Hlynur - 15.07.1986, Side 34

búðahnupl
Hnuplvarí getur
passað flestar vörar.
Hér er hann festur
í jakkaermi.
Hnuplvara er ekki hsegt að ná af nema með
ákveðnu taekí og er fjarleegður þegar varan
er greidd. Að öðram kosti ræsir hann
viðvöranarbjöllu við útidyr.
Smáhnuplarinn stingur
smáhlutum í vasa ef og þegar
tækifæri gefst. í upphafi veldur
hann e. t. v. ekki miklu tjóni en
ef hann sleppur alltaf er líklegt
að hann sækí í síg veðrið,
míklist og gerist stórhnuplari.
Stórhnuplarinn vínur ekkí
eins tílvíljanakennt. Hann undir-
býr sig. Hann hnuplar ekki eftir
því sem tækifæri bjóðast. Hann
veit hvað hann vill og skapar
tækifærið sjálfur t. d. með að-
stoð samverkamanns. Stór-
hnuplarinn ber nafn með rentu
- hann er stórtækur.
Ódýrt konfekt!
Þó algengast sé að hnuplarinn
felí vörurnar á sér tíðkast einnig
önnur vinnubrögð. Það er t. d.
auðvelt að fela áleggsbréf,
kryddglös o. fl. smávörur í
þvottaefnispakka — sem síðan
er afgreiddur á venjulegan hátt.
Eínnig má auðveldlega skipta
um verðmiða á vörum. Þanníg
nær laghentur hnuplari verð-
míða af Ijósaperu og setur hann
á sultukrukku eða konfektkassa
sem hann hefur áður fjarlægt
miðann af. í föstudagsösinni er
líklegast að kassadaman „kveikí
ekkí á því“ að verð konfektkass-
ans sé óraunhæft. Og ef eftir er
tekið er viðskiptavinurinn „sak-
Iaus“. Ekkí er það hans sök að
vörurnar em ekki rétt verð-
merktar!!
En þótt hnuplarar beití mís-
munandi aðferðum og séu á
öllum aldri og úr öllum stéttum,
eiga þeír eitt sameigínlegt. Þeir
hafa nær allir efni á að borga
það sem þeir stela. Þeir eru
meira að segja flestír með næga
peninga á sér. Það heyrir til
algerra undanteknínga að
hnuplarinn steli úr neyð, nema
e. t. v. í fátækrahverfum er-
Iendra stórborga. Ástæðan er
oft þörf fyrir spenning eða hreín
stelsýki (kleptomania). Til eru
Iíka þeír, sérstaklega erlendis,
sem lifa á búðarhnupli. Þeir
stela þá ekki til eigín neyslu
nema að litlu leyti heldur taka
þeír auðseljanlegar vömr og
afla sér þannig fjár. Þessi tegund
hnupls á eftír að aukast stórlega
hér á landí eftír því sem notend-
um fíkníefna fjölgar. Fjárþörf
þessa ógæfusama fólks er með
ólíkindum míkíl og með mínnk-
andí dómgreind og samvísku
verða þjófnaðir og jafnvel rán í
verslunum hin eðlilega fjáröfl-
unarleíð þess.
Hvað er til ráða?
Meðal þess sem gera má til að
draga úr hnuplí er að staðsetja
eftirsóknarverðar smávörur í
sjónmáli starfsfólks, t. d. nálægt
kössum eða kjötafgreiðslu-
borði. Speglar og Iýsing gera
verslunína aðlaðandí fýrir heið-
arlega víðskiptavíní en erfiðan
„vinnustað" fýrir hnuplara.
Sjónvarpsmyndavélar veita þó
nokkuð aðhald en sumum
heiðarlegum viðskiptavinum
getur hínsvegar mislíkað slík
tæki og jafnvel móðgast.
Til eru tækí sem skynja ef
ógreidd vara er borin að útidyr-
um eða milli deílda. Á vörurnar
er fest sérstakt spjald eða lím-
miði sem er fjarlægt þegar þær
eru greiddar. Aðvömnarbjalla
fer í gang ef ógreidd vara er
borin að útidyrum. Þessi tæki,
sem við getum kallað „hnupl-
vara“ eru afldýr en í raun fljót
að borga sig þar sem hægt er
að koma þeim við. Þau eru nær
óþekkt hér á landí en sjást í
flestum stærri verslunum erl-
endís. Þar sem tækin eru mis-
munandi að gæðum og upp-
byggíngu eftír eínstökum fram-
leíðendum þarf að vanda valið
og taka mið af aðstæðum, vöru-
tegundum og fleiru.
„Nokkuð flcíra“?
Víðast eru engín tækí. Því er
sjálfsagt að starfsmaður sem er
á ferðinní að snyrta hillur og
raða vömm fýlgist með grun-
samlegu fólki. Sjái hann t. d.
víðskiptavín ráfa stefnulítið um,
koma aftur og aftur að sömu
híllum, eða standa Iengí við að
bera saman vörur þá er rétt að
nálgast viðkomandi og bjóða
aðstoð. Hnuplari tmflast af
slíku, en heiðarlegur viðskípt-
avinur fagnar þjónustunni.
Önnur algeng eínkenní hnupl-
ara em að hann forðast að
horfa beínt í augu starfsfólks,
heldur á opinni tösku eða ínn-
kaupapoka í sömu hendi og
innkaupakörfunni og stendur
lengi með vöm í höndunum
eíns og hann sé að skoða hana
en er í raun að fýlgjast með fólki
í kringum sig.
Þegar allar vömr viðskipta-
vinar hafa veríð slegnar inn á
kassann skyldí kassadaman líta
beínt á viðskiptavíninn og
spyrja: „Nokkuð fleira"? Margír
smáhuplarar fara ósjálfrátt í
34 HLYNUR