Skessuhorn - 24.10.2018, Blaðsíða 10
MIÐVIKUDAGUR 24. OKTÓBER 201810
Fyrir um það bil einu og hálfu ári
tóku lögregluembættin á Íslandi í
notkun ný strokupróf. Eru þau fyrst
og fremst notuð við umferðareftir-
lit, í þeim tilfellum sem ökumenn
eru grunaðir um akstur undir áhrif-
um fíkniefna. Skessuhorn leit við
hjá Lögreglunni á Vesturlandi þar
sem Trausti Freyr Jónsson varð-
stjóri og Jónas Hallgrímur Ottós-
son lögreglufulltrúi fræddu blaða-
mann um nýju strokuprófin, sem
þeir segja að hafi gefið góða raun.
„Nú höfum við haft þessi strokupróf
í vel á annað ár. Reynslan af þeim
hefur verið mjög góð og tilkoma
þeirra þýðir miklu minna inngrip í
líf fólks en áður,“ segja þeir. Áður
en þessi próf komu í notkun þurfti
að láta fólk taka þvagpróf. Þá þýddi
það að handtaka þurfti fólk, færa
á lögreglustöð og gefa þvagsýni í
viðurvist lögreglumanns. „Það gat
tekið langan tíma, stundum nokkr-
ar klukkustundir, fyrir utan að það
er óþægileg lífsreynsla að pissa fyr-
ir framan annað fólk. Stöku sinnum
kom fyrir að ekkert mældist í þvagi
og þá var búið að eyða miklum tíma
og gera mikið inngrip í líf fólks að
tilefnislausu,“ segja þeir. „Með til-
komu strokuprófanna er þetta úr
sögunni,“ bæta þeir við.
Greinir öll
algengustu efnin
Með nýju strokuprófunum er mælt
fyrir neyslu á kannabis, benzódía-
zepíni, amfetamíni og metamfetam-
íni, ópíum og kókaíni. „Til eru próf
sem mæla fyrir fleiri lyfjaflokkum
en við teljum þetta próf duga, því
öll langalgengustu fíkniefnin falla
undir þessa fimm flokka,“ segir
Jónas. „Ef viðkomandi hefur nýlega
neytt lyfja úr einhverjum af þessum
lyfjaflokkum þá gefur strokupróf-
ið það til kynna. Gefi storkuprófið
jákvæða niðurstöðu er viðkomandi
handtekinn, færður niður á lög-
reglustöð og tekið af honum blóð-
og þvagsýni,“ útskýra þeir og bæta
því við að strokuprófin séu mjög
áreiðanleg. „Ef strokuprófið gef-
ur jákvæða niðurstöðu fyrir einum
af þessum lyfjaflokkum mælist það
nánast undantekningarlaust einn-
ig í blóðinu,“ segir Trausti.
Það er þó alltaf blóðið sem gildir
þegar kemur að því að sækja menn
til saka fyrir brot af þessu tagi. „Ef
maður er með efni í blóðinu þá
er maður undir áhrifum, annars
ekki,“ segir Jónas. „En líkaminn
getur verið að brjóta efnið niður í
langan tíma eftir að það er horfið
úr blóðinu og áhrifin hverfa. Þess
vegna má sjá merki um neyslu
í þvagi löngu eftir að neyslu er
hætt, eða svo lengi sem niðurbrot
efnisins á sér stað í líkamanum.
Það tekur mjög mislangan tíma
fyrir líkamann að brjóta niður ólík
efni og fer það einnig eftir hversu
mikil neysla þeirra hefur verið,“
bætir hann við. „Harðari efni eru
almennt fljótari að hverfa úr lík-
amanum. Til dæmis er aðeins hægt
að sjá merki um neyslu kókaíns og
amfetamíns í örfáa sólarhringa og
áfengi hverfur jafnvel enn hraðar
úr líkamanum,“ segir Trausti. „En
síðan getur líkaminn til dæmis
verið allt frá nokkrum dögum upp
í nokkrar vikur að losa sig við öll
merki um kannabisneyslu. Það er
vegna þess að THC, virka efnið í
kannabis, binst fitu í líkamanum.
Ef um langvarandi daglega neyslu
er að ræða getur það tekið allt að
72 daga fyrir líkamann að brjóta
efnið niður og það kemur fram í
þvagsýni,“ bætir Jónas við.
Neysla bundin
efnahagsástandi
Það er nokkuð þekkt að umferð-
arlagabrotum þar sem fíkniefni
koma við sögu eru fleiri þegar
efnahagsástand er gott. Á síðasta
ári urðu 33 umferðarslys þar sem
neysla fíkniefna er skráð sem or-
sök, samkvæmt slysaskýrslu Sam-
göngustofu fyrir árið 2017 sem
gefin var út í ágúst síðastliðnum.
Sé litið til bæði ölvunar- og fíkni-
efnaaksturs var fjöldinn tvöfalt
meiri, eða 66.
Að því er fram kemur í afbrota-
tölfræði Ríkislögreglustjóra voru
á síðasta ári skráð 66 umferðar-
lagabrot í umdæmi Lögreglunn-
ar á Vesturlandi þar sem ekið var
undir áhrifum ávana- og fíkniefna.
