Fréttablaðið - 11.12.2002, Page 14

14 11. desember 2002 MIÐVIKUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Þverholti 9, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
LEIÐRÉTTING
ÍFréttablaðinu kom fram fyrirskömmu að fjöldi örorkulífeyris-
þega tvöfaldaðist á tíu árum. Þetta er
með athyglisverð-
ustu fréttum þessa
misseris. Ég efast
um að landsmenn
hafi almennt gert
sér grein fyrir hvað
hafi gerst. Það er
ólíklegt að heilsufari
landsmanna hafi
hrakað svona stórlega. Það getur
ekki verið skýringin. Það er líklegra
að þeir sem sjá um málefni öryrkja
hafi einfaldlega skipt út viðmiðum
sínum. Þeir sem ekki voru öryrkjar
fyrir tíu árum eru flokkaðir sem slík-
ir í dag. Á tungutaki sérfræðinga
heitir þetta að fram að þessu hafi ör-
yrkjar fengið of litla meðferð, þjón-
ustu eða aðstoð. Við könnumst við
slíkt úr heilbrigðisgeiranum. Þung-
lyndum Íslendingum hefur til dæmis
fjölgað svo að þeir eru á hverjum
tíma yfir fimmtungur þjóðarinnar.
Auðvitað hefur þunglyndum ekki
fjölgað svo mjög. Við breyttum ein-
faldlega viðmiðunum.
Gallinn við svona samfélags-
breytingar er að þær koma eins og
þjófur að nóttu. Þeim er hrint í fram-
kvæmd án almennrar umræðu þótt
fáar breytingar ættu meira erindi út
í samfélagið. Það er alls ekki hlut-
verk læknisfræðinnar að skilgreina
heilbrigði. Það er hlutverk almenn-
ings. Ef læknisfræðin á skilgreina
heilbrigði endar það með því að allir
verða sjúkir. Það er eitthvað að öll-
um. Þess vegna verðum við að búa til
rúma skilgreiningu á heilbrigði.
Hallgrímur Helgason gagnrýndi
um daginn þessa öryrkjavæðingu
sérfræðinga og ríkisvaldsins. Og upp-
skar ásakanir um andlegan skyld-
leika við Hitler, Eichmann og Heyd-
rich. Að öryrkjar væru gyðingarnir
hans Hallgríms. Að Hallgrímur óttað-
ist að þrengt væri að lífsrými hans og
þess sem hann vildi kalla sitt fólk.
Þetta eru náttúrulega glórulaus
ósmekklegheit. Og alls ekki til að
þjóna hagsmunum öryrkja. Forystu-
menn þeirra hafa á undanförnum
árum lagt sig fram um að skilgreina
skjólstæðinga sína sem negra Ís-
lands; forsmáð undirmálsfólk sem er
kerfisbundið haldið frá gæðum lífs
okkar hinna. Í því hugarástandi virk-
ar gagnrýni Hallgríms auðvitað sem
hatur.
Við þurfum hins vegar nauðsyn-
lega að ræða teprulaust um öryrkja –
og einnig nýbúa. Öryrkjar eru fólk –
ekki tákn um hjartagæsku. Það
versta sem hendir hóp fólks er að
verða fórnarlömb slíkrar góð-
mennsku; að verða að vesalingunum
okkar. Til að forða því verður að vera
heimilt að ræða fölskvalaust um mál-
efni öryrkja, nýbúa, fórnarlamba
kynferðisglæpa og þar fram eftir
götunum. ■
Ef læknisfræðin
á að skilgreina
heilbrigði
endar það með
því að allir
verða sjúkir.
Hvað má segja um málefni öryrkja?
skrifar um hvort það sé skylt að
ræða um öryrkja og nýbúa á viður-
kenndan hátt.
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
fiegar flú breg›ur flér í bæinn á bílnum er gott a› huga
a› gó›ri gistingu fyrir hann á me›an flú sinnir flínum
málum. Kolaporti› bí›ur „gistingu“ fyrir bíla á 1,33 kr.
mínútuna.
Hér er gó› gisting undir flaki á notalegum sta›.
