Skessuhorn - 26.09.2018, Blaðsíða 26

MIÐVIKUDAGUR 26. SEpTEMBER 201826
Þann 1. september síðastlið-
inn var árvekniátakið Plastlaus
september sett með opnun-
arhátíð í Ráðhúsi Reykjavíkur.
Umhverfisráðherra setti átak-
ið og sendiherra ESB á Íslandi
sagði frá stefnu sambandsins í
plastmálum. Átakið er tveggja
ára og þykir það sýna viðsnún-
ing í hugsun hjá stjórnvöld-
um að umhverfisráðherra skuli
koma að slíkum viðburði. En
plastlaus september er árvek-
niátak sem ætlað er að vekja
fólk til umhugsunar um of-
gnótt og skaðsemi plasts í um-
hverfinu og benda á leiðir til
að draga úr notkun á einnota
plasti.
Það vakti mikla gleði hjá und-
irritaðri þegar Matarbúr Kaju á
Akranesi var beðið um að vera
með kynningar- og sölubás
á hátíðnni. En Matarbúr Kaju
er eina verslunin hérlendis og
þó víðar væri leitað sem býð-
ur upp á úrval af þurrvöru sem
hægt er að kaupa umbúða-
laust. Auk þess er öll þurrvaran
lífrænt vottuð og er verslunin því
umhverfisvæn á margan hátt. En
þess ber að geta að verslunin er
að hefja sitt fimmta starfsár.
Umbúðslaus viðskipti eru að
ryðja sér til rúms í Evrópu og var
fyrsta verslunin opnuð í Hollandi
á þessu ári. En í hverju felast um-
búðalaus viðskipti og hver er
ávinningurinn og hvernig tengist
það heilsu?
Umbúðalaus viðskipti felast í því
að viðskiptavinurinn kemur með
krukkur eða önnur ílát að heim-
an og fyllir á þau í verslunni eða
fær bréfpoka. Ávinningur slíkra
viðskipta er mikill og kemur við
buddu margra. Minna plast og
aðrar umbúðir lækkar kílóaverð
þurrvörunnar auk þess sem pökk-
unarkostnaður fellur út, minni lík-
ur eru á matarsóun þar sem við-
komandi kaupir einungis það
sem hann vantar. En þetta tvennt
lækkar svo urðunarkostnað sveit-
arfélaga sem eykst hlutfallslega
með hverju árinu sem líður. Ávinn-
ingur sveitarfélaganna er því tölu-
vert mikill þ.e. að stuðla að um-
búðalausum viðskiptum. Varð-
andi heilufar manna og dýra þá
er plast að verða viðurkennt sem
heilsuspillandi á margan hátt (ekki
ólíkt því sem gerðist þegar As-
best varð viðurkennt sem heilsu-
spillandi efni). Plast gefur frá sér
efni sem sum hver teljast krabba-
meinsvaldandi í dag. Öragn-
ir smjúga inn í líffæri og blóðrás,
setjast þar að og valda skemmd-
um og veikindum og í sumum til-
fellum dauða þá sérstaklega dýra
sem gera ekki greinarmun á plasti
og fæðu.
Fyrir um
sex mánuðum
eða svo var nokkuð fróðleg-
ur þáttur á RUV er fjallaði um
sögu olíunnar og hvernig plast
var markaðssett sem algjör
nauðsyn fyrir okkur einung-
is svo hægt væri að viðhalda
og auka framleiðslu á olíu. Jú,
því með sparneytnari bílum,
auknum afköstum olíuiðnað-
arins varð að finna leiðir til að
nota þessa olíu og úr varð var-
an plast!
Kæri lesandi! Snúum bök-
um saman og tökum þátt í að
bjarga jörðinni okkar, verum
meðvituð um það sem við ger-
um og tökum ábyrgð á gjörð-
um okkar. Sefnum að því að
hætta allri plastnotkun, flokk-
um sorp og skilum jörðinni
til barnabarna okkar í betra
standi en þegar við tókum við.
Lífrænar kveðjur,
Kaja
Plastlaus september - hvað er nú það?
Heilsuhorn Kaju
Næstkomandi föstudag verður hætt
að innheimta veggjald í Hvalfjarð-
argöngin og tveimur dögum síð-
ar afhendir Spölur íslenska ríkinu
göngin til eignar. Hvalfjarðargöng
voru fyrst opnuð 11. júlí 1998 og
skömmu síðar hófst gjaldtaka og var
þá hægt að kaupa áskrift að ferðum
og fá þannig afslátt af gjaldi. Áður
en áskriftalyklarnir, sem lesendur
Skessuhorns þekkja eflaust flestir,
voru teknir í notkun fengu áskrif-
endur miða sem þeir þurftu að láta
gata í skýlinu við Hvalfjarðargöng
fyrir hverja ferð. Fyrsti handhafi
slíks miða var Karl Ingi Karlsson
eigandi KM þjónustunnar í Búð-
ardal og er hann með miðann í
ramma uppi á vegg á verkstæði KM
þjónustunnar.
Á þeim tíma sem göngin voru tek-
in í notkun var Kalli að vinna sem
vörubílstjóri og ók milli Reykjavík-
ur og Hrútafjarðar tvisvar í viku.
„Ég var í Reykjavík þegar ég heyrði
af því að það ætti að fara að selja
þessa miða. Ég ákvað að sjá hvort
ég gæti ekki orðið mér út um miða
áður en ég keyrði heim. Það vildi
bara þannig til að ég varð fyrstur,“
segir Kalli í samtali við Skessuhorn.
Enn eru tvær ferðir ógataðar á mið-
anum en Kalli segist þó ekki ætla að
skila honum inn og fá endurgreitt.
„Ég vil ekki láta miðann frá mér. Þó
ég sé enginn söfnunarmaður þykir
mér býsna merkilegt að eiga þenn-
an fyrsta miða og ég ætla að eiga
hann áfram.“ arg
Fyrsti áskriftarmiði í
Hvalfjarðargöngin varð-
veittur í Búðardal
Kalli á fyrsta áskriftarmiðann í Hval-
fjarðargöng í ramma á verkstæði KM
þjónustunnar í Búðardal. Enn á hann
eftir tvær ferðir á miðanum.
Karl Ingi Karlsson var fyrsti áskrifandi í Hvalfjarðargöng.
Snorrastofa heldur minningu
Snorra Sturlusonar á lofti með
ýmsu móti. Meðal annars hefur
þess um árabil verið minnst, oft
með minningarfyrirlestri, að hann
var veginn í Reykholti 23. septem-
ber 1241. Að þessu sinni flytur dr.
Haukur Þorgeirsson fyrirlestur-
inn, „Sömdu Sturlungar þetta allt
saman?“ þriðjudaginn 2. október
næstkomandi kl. 20:30 í Bókhlöðu
Snorrastofu. Þar gerir Haukur
grein fyrir þeirri leit, sem engan
enda virðist ætla að taka, að höf-
undi Íslendingasagna. Um fyrir-
lesturinn segir Haukur:
„Hverjir sömdu Íslendinga sög-
urnar? Í miðaldahandritum er
engin þeirra eignuð höfundi með
skýrum hætti en fræðimenn hafa
með ýmsum rökum tengt þær við
nafngreinda einstaklinga frá 13.
öld. Sérstaklega hefur sjónum ver-
ið beint að Sturlungum. Egils saga
hefur verið kennd Snorra Sturlu-
syni og Laxdæla saga Ólafi Þórð-
arsyni. Sturla Þórðarson hefur
verið orðaður við Eyrbyggja sögu,
Grettis sögu, Njáls sögu og Gull-
Þóris sögu. Rökin fyrir þessu eru
missterk. Í erindinu verður rætt
um þau rök sem beitt hefur verið
á þessu sviði og sérstaklega fjallað
um stórtækan samanburð á orð-
tíðni textanna. Stílmæling með
aðstoð hugbúnaðar er aðferð sem
hefur sannað gildi sitt við rann-
sóknir á höfundum en hún hef-
ur einnig ákveðnar takmarkanir,
sérstaklega þegar henni er beitt á
texta frá miðöldum. Farið verður
yfir nýlegar rannsóknir á sviðinu
og reifað hvers konar framhalds-
rannsóknir gætu varpað frekara
ljósi á málin.“
Haukur Þorgeirsson er rann-
sóknardósent við Stofnun Árna
Magnússonar í íslenskum fræðum.
Hann hefur doktorspróf í íslenskri
málfræði og MS-próf í tölvunar-
fræði. Í rannsóknum sínum hef-
ur Haukur fengist við forna texta
frá málfræðilegu og textafræðilegu
sjónarmiði.
Eftir fyrirlesturinn verður boðið
til kaffiveitinga og umræðna. Að-
gangur er kr. 500.
-fréttatilkynning
Minningarfyrirlestur um
Snorra Sturluson
Haukur Þorgeirsson.
Snorrastofa í Reykholti heldur venju
sinni og ýtir fyrirlestrum og viðburð-
um úr vör þessa haustdaga. Fyrsta
vika október verður annasöm, en
fyrsta dag mánaðarins hefst forn-
sagnanámskeið vetrarins, sem að
þessu sinni snýst um JRR Tolkien og
íslenskar miðaldabókmenntir í umsjá
Ármanns Jakobssonar. Fyrsta kvöld-
ið verður kl. 20 í Landnámssetri en
námskeiðið er samstarfsverkefni þess,
Snorrastofu og Símenntunarmið-
stöðvarinnar á Vesturlandi. Þriðju-
daginn 2. október kl. 20:30 heldur
Haukur Þorgeirsson minningarfyr-
irlestur um Snorra Sturluson í Bók-
hlöðu Snorrastofu, sem hann nefnir
”Sömdu Sturlungar þetta allt saman?”
og fjallar hann þar um fortíð og fram-
tíð rannsókna á höfundum íslenskra
miðaldabókmennta. Fimmtudaginn
4. október kl. 20 er fyrsta prjóna-
bóka-kaffi vetrarins sömuleiðis í
bókhlöðunni. Þar gefst fólki að eiga
notalega kvöldstund við hannyrðir,
kaffisopa og spjall um daginn og veg-
inn, auk þess sem bókhlaðan er opin
til útlána.
Þá á héraðsfólk von á Viðburðaskrá
Snorrastofu fyrir veturinn 2018-2019,
en hún kemur nú út og verður bor-
in á öll heimili undir vikulokin. Þar
er stutt yfirlit yfir starf Snorrastofu
og dagskrá vetrarins. Þar má meðal
annars minna á og geta tveggja við-
burða, sem tengjast afmælisári Full-
veldis Íslendinga og afmælissjóður
Ríkisstjórnar Íslands styrkir, sýn-
ingar og fyrirlesturs laugardaginn
3. nóvember um fullveldisárið 1918
af borgfirskum sjónarhóli og fyrir-
lestrar laugardaginn 24. nóvember
um tengsl arfleifðar Snorra Sturlu-
sonar við fullveldisbaráttuna. Eins og
fyrri vetur leggja margir fram ómet-
anlegt starf við að auðga menningu
og mannlíf í Borgarfjarðarhéraði og
Snorrastofu er heiður af að hýsa alla
þá merku viðburði sem framundan
eru og viðburðaskráin vitnar um.
-fréttatilkynning
Viðburðaskrá Snorrastofu
væntanleg í næstu viku