Voru þau 47 árið 2016 en 127
árið 2015. Sé litið til alls landsins
voru brotin hins vegar 2.056 tals-
ins og hafa þau aldrei verið fleiri.
Eru það rösklega 600 fleiri brot
en í fyrra og rúmlega 800 fleiri en
árið 2015. Á sama tímabili má sjá
nokkrar sveiflur í fjölda brota inn-
an einstakra lögregluumdæma. Í
öllum tilfellum eru brotin þó fleiri
á síðasta ári en árið 2016.
„Það þekkist að neysla er meiri
þegar efnahagsástand er gott og
eins þegar markaðurinn er góður
fyrir notaða hluti. Þá er auðveld-
ara að koma hlutum í verð og fjár-
magna neyslu, hvort sem um er
að ræða neyslu ólöglegra fíkni-
efna eða aðra neyslu,“ segir Jón-
as. „Þá er alveg sama hvaða þjóð-
félagshóp um er að ræða. Brotum
virðist fjölga í öllum hópum þeg-
ar vel árar og við höfum afskipti af
fólki úr öllum stigum þjóðfélags-
ins vegna gruns um akstur undir
áhrifum fíkniefna,“ bætir Trausti
við. Hvort beint orsakasamband
sé milli efnahagsástands og akst-
urs undir áhrifum er erfitt að full-
yrða um. Aðrar breytur kunna að
eiga þar hlut að máli. Það breytir
því ekki að fylgnin á milli er nokk-
uð skýr. „En allt umferðareftir-
lit er frumkvæðisvinna. Að stöðva
ökumenn við fíkniefnaakstur ger-
ist ekki nema lögreglumenn fari
út og fylgist með umferðinni. Nú
hefur lögreglan fengið þetta góða
tæki sem strokuprófin eru til að
auðvelda þá vinnu. Það getur því
verið að fjölgun skráðra brota
af þessu tagi sé að hluta tilkom-
in vegna betri búnaðar lögreglu,“
segja þeir Jónas og Trausti að end-
ingu. kgk
Góð reynsla af nýjum strokuprófum lögreglu
Trausti Freyr Jónsson lögregluþjónn tekur hér strokusýni af blaðamanni til að sýna virkni tækisins. Ljósm. jho.
Á nokkrum sekúndum sést hvort viðkomandi hafi t.d. neytt kannabisefna, ben-
zódíazepíns, amfetamíns og metamfetamíns, ópíum eða kókaíns. Ljósm. kgk.
Tappinn var tekinn úr Lýsuhólslaug
4. október síðastliðinn. Var þetta í
síðasta skipti sem laugin var tæmd
í þeirri mynd sem hún hefur verið
í frá árinu 1981. Aðdáendur laugar-
innar þurfa þó ekki að örvænta því
stefnt er að því að opna nýja og end-
urbætta Lýsuhólslaug næsta vor. Að
sögn Sigrúnar H Guðmundsdóttur
frá Kálfárvöllum verður steypt ný
laug og heitur pottur auk þess sem
sundlaugargarðurinn fær yfirhaln-
ingu. „Gamla laugin var timbur-
laug með dúk en nýja laugin verð-
ur steypt. Við verðum áfram með
sama klórlausa, náttúrulega og þör-
ungaríka ölkelduvatnið sem við höf-
um alltaf verið með,“ segir hún og
bætir því við að gestir laugarinn-
ar þurfi ekki að hafa miklar áhyggj-
ur af of miklum breytingum. „Lýsu-
hólslaug, eða Lýsulaugar eins og við
kjósum að kalla hana, verður áfram
lítil og sæt laug úti í sveit,“ segir
hún. „Hin laugin var orðin svo lé-
leg að það var nauðsynlegt að ráðast
í þessar endurbætur.“
Veturinn ræður
því hvenær ný laug
verður opnuð
Aðspurð hvort breytingar verði
gerðar á húsakosti við laugina neit-
ar Sigrún því. „Það er ekki
langt síðan við gerðum smá
endurbætur á búningsher-
bergjum svo það verður ekki
ráðist í slíkar framkvæmdir
núna. Það er samt eitthvað sem
þarf að huga að von bráðar og
við munum taka þetta lið fyr-
ir lið næstu árin.“ Ferðamenn
hafa verið duglegir að heim-
sækja laugina og segist Sigrún
hafa fundið vaxandi eftirspurn
eftir opnun á haustin og vorin.
„Við höfum verið að opna í maí
og verið með opið aðeins fram
á haustið. Eftir endurbætur
kemur alveg til greina að hafa
opið lengur fram á haustið og
jafnvel að opna fyrr á vorin.“
Hún segir þó ólíklegt að hægt
verði að opna fyrr næsta vor.
„Það verður allt að ráðast af því
hversu vel framkvæmdir munu
ganga. Það mun alveg fara eft-
ir því hvenær vetur konungur
ætlar að mæta og hversu slæm-
ur hann verður,“ segir hún og
hlær. „Þessi hlýi tími sem við
höfum haft núna í haust hef-
ur verið mjög dýrmætur fyrir
okkur. Við vonumst bara eftir
góðum vetri og að hægt verði
að opna sem fyrst,“ segir Sig-
rún að endingu.
arg
Lýsuhólslaug tæmd í síðasta sinn
Mannlaus Lýsuhólslaug. Ljósm. aðsend.