Fréttablaðið - 10.01.2020, Side 11

Í DAG
Þórlindur
Kjartansson
Framboð til stjórnar
Festi hf.
Tilnefningarnefnd Festi hf. auglýsir hér með eftir tilnefningum eða framboðum til stjórnar
félagsins vegna aðalfundar Festi sem haldinn verður 19. mars næstkomandi.
Hlutverk tilnefningarnefndar er að undirbúa og gera tillögu um frambjóðendur við kjör
stjórnar félagsins á aðalfundi. Skal að því stefnt að stjórnin sé á hverjum tíma þannig samsett
að hún búi yfir fjölbreyttri þekkingu og reynslu sem nýtist félaginu við stefnumótun og eftirlit
í því umhverfi sem félagið starfar í á hverjum tíma. Við gerð tillögu um kosningu stjórnarmanna
í Festi skal tilnefningarnefndin horfa til hæfni, reynslu og þekkingar, m.a. með tilliti til
leiðbeininga um stjórnarhætti fyrirtækja og niðurstöðu árangursmats stjórnar.
Þurfa stjórnarmenn jafnframt að fullnægja þeim skilyrðum sem fram koma í samþykktum
félagsins og lögum um hlutafélög sbr. ákvæði 66. gr. hlutafélagalaga nr. 2/1995. Starfsreglur
tilnefningarnefndar, samþykktir félagsins og önnur gögn eru aðgengileg á heimasíðu Festi.
Allir fjórir núverandi stjórnarmenn í Festi hf. hyggjast gefa kosta á sér til áframhaldandi
stjórnarsetu.
Athygli er vakin á því að sérstök skilyrði eiga við um stjórnarmenn í Festi hf. vegna sáttar
félagsins við Samkeppniseftirlitið dags. 30. júlí 2018. Geta frambjóðendur kynnt sér skilyrðin
á vefsíðu Samkeppniseftirlitsins þar sem þau eru aðgengileg án trúnaðarupplýsinga.
Þess er óskað að tilnefningum eða framboðum sé skilað til tilnefningarnefndar á sérstökum
eyðublöðum ásamt ferilskrá fyrir 10. febrúar 2020.
Nálgast má gögnin á www.festi.is
undir fjárfestatengsl/aðalfundur Festi 2020.
Festi | Dalvegi 10-14 | 201 Kópavogi | festi.is
Sérhver þjóð á sín verðmæti sem kalla má þjóðargersemar. Þess konar verðmæti eru stundum
hlutlæg eða að öllu leyti huglæg
en oftast blanda af hvoru tveggja.
Dæmi um þjóðargersemar eru
fornbókmenntir og handrit okkar
Íslendinga. Við höfum aðgangs­
st ý r ing u að handr itunum til
þess að þau haldist óskemmd um
ókomna tíð. Handritin og sögurnar
sem þau geyma eru grafin djúpt í
þjóðarvitundina, við vitum af
þeim en menn labba ekki inn á
Árnastofnun til að fá að handleika
Möðruvallabók eða f letta upp í
Konungsbók eddukvæða.
Aðrar þjóðir eiga sínar þjóðar­
gersemar. Gott dæmi eru bronsald­
arlúðrarnir í Þjóðminjasafni Dana.
Allir mega koma í safnið til þess að
berja lúðrana augum en maður fær
ekki að taka þá út úr glerskápnum
og prófa að blása í þá til þess að
athuga hvernig þeir hljóma.
Ósnortin landsvæði eða víð­
erni má telja til þjóðargersema
Íslendinga. En það er eitthvað í
menningararfi okkar sem veldur
því að hugmyndin um að ósnort­
in víðerni í f lokki þjóðargersema
hefur ekki náð almennilegri fót­
festu í þjóðarsálinni. Það er þó til­
finning mín að þetta sé að breytast
þótt hægt fari.
Dæmi um ósnert landsvæði
er eða var að f inna norðvestur
af Mýrdalsjökli. Fyrir mörgum
árum gekk ég Laugaveginn frá
Landmannalaugum niður í Þórs­
mörk. Í gönguhópnum voru þýsk
hjón á miðjum aldri. Þegar gengið
var niður úr Hvanngili blasti allt
í einu við víðáttumikill svartur
Mælifellssandur og hvítur Mýr­
dalsjökull handan við sandinn.
Þýsku hjónin fórnuðu höndum,
ekki af skelfingu heldur voru þau
gagntekin af hrifningu þegar þessi
tilkomumikla sýn blasti allt í einu
við þeim. Í mörgum þessara mála
birtast miklar þversagnir. Í aug­
lýsingum um náttúru Íslands eru
ósnortin víðerni oft sýnd mjög
áberandi til að draga til okkar
erlenda ferðamenn en á sama tíma
erum við dugleg að raska þeim með
nútímavélum og tækni.
