Heimsmynd - 01.06.1991, Blaðsíða 89

Trúboði. . .
framhald af bls. 70
lútherskrar trúfræði ungum mönnum,
sem ætla að verða prestar í kirkjunni í
Kína á komandi árum. Þar við bættist
annað kirkjulegt starf, sérstaklega í Lút-
herska bókafélaginu og ennfremur fyrir
hermenn Sameinuðu þjóðanna er voru í
Chungking.“ Var Jóhann eini Norður-
landabúinn við skólann, hinir kennar-
arnir voru allir Bandaríkjamenn eða
Kínverjar.
Astrid sat ekki auðum höndum frekar
en áður. Hér veittist henni sú ánægja að
segja nemendum til í tónfræði og söng.
Um það leyti sem þau hjónin fóru frá
Kína síðari hluta árs 1946 voru Marshall
hershöfðingi og samstarfsmenn hans í
Chungking. Komu þeir oft til kirkju í
hinum miklu skólum Kristniboðs
meþódista í Chungking, sem voru aðal-
stöðvar ameríska hersins í Kína. „Margir
af fremstu leiðtogum Kína voru ná-
grannar okkar um það leyti, og meðal
þeirra voru einnig nokkrir leiðtogar
kommúnista. Við fengum margt að vita
um innri málefni Kína, bæði hjá Kínverj-
um sjálfum og útlendingum. Um skeið
var talsverð bjartsýni meðal manna varð-
andi framtíð Kína. Þó var einnig um það
leyti vart óvissu og ótta varðandi fram-
tíðina."
Að loknu leyfi heima á íslandi á árun-
um 1946-1948 héldu þau hjónin á ný
til Kína í september 1948. Borgarastyrj-
öldin geisaði áfram, en sú breyting, hafði
orðið á að allt stefndi nú í sigur komm-
únista, og flest benti til þess að valda-
taka þeirra yrði til þess að torvelda mjög
starf kristniboða í Kína þó um það ríkti
nokkur óvissa. Sú bjartsýni, sem gert
hafði vart við sig síðari hluta árs 1946
hafði ekki orðið langæ.
Norska kristniboðsfélagið vildi mjög
gjarnan fá þau Astrid og Jóhann til að
hefja starf á einni af kristniboðsstöðvum
þess, sem lögð hafði verið í rústir í styrj-
öldinni á milli Japans og Kína. Norð-
menn óskuðu hins vegar eftir því að þau
yrðu launuð af íslenskum kristniboðsfé-
lögum, eins og raun hafði verið á áður,
og gátu þess að varla mundi hægt að
senda þau til Kína að þessu sinni ef Is-
lendingar kostuðu þau ekki. Dýrtíðin í
Kína væri slík að norska félagið skorti
gjaldeyri nema fyrir brýnustu þörfum
sinna eigin landa. Tókst Sambandi ís-
lenskra kristniboðsfélaga að fá heimild
íslenskra stjórnvalda fyrir nægilegri
gjaldeyrisupphæð til að geta greitt þeim
hjónum laun meðan á dvöl þeirra í Kína
stæði.
Um miðjan desember 1948 var Jóhann
kominn til Húnan til að kanna aðstæður,
en þær Astrid og Gunnhildur, litla dóttir
þeirra hjóna, urðu eftir í Hong Kong. I
bréfi til íslenskra kristniboðsvina í árs-
byrjun 1949 skrifar Astrid meðal annars:
„Nái kommúnistar völdum er ég hrædd
um að við eigum dimma tíma framund-
an. Kristniboðar streyma frá öllum hlut-
um Kína hingað til Hong Kong. Jóhann
er farinn til Húnan. Ennþá er allt með
kyrrum kjörum þar, en eftirvæntingin er
mikil. Allt er undirbúið til þess að geta
flutt norska skólann, konur og börn það-
an og hingað í einni svipan. Vonað er þó
í lengstu lög, að hægt verði að halda
kyrru fyrir.“
Smám saman varð þó ljóst að af
áframhaldandi kristniboðsstarfi í
Húnan-héraði gæti ekki orðið. I bréfi frá
Astrid í maí 1949 kemur fram að komm-
únistar hafi sótt fram á öllum vígstöðv-
um. Peking, Tientsin, Nanking, Shang-
hai og Hankow séu fallnar og kommún-
istar nálgist Changsha, höfuðborg
Húnan-fylkis. „Allir kristniboðar vorir
eru farnir úr fylkinu, nema eftirlitsmað-
urinn og tveir aðrir kristniboðar,“ skrifar
Astrid. í bréfinu kemur einnig fram að
þau hjónin hafi útvegað húsnæði á
Cheung Chao-eyju (Drekaeyju), í um
tveggja tíma ferð frá Hong Kong, og hafi
verið að lagfæra það. „Allt er yfirfullt
hér í borg, svo að okkur þykir vænt um,
að hafa getað útvegað húsnæði þarna úti
á eynni.“ Hún bætir því við að flestir telji
að ekki verði unnt að starfrækja kristni-
boð í Kína undir stjórn kommúnista, en
aðrir ætli að bíða í Hong Kong og sjá
hvort ekki verði hægt að komast aftur
inn í landið er frá líður.
