda
á jörðum og landareignum. Þróun
þessara mála ylli henni áhyggjum
og sagðist Guðný sannarlega vona
að breyting yrði á þessu fyrirkomu-
lagi sem ríkt hefði. „Á fundi með
fjármálaráðherra hefur náðst
munnlegt samkomulag sem ráð-
herra mun staðfesta með skriflegri
yfirlýsingu næstu daga. En
framundir þetta hefur ríkið gert ítr-
ustu landakröfur án þess að færa
rök fyrir þeim. Þar með eru land-
eigendur settir í þá stöðu að sanna
eignarrétt sinn aftur í aldir en yfir-
valdið, sem kröfurnar gerir, ber
enga sönnunarbyrði. Það sem fé-
lagið hefur farið fram á við ráðherra
er að vinnulagi við kröfugerð vegna
þjóðlenda verði breytt. Að rann-
sókn á viðkomandi landi fari fram
áður en kröfur eru settar fram, and-
mælarétturinn verði ekki skertur,
reynt verði að leita sátta þar sem
kröfur eru komnar fram og að áfrýj-
að verði í undantekningartilfell-
um.“ Guðný bætti því við að jarðir
sem hefðu landamerkjabréf sem
þinglýst hefði verið eftir 1882 væru
síðar teknar undir þjóðlendur.
Röðin komin að Mýra-
og Borgarfj arðarsýslu
Gunnar Sæmundsson bóndi í
Hrútatungu var síðasti ffummæl-
andinn. Hann rakti aðkomu
Bændasamtaka Islands að þjóð-
lendumálum. Sagði hann marga
bændur hafa verið grunlausa um al-
varleika málsins í upphafi. „Heima í
byggðum þurfa menn að safna sam-
an öllum þeim gögnum og skrifleg-
um heimildum sem til eru. Röðin er
að koma að svæði átta, sem er
Norðvesturland vestan Blöndu og
Mýra- og Borgarfjarðarsýsla, lík-
lega strax á næsta ári. Bændur og
jarðeigendur á þessum svæðum
þurfa því alvarlega að fara að skoða
sín mál,“ sagði Gunnar.
Skjalasafiiið brann
fyrir einni öld
Góð mæting var á fundinum og
eftir að ffummælendur höfðu lokið
máli sínu tóku heimamenn til máls.
Óðinn Sigþórsson, formaður
nefndar sem Borgarbyggð settd á
laggirnar til að undirbúa skoðun
svæðisins, sagði meðal annars að
landeigendur yrðu að gera upp við
sig hvort þeir vildu standa einir eða
vera í samfloti með öðram í þessari
baráttu. Hinsvegar gæti baráttan
orðið strembin á þessum slóðum
þar sem skjalasafnið hefði brunnið
fyrir um öld síðan og töluvert af
landamerkjabréfum væri því glatað.
bgk
Olafur Bjömsson bæstaréttarlögmaður og Guðný Sverrisdóttir sveitarstjóri ogformaður
Landssambands landeigenda.