Þjóðargersemar
Ósnortin landsvæði eða víð-
erni má telja til þjóðarger-
sema Íslendinga.
Ingimundur
Gíslason
augnlæknir
Ábendingahnappinn má
finna á www.barnaheill.is
Nú til dags er það ekki sér­lega algengt að ný fyrirtæki séu nefnd eftir stofnand­
anum eða fjölskyldu hans. Þetta
var tíðkað í mun meiri mæli áður
fyrr, eins og sést á því að enn er
ekið um á bílum sem nefndir
eru Ford, borðuð tómatsósa sem
heitir Heinz, súkkulaði sem heitir
Hershey’s, vörur fluttar með AP
Möller, og hér á landi má enn
kaupa bækur í Eymundsson, brauð
hjá Jóa Fel, þvottavélar í Ormsson
og ýmiss konar rafmagnsvörur hjá
Johan Rönning.
Þú þekkir nafnið
Kannski virkar það egósentrískt
nú til dags að nefna fyrirtæki
beinlínis eftir þeim sem stofnar
það. Það stríðir ef til vill gegn hug­
myndum um jafningjastjórnun
og vinnustaðalýðræði. Svo er ekki
ósennilegt að í mörgum tilvikum
þá gæti það gert fyrirtækjum
torveldara að eiga í alþjóðlegum
viðskiptum ef þau draga nafn sitt
af íslenskum stofnendum (þótt
það virðist ekki hafa hamlað stoð­
tækjafyrirtækinu Össur að vera
nefnt eftir íslenskum stofnanda
sínum).
En það eru ýmsir kostir sem geta
hlotist af því að nefna fyrirtæki
beint í höfuðið á þeim sem bera
ábyrgð á rekstrinum og njóta
hagnaðarins ef vel gengur. Það
væri til að mynda erfiðara fyrir
Þórlindur
mig að lesa fyrirsögnina: „Þórlind­
ur Kjartansson hf. dæmdur fyrir
að selja eitraða snúða í mötuneyti
leikskóla“ heldur en „Innflutnings­
fyrirtækið Matarkista hf. dæmt
fyrir að dreifa matvælum sem inni­
halda ólögleg efni til mötuneyta.“
Notalegast af öllu (fyrir mig, það
er að segja) væri: „Matarkistan hf.
greiðir sekt. Starfsmenn biðjast
velvirðingar og endurskoða ferla,“
eða jafnvel „Matarkistan hf. lög­
sækir ráðgjafafyrirtæki vegna
gallaðra verkferla.“
Að tengja persónu þess sem ber
ábyrgð á að hlutirnir gangi upp er
nefnilega í anda þeirrar grund­
vallarhugsunar sem markaðs­
hagkerfið byggist á; að frelsi til
athafna verði að fylgja ábyrgð á
afleiðingum.
Ábyrgðarskírteini Hammúrabís
Í elsta ritaða lagasafni sem þekkist
er að finna eftirfarandi lagareglu:
„Ef smiður byggir hús og húsið
hrynur með þeim afleiðingum að
eigandi hússins deyr, þá skal smið­
urinn líflátinn verða.“ Þetta er
auðvitað frekar öfgakennd leið til
þess að tryggja vandvirkni í vinnu­
brögðum, og ekki einu sinni víst
að Neytendasamtökin vildu ganga
svo langt í framleiðendaábyrgð. En
þessi ævaforna lagaregla undir­
strikar að oft duga ekki einungis
fjárhagslegir hagsmunir til þess að
draga úr freistingunni til þess að
kasta til höndum í sparnaðarskyni
eða fela vörugalla sem óvíst er að
komi til með að skipta máli. Það
var eflaust ekki algengt að heyra
orðin „þetta reddast ábyggilega“
á byggingarsvæðum í Babýlóníu á
valdatíma Hammúrabís.
Í markaðshagkerfi nútímans er
nefnilega oft langt á milli þeirra
sem hagnast á því sem vel heppn­
ast og hinna sem bera skaðann af
hugsanlegu klúðri. Undirmáls­
lánakrísan í Bandaríkjunum var
til dæmis möguleg meðal annars
vegna þess að þeir sem tóku
ákvarðanir um að lána einstakl­
ingum (og fengu bónusa eftir því
hversu mörg og stór lán þeir veittu)
þurftu ekki að bera hallann af því
ef lánþegunum tókst ekki að borga
til baka. Sama má segja um stóran
hluta fjármálastarfsemi heimsins
þar sem hægt er að græða brjál­
æðislega á áhættusamri hegðun
í nokkuð góðri vissu um að mjúk
dýna bíði ef maður spilar of glæfra­
lega á ystu nöf hengiflugsins.