í bréfum Jóhanns nokkru síðar kemur
fram að hann hafi keypt annað hús fyrir
Norska kristniboðsfélagið en húsið hafi
verið rúst, sem vantaði þak, glugga og
hurðir. „Tók það mig á annan mánuð að
endurreisa þessa rúst,“ skrifar Jóhann.
Flestir kristniboðar Norska kristniboðs-
félagsins höfðu einmitt yfirgefið Húnan í
maímánuði og komu því húsin í mjög
góðar þarfir. I bréfinu kemur einnig
fram að Jóhann hafi verið beðinn að
kenna guðfræði nokkra tíma vikulega,
en bætir við: „Annars hefi ég haft mikið
líkamlegt erfiði og mikla ábyrgð þessa
síðastliðnu mánuði — oft unnið 10 tíma í
30 stiga hita.“ Jóhann nefnir einnig að
því hafi verið hreyft að nokkrir kristni-
boðar skuli halda til Japans og hefja þar
nýtt starf. Kveðst hann fyrir sitt leyti
vera fús til að fara þangað, ef kristni-
boðsvinirnir heima á íslandi telji það
æskilegt. Biður hann þá að vera við því
búna, að hann verði að senda fjölskyldu
sína heim. Sjálfur kveðst hann vilja vera
áfram meðan auðið er uns útséð verði
um möguleika til starfa.
Það kom á daginn að þeir reyndust
sannspáir sem gerðu ráð fyrir því að
valdataka kommúnista myndi koma í veg
fyrir kristniboð í Kína. Kristnir menn
sættu ofsóknum og margir kristnir Kín-
verjar voru sviptir lífi. Þó að Rauðliðar
hafi lýst yfir algeru trúfrelsi í landinu,
kom „trúfrelsi“ þetta þó ekki í veg fyrir
að fjölmargar kirkjubyggingar væru
teknar af stjórnvöldum og gerðar að
kornskemmum og Biblíur gerðar upp-
tækar. Það varð því fljótlega ljóst að Jó-
hann myndi ekki halda aftur inn á meg-
inland Kína frekar en aðrir kristniboðar.
í júlí 1951 birtist frétt um Jóhann í
Bjarma eftir langt hlé. Þar segir að Jó-
hann hafi yfrið nóg að starfa. Hann sé,
eins og sakir standi, eini kristniboðinn
sem Norska kristniboðsfélagið hafi á að
skipa í Hong Kong í þrjú mikilvæg emb-
ætti, en það séu störf prestaskólakenn-
ara, féhirðis og ritarastarfið, sem tilsjón-
armaður annist venjulega. Þá sé hann
framkvæmdastjóri fyrir hið nýja bók-
menntafélag lútherskra kristniboðsfélaga
í Kína, Lutheran Missions Literature
Society, sem gefi út margar bækur á kín-
versku, einkum um guðfræði, og upp-
byggilegar, kristilegar bækur. Getið er
um rit, sem Jóhann hafi samið sjálfur,
um mjög umfangsmikið þýðingarstarf
Jóhanns og nefndar allnokkrar bækur
sem hann hafi þýtt á kínversku í sam-
vinnu við ungan Kínverja, Louis Yen að
nafni, en hann var flóttamaður frá Hún-
an-fylki, eins og Jóhann. Þýddu þeir
marga sálma, einkum þýska, norræna og
latneska, yfir á kínversku og einnig þrjá
sálma Hallgríms Péturssonar.
Ekki þýðingarminni en hin umfangs-
miklu þýðingar- og ritstörf Jóhanns
var sú fræðsla sem hann hafði með hönd-
um fyrir prestsnema, eins og málefnum
kínversku kirkjunnar var komið. I frétt-
inni af starfi Jóhanns í Hong Kong eru
birtar glefsur úr bréfi hans. Þar segir
meðal annars: „Alltaf nóg að gera til kl.
12 á kvöldin og stundum lengur. Hitinn
um og yfir 30 stig dag og nótt.“ Þegar
hér var komið sögu var Astrid farin með
börnin tvö til Noregs. Hún hafði dag
nokkurn í Hong Kong orðið fyrir líkams-
árás. Réðst á hana maður er hún var á
leið heim úr strætisvagni. Reyndi hann
að kyrkja hana og ræna tösku hennar, en
varð frá að hverfa áður en honum tækist
ætlunarverk sitt. „Ekki höfum við þó lát-
ið kynni okkar af þjófum og bófum
ásamt tjóni því og skapraun, sem þeir
hafa valdið okkur, hafa þau áhrif að við
gleymdum þeim mikla fjölda ágætra
manna og kvenna, sem við höfum kynnst
í þessu merkilega landi. Við höfum reynt
að halda áfram starfi okkar meðan auðið
var án þess að láta þetta á okkur fá,“
skrifar Jóhann í einu af minningabrotum
sínum frá Kína.
í byrjun árs 1952 birti Bjarmi glefsur
úr bréfum Jóhanns þar sem meðal ann-
ars er að finna eftirfarandi lýsingu á
starfi hans í Hong Kong:
„Ég kenni hér við Prestaskólann trúf-
ræði og játningafræði, um 30 kínverskum
stúdentum, sem eru að búa sig undir
prestsþjónustu mitt á þessum erfiðu tím-
HEIMSMYND 89