Lægsta gjald er 80 kr. fyrir eina klukkustund og eftir fla›
borgar flú a›eins fyrir
flann tíma sem flú
notar, e›a 10 kr. fyrir
hverjar 12 mínútur.
Mána›arkort í Kolaport
bjó›ast á a›eins
5.600 kr.*)
Ód‡r gisting
fyrir bílinn flinn
Kolaport
vi› Arnarhól
*) Ef flú kaupir 6 mánu›i borgar›u a›eins fyrir 5.
Þau mistök urðu við vinnslugreinar um matargerð, sem
birtist í blaðinu á laugardag, að
Ebba Sigurðardóttir var ranglega
nefnd Guðrún Ebba Sigurðardóttir.
Í sömu grein féll niður nafn Ebbu
Margrétar Skúladóttur í mynda-
texta.
Ífrétt hér í blaðinu af hörræktEinars Ólafssonar, fyrrum for-
stjóra Cargolux, var sagt að Einar
hefði ræktað hör á hundrað hekt-
urum á jörð sinni á Snæfellsnesi í
fyrra. Hið rétta er að Einar rækt-
aði hör á sjö hekturum en alls
ræktuðu hörbændur á hundrað
hekturum. Á Snæfellsnesi var hör
ræktaður á 26 hekturum en á 74
hekturum á nokkrum bæjum á
Suðurlandi.
Ofmetin var gjöf Jóhannesar íBónus til Mæðrastyrksnefndar.
Framlag hans nam 25 milljónum
en ekki 50 eins og sagt var.
Nú hefur það verið upplýst sam-kvæmt nýrri könnun að launa-
munur kynja er með því mesta sem
þekkist í sex aðildarríkjum EES-
svæðisins, en könnunin náði til
Austurríkis, Bretlands, Danmerkur,
Grikklands, Noregs og Íslands.
Launamunurinn er 39% í tilteknum
starfsstéttum hjá hinu opinbera á
meðan hann er 6-14% í samanburð-
arlöndunum. Munurinn á almenn-
um vinnumarkaði er hér á landi í
hærri kantinum líka eða um 27%.
Niðurstöður könnunarinnar bera
vott um þjóðfélagsmein sem verður
að ráðast til atlögu við hið snarasta
og ábyrgðin er stjórnvalda, verka-
lýðshreyfingar og atvinnurekenda.
Einkum og sér í lagi er ábyrgð
stjórnvalda mikil þegar kemur að
opinbera geiranum, þar sem sveit-
arfélög og ríkið sjálft eru atvinnu-
rekandinn og því óþolandi að undir
verndarvæng þess þrífist mein af
þessu tagi. Staðreyndir málsins eru
enn nöturlegri í ljósi þess að 60%
starfsmanna ríkisins eru konur og
70% starfsmanna sveitarfélaganna.
Það væri reyndar fróðlegt að sjá
greiningu á launamun eftir sveitar-
félögum annars vegar og ríkinu
hins vegar, því sennilega er þetta
misjafnt á hinum ýmsu bæjum. Hjá
Reykjavíkurborg hefur t.d. verið
farið í markvissar aðgerðir til að
ráðast gegn kynbundnum launamun
og góðum árangri verið náð og ef til
vill er það svo á fleiri stöðum. Ríkið
er hins vegar sér á báti og líklegt er
að þessar háu tölur stafi beinlínis af
þeim aðgerðum sem ríkisstjórnin
hefur staðið fyrir á launamarkaði
þar. Áhersla hefur verið lögð á
dreifistýringu launa og launadreif-
ingu með einstaklingssamningum
og virðist rannsóknin sýna að konur
hafi farið illa út úr þessari aðferð.
Mikilvægt er að kanna ástæðurnar
íslensku sérstöðunnar enn frekar,
því ekki er unnt að halda áfram eins
og ekkert hafi í skorist.
