Skessuhorn - 21.10.2015, Blaðsíða 26

MIÐVIKUDAGUR 21. OKTÓBER 201526
Tónskáldið og sópransöngkonan
Alexandra Chernyshova gaf nýver-
ið út nótnabókina Skáldið og Bisk-
upsdóttirin, í kjölfar samnefndrar
óperu sem hún samdi og frumsýnd
var vorið 2014 í Hallgrímskirkju í
Saurbæ. Bókin inniheldur fjórtán
lög; aríur, dúett, tríó og kóra með
píanóundirleik úr óperunni. Þá er
stutt saga óperunnar sögð á þrem-
ur tungumálum, íslensku, ensku og
rússnesku, ásamt textum laganna.
„Bókin er meira en bara nótur, þetta
er heil bók sem hentar vel fyrir alla
sem vilja spreyta sig á því að syngja
óperulög. Bókin er góð gjöf fyr-
ir tónlistarfólk, söngfólk og erlenda
vini sem myndu vilja syngja ný er-
lend lög. Mér fannst sniðugt að gera
þetta svona, bókin gat farið lengra
en bara til Íslendinga með þess-
um hætti,“ segir Alexandra í sam-
tali við Skessuhorn. Bókin er fagur-
lega myndskreytt ljósmyndum úr ís-
lenskri náttúru sem allar eru tekn-
ar af eiginmanni Alexöndru, Jóni
Rúnari Hilmarssyni. Alexandra seg-
ir að hver mynd sé sérvalin með til-
liti til texta bókarinnar. „Ég gerði
allt sem ég mögulega gat til að fólk
geti tengst verkinu án þess að sjá
það á sviði. Það gerði ég svo hægt
sé að túlka lögin betur þegar þau eru
sungin.“
Ákvað að kýla á þetta
Alexandra var þrjú til fjögur ár að
semja óperuna. Hún skrifaði hana
upprunalega fyrir hljómsveit enda
segir hún að upphaflega hafi aldrei
verið ætlunin að gefa út bók. „Þeir
sem tóku þátt í flutningi óperunn-
ar hvöttu mig svo til að skrifa píanó-
undirleik líka. Ég hef fengið mikið
hrós fyrir verkið og mér þykir mjög
vænt um það. Ég hef meðal ann-
ars fengið að heyra að óperan hafi
íslenska sál og snerti hjarta áheyr-
andans,“ segir hún stolt. Alexandra
er einnig píanóleikari og hafði því
næga þekkingu til að skrifa píanó-
útsetningar sjálf. „Ég ákvað að kýla
bara á þetta. Ég er ein af þeim sem
framkvæmi bara þegar ég þori, ég
get og ég vil. Ég get verið mjög
ákveðin,“ segir hún. Alexandra var
í mikilli vinnu fyrst eftir frumsýn-
ingu óperunnar í fyrra og vann svo
að útsetningunum á lögunum og
nótnabókinni í eitt ár. „Eftir frum-
sýninguna sótti ég um styrk í Starfs-
menntunarsjóð og fékk. Ég hafði
reyndar líka sótt um styrk til að fá
að sýna óperuna í heild sinni en fékk
ekki. Ég varð svolítið svekkt þá og
gleymdi næstum því að gleðjast yfir
þessum styrk sem ég fékk. Ég varð
rosalega hissa fyrst en ákvað svo
bara að henda mér í þetta.“
Hún segir bókina vera gott náms-
efni og fáir klassískir söngvarar séu
að gefa út efni um þessar mund-
ir. „Bókin er á þremur tungumál-
um og svo geta þeir sem ekki tala ís-
lensku hlustað á framburðinn á net-
inu. Ég stefni svo á að setja mynd-
bönd á Youtube þar sem ég kenni
flutning laganna. Mig langar líka að
bjóða upp á námskeið, þar sem ég
get kennt áhugafólki, nemendum í
tónlistarskólum eða kórsöngvurum
þessi lög.“ Slóðin inn á Youtube síðu
Alexöndru er: https://www.youtube.
com/alexandrachernyshova
Byrjaði ung að semja
Alexandra hefur verið viðloðandi
tónlist frá því hún var lítið barn.
Fimm ára gömul byrjaði hún að læra
á píanó og fór snemma að syngja.
Hún hafði þó lítinn áhuga á klass-
ískum söng þegar hún var yngri,
popptónlistin átti hug hennar allan.
„Ég var byrjuð að semja lög þrettán
ára gömul. Fjórtán ára tók ég þátt í
keppni í Úkraínu meðal ungs fólks
og vann í henni. Ég hélt áfram að
semja og syngja, keypti mér gítar
og lærði á hann til að geta gripið í
hann þegar ég söng,“ rifjar hún upp.
Alexandra söng á þessum tíma ýmis
dægurlög og kom víða fram, bæði á
sviði, í útvarpi og sjónvarpi. Átján
ára samdi hún verkið Súkkulaðiland,
sem hún þýddi seinna meir yfir á ís-
lensku fyrir stúlknakórinn Drauma-
raddir Norðursins.
Var með popprödd
- En hvað varð til þess að Alexandra
fór yfir í klassíska tónlist? „Ég veit
það eiginlega ekki alveg. Ég er ekki
alin upp við klassíska tónlist að öðru
leyti en að fara stundum í óperuna.
Við systurnar fengum menningar-
legt uppeldi og farið var með okk-
ur í söfn, leikhús og þess háttar. En
ég söng alltaf í kór. Fólk hafði oft
hvatt mig í þessa átt, enda er ég með
sterka rödd en það var ekki fyrr en
ég var fimmtán ára sem ég ákvað
að fara þessa leið.“ Alexandra segir
að það hafi verið í kjölfar áheyrnar-
prufu sem hún fór í fyrir unglinga-
kór í Kiev. „Þetta var frægur kór sem
ferðaðist um heiminn og hélt tón-
leika. Ég mætti í prufuna með gítar-
inn minn, búin að koma víða fram og
var alveg viss um að ég kæmist inn.
Svo sagði stjórnandinn við mig að
ég væri með popprödd. Hún sagði
að ég væri efnileg en að þau þyrftu
krakka sem kynnu að beita röddinni
á annan hátt og það myndi taka of
langan tíma að kenna mér það,“ út-
skýrir Alexandra. „Það var þá sem
ég áttaði mig. Mér fannst skrítið að
heyra að það myndi taka mig langan
tíma að læra og ég bað foreldra mína
um að fá að fara í söngnám í fram-
haldinu.“ Að sögn Alexöndru getur
það skipt máli að byrja að hlusta á
tónlist snemma á lífsleiðinni. „Mað-
ur verður fyrir svo miklum áhrif-
um þegar hlustað er á tónlist. Tón-
list getur hrifið börn mikið og þá
eru þau líklegri til að vilja læra og
prófa ýmislegt. Lifandi tónlist hríf-
ur mest og foreldrar mættu vekja
áhuga barna sinna á tónlist með því
að fara með þau á tónleika sem þau
gætu haft gaman af.“
Náði fljótt
góðum árangri
Alexandra var sextán ára gömul
þegar hún byrjaði að læra klassískan
söng. Þá var henni bent á að popp-
söngurinn gæti truflað raddbeitingu
hennar og lagði hún því poppið á
hilluna. „Í tíu ár einbeitti ég mér
alveg að óperusöng og náði góð-
um árangri þar. Ég söng t.d. mitt
fyrsta alvöru hlutverk í Kiev óper-
unni þegar ég var 18 ára. Ég hafði
einungis lært söng í þrjú ár þeg-
ar það var. Ég var mjög ung radd-
lega séð þegar ég byrjaði í klassíska
söngnum og á meðan röddin þjálf-
ast borgar sig ekki að rugla hana
með öðruvísi söng. En það er allt í
lagi þegar röddin hefur náð fullum
þroska.“ Hún segir klassískt söng-
nám taka langan tíma og það geti
tekið mörg ár að þjálfa upp rödd-
ina. „En klassískur söngur er mjög
gefandi. Maður lærir nótnalestur
og önnur tungumál samhliða, enda
eru óperur oftar en ekki á ítölsku
eða öðrum tungumálum. Þetta hef-
ur góð áhrif í lífinu, maður þrosk-
ast mikið í klassísku tónlistarnámi,“
segir Alexandra. Hún segir jafn-
framt að klassískum söng megi líkja
við íþrótt, enda þurfi miklar æfing-
ar og að söngvarinn þurfi að halda
sér í formi. „Ég þarf að vera heilsu-
hraust til að geta sungið. Sund og
jóga hjálpar mikið við öndun og
það er gott að labba og anda. Ítalski
tenórinn Enrico Caruso sagði að
þeir sem kunni að anda, kunni líka
að syngja.“
Alexandra eignaðist sitt þriðja
barn fyrir stuttu og hún söng á tón-
leikum gengin 38 vikur. Hún seg-
ist hafa verið heilsuhraust á með-
göngunni og þó óperusöngur geti
tekið á hafi hún vel getað sung-
ið á meðan hún gekk með barnið.
„Þetta var öðruvísi á hinum tveim-
ur meðgöngunum mínum, þá tók
ég fjögurra mánaða hlé frá söngn-
um. Maður hefur engra annarra
kosta völ en að halda sér í formi.
Þetta er barátta eins og svo margt
annað, það eru allir að berjast fyrir
sínu. Þetta snýst þess vegna allt um
formið sem maður er í.“
Söngurinn eins
og tungumál
Alexandra er frá Úkraínu og flutt-
ist til Íslands fyrir tólf árum. Hún
segist strax hafa tekið eftir söng-
menningu Íslendinga. „Ég tók eftir
því hversu margir góðir söngvarar
eru á Íslandi og margir góðir kórar.
Í Úkraínu er bara atvinnufólk í kór-
um en hér eru það bændur og alls-
kyns fólk,“ segir hún og brosir. Hún
segir töluverðan mun vera á heimi
klassískrar tónlistar úti og hér, enda
sé Úkraína mun stærra land og þar
séu fleiri óperuhús. „Óperumenn-
ingin er líka mun eldri þar, eða frá
lokum 18. aldar þegar óperan kom
frá Ítalíu yfir til Úkraínu. En þó
það séu ekki mörg óperuhús hér og
einungis tvær óperur settar upp ár-
lega þá er mikil samkeppni. Söngur
er stór hluti af íslenskri menningu
og það er ekki sjálfgefið. Íslending-
ar syngja mikið og þannig næ ég að
tengjast þeim. Söngurinn er eins
og tungumál sem tengir saman fólk
með ólíkan bakgrunn.“ Hún segir
að henni þyki undarlegt að fylgjast
með fréttaflutningi af því ástandi
sem komið er upp í tónlistar- og
söngskólum í Reykjavík og vísar til
þess að nýverið hafi þurft að segja
öllum söngkennurum upp störfum
hjá Söngskóla Sigurðar Demetz.
„Mér finnst skrítið að það sé svona
lítill stuðningur við söngnám og
það sem er svona stór partur af ís-
lenskri menningu,“ segir hún.
Blessun að geta
starfað við listina
Fyrst eftir flutningana til Íslands
bjó Alexandra í Keflavík. Eftir það
bjó hún í eitt ár austur á Bakkafirði,
þar sem íbúafjöldin er um áttatíu
manns. „Ég man hvað ég varð glöð
þegar ég kom inn á bókasafnið og
fann þar flygil undir yfirbreiðslu,“
segir tónlistarkonan sem átti erfitt
með að ímynda sér lífið fyrir austan
án tónlistar. Hún fór svo að kenna
söng og tónlist á Bakkafirði. Seinna
fluttust hjónin norður í Skagafjörð
þar sem hún stofnaði Óperu Skaga-
fjarðar sem setti meðal annars upp
þrjár óperur og gaf út tvo geisla-
diska. Fyrir norðan stofnaði hún
einnig eigin söngskóla og stúlkna-
kórinn Draumaraddir Norðurs-
ins. „Ég hef verið mjög heppin. Ég
hitti alltaf gott tónlistarfólk sem
starfar með mér. Það er blessun að
geta gert það sem manni langar, að
geta gert tónlistina að atvinnu. Þó
það sé ekki alveg á sama hátt og ég
ímyndaði mér þegar ég var ung. En
ég er mjög ánægð með þann stað
sem ég er á í dag. Ef ég hefði ekki
flutt til Íslands, þá hefði ég örugg-
lega aldrei skrifað óperu.“
Útgáfutónleikar í kvöld
Í kvöld, miðvikudag, verða útgáfu-
tónleikar Alexöndru á nótnabók-
inni „Skáldið og Biskupsdóttirin“
haldnir í Kaldalóni í Hörpu klukk-
an 20. Á tónleikunum koma fram
einsöngvarar: Alexandra Cherny-
shova, Ásgeir Páll Ágústsson, Elsa
Waage, Eiríkur Hreinn Helgason,
Kristján Jóhannsson, Bylgja Dís
Gunnarsdóttir, Ísabella Leifsdóttir,
Egill Árni Pálsson, Margrét Einars-
dóttir, Michael Jón Clarke, Hanna
Þóra Guðbrandsdóttir og Söng-
sveitin Filharmónía, stjórnandi
Magnús Ragnarsson með píanó-
undirleik Helgu Bryndísar Magn-
úsdóttur. Kynnir er Guðrún Ás-
mundsdóttir. Miðasala fer fram á
harpa.is. Einnig er hægt að kaupa
miða og nótnabókina á sérstöku til-
boðsverði. Bókina má einnig nálg-
ast í Tónastöðinni, Hljóðfærahús-
inu og á bókasöfnum á Akranesi og
í Borgarnesi. Þá er hægt að senda
Alexöndru tölvupóst á netfangið
alexandra@dreamvoices.net.
grþ / Ljósm. Jón Rúnar Hilmars-
son.
„Söngurinn er eins og tungumál sem
tengir saman fólk með ólíkan bakgrunn“
Rætt við tónskáldið Alexöndru Chernyshovu sem gaf nýverið út sína fyrstu nótnabók
Alexandra Chernyshova óperusöngkona og tónskáld gaf nýverið út sína fyrstu nótnabók.
Nótnabókin inniheldur fjórtán lög,
texta og sögu óperunnar á þremur
tungumálum.
Frá uppsetningu óperunnar Skáldið
og Biskupsdóttirin í Hallgrímskirkju í
Saurbæ.