Læknablaðið - okt 2018, Qupperneq 19

LÆKNAblaðið 2018/104 447
L Æ K N A B L A Ð I Ð 1 9 1 9
Kort af Reykjavík 1920,
Egill Hallgrímsson
teiknaði. Varðveitt á
Borgarsögusafni/
Árbæjarsafni.
við fólk. – Sumir læknar tala um