Hvatar og hvatir
Í rekstri fyrirtækja eru oft teknar
rangar ákvarðanir. Við því er
ekkert að segja ef heiðarlegar
hvatir eru að baki. Hins vegar
getur ýmislegt í umhverfinu haft
áhrif á ákvarðanatökuna og getur
þokað henni ýmist í átt til skyn­
semi eða glannaskapar. Það er til
dæmis örugglega ekki auðvelt fyrir
starfsmenn í ferðaþjónustufyrir­
tækjum að tilkynna spenntum
ferðamönnum að ekkert verði úr
ferðalaginu sem þá hefur hugsan­
lega dreymt um lengi og borgað
fúlgur fjár fyrir. Og það er heldur
ekki hægt að búast við því að
aldrei komi neitt upp á í slíkum
ferðum. Ferðamennska á íslensku
hálendi felur alltaf í sér einhverjar
hættur. Þessar hættur, bras og
óþægindi eru meira að segja stór
hluti af aðdráttarafli Íslands. Og
hér hefur verið hægt að byggja upp
ferðamannaiðnað sem tengist úti­
vist og ævintýraþrá meðal annars
í trausti þess að við búum yfir
einhverju allra öflugasta og merki­
legasta björgunarsveitastarfi sem
þekkist í veröldinni. Ef eitthvað
klikkar þá er allt gert til þess að
koma til bjargar; hvort sem fólk
getur sjálfu sér kennt um vandræði
sín eða ekki.
En það virðist vera töluvert
langt bil á milli þess að samþykkja
að viss áhætta fylgi ferðalögum
á Íslandi og að það hafi komið til
greina að segja „já“ við því þegar
hópur óvans fjallafólks, með börn
niður að sex ára aldri, óskaði eftir
því að fá að fara á snjósleðum upp
á íslenskan jökul í byrjun janúar á
degi þar sem búið var að vara við
áhrifum 940 millibara lægðar og
gefa út sérstaka viðvörun.
Reddast þetta?
Að sjálfsögðu er hin hæpna
ákvarðanataka, sem leiddi til
erfiðra björgunaraðgerða á Lang­
jökli í vikunni, ekki komin til
vegna heimsku eða illgirni. Starfs­
menn og eigendur Íslenskra fjalla­
leiðsögumanna hafa án efa miklu
meiri getu til þess að meta áhættu
í tengslum við fjallamennsku
heldur en nánast allir aðrir. Það
sem hins vegar virðist augljóst er
að við ákvarðanatökuna er mikil
skekkja í því hvernig lóðin á vogar­
skálunum eru metin. Það kann að
vera dýrkeypt fyrir starfsmann
fyrirtækisins að blása af ferð þótt
þannig sé komið í veg fyrir alla
áhættu á dýrkeyptum mistökum.
En á hinn bóginn skammar hann
enginn ef hann tekur sénsinn í tví­
sýnu og kemst upp með það.
Sama fyrirtæki var dæmt fyrir
að hafa teflt of djarft fyrir þremur
árum. Fjárhagslegur kostnaður af
mistökunum reyndust á endanum
vera örfáar milljónir króna, og
þar af fengu ferðamennirnir þrjú
hundruð þúsund hvor í sinn vasa.
Augljóst er að það hjálpar ekki
heldur við ákvarðanatökuna að
félagið hafi sloppið svona billega
síðast. En líklega væri allra besta
leiðin til þess að koma í veg fyrir of
mikla áhættusækni í starfseminni
sú að eigendur og æðstu stjórn­
endur fyrirtækisins væru persónu­
lega ábyrgir fyrir slíkum ákvörð­
unum, bæði í augum almennings
og gagnvart lögum. Ef svo væri
myndu starfsmenn fyrirtækjanna
örugglega eiga auðveldara með
að standa í lappirnar og taka
óþægilegar ákvarðanir þegar
aðstæður krefjast. Í starfsemi þar
sem ákvarðanir geta snúist um
raunverulega hættu þarf nefni­
lega að vera skýrt að dómgreind
þeirra sem taka ákvarðanirnar sé
óbrengluð af græðgi eða glanna­
skap.
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 11F Ö S T U D A G U R 1 0 . J A N Ú A R 2 0 2 0