Samfylkingin hefur lagt fram
raunhæfar hugmyndir til þess að
berjast gegn kynbundnum launa-
mun, rétt eins og lögð hefur verið
áhersla á jafna stöðu kvenna og
karla á vettvangi flokksins. Nú ný-
verið var samþykkt ítarleg jafn-
réttisáætlun þar sem tekið er á
mörgum áleitnum málum til að
stuðla að jafnrétti kynja og það
markmið er opinberað að jafnréttis-
sjónarmið verði samþætt allri starf-
semi flokksins jafnt innan sem utan
hans. Stjórnvöld geta heilmikið gert
til að takast á við vandann, ef vilji er
fyrir hendi. Þau geta staðið fyrir
átaki í þessum efnum þar sem ríki,
sveitarfélög og aðilar vinnumarkað-
ar kæmu að borðinu og þeirra er að
sjá til þess að jafnrétti verði sett í
forgang í stjórnkerfinu. Það er
grundvallaratriði að sjónarmið
jafnréttis sé fléttað inn í alla stefnu-
mótun og ákvarðanatöku innan
stjórnsýslunnar og sú kvöð sett á
sérhvert ráðuneyti og stjórnvald að
það verði skyldað til að leggja
mælikvarða jafnréttis á allar
ákvarðanir sem teknar eru, þannig
að staða kynjanna verði greind og
áhrif ákvörðunar á hana metin. Op-
inber tölfræði þarf því að vera kyn-
greind svo að staða kynjanna sé
ávallt sýnileg.
En núverandi ríkisstjórn er ekk-
ert að gera í þessum málum annað
en að stuðla að frekari launamun
með stefnu sinni í launamálum.
Hana skortir vilja og leiðir til að
glíma við þennan vanda. Þess vegna
þrífst þetta mein og fitnar eins og
púkinn á fjósbitanum hjá hinu opin-
bera sem ætti að vera í fararbroddi
fyrir aðgerðum gegn því. ■
alþingismaður
skrifar um launa-
mun kynjanna.
BRYNDÍS
HLÖÐVERS-
DÓTTIR
Um daginn
og veginn
Púkinn á fjósbita
ríkisstjórnarinnar
Seinkun á sölu bankanna:
Beðið eftir
áreiðan-
leikakönnun
EINKAVÆÐING Seinkun er á söluferli
ríkisbankanna. Vinna við áreiðan-
leikakönnun Landsbankans hefur
gengið mun hægar en vonir stóðu
til. Áreiðanleikakönnun Búnaðar-
banka er lokið en samkvæmt
heimildum kom ekkert óvænt
fram í þeirri könnun. Áreiðan-
leikakönnun bankanna er unnin af
endurskoðunarfyrirtækjum en
væntanlegir kaupendur bankanna
koma þar hvergi nærri.
Seinkun á sölu Búnaðarbank-
ans er talin stafa af því að franski
bankinn Société Générale mun
ekki hafa tekið endanlega ákvörð-
un um það hvernig hann mun
koma að kaupunum. Bankinn var
ráðgefandi S-hópsins við kaupin.
Útibú bankans í Hamborg sá um
þau störf. Að mati bankamanna er
það fremur óvenjulegt að útibú
taki beinan þátt í slíkri fjárfest-
ingu.
Stefnt er að því að allar
ákvarðanir varðandi sölu Búnað-
arbankans liggi fyrir á föstudag,
viku síðar en ráðgerthafði verið.
Vonir standa einnig til að áreiðan-
leikakönnun Landsbankans liggi
fyrir fljótlega. Stefnt er að því að
ljúka sölu bankanna fyrir áramót.
TAFIR
Söluferli ríkisbankanna hefur gengið hæg-
ar á síðasta sprettinum en menn gerðu
ráð fyrir. Áreiðanleikakönnun Búnaðar-
banka er tilbúin, en ekki Landsbankans.
KÆRU HAFNAÐ Evrópudómstóll-
inn hafnaði því í gær að taka fyr-
ir kæru frá tóbaksfyrirtækjum
gegn nýjum reglum Evrópusam-
bandsins um tóbaksauglýsingar,
þar sem bannað verður að aug-
lýsa „léttar“ eða „mildar“ sígar-
ettur. Dómstóllinn sá ekkert at-
hugavert við slíkt bann.
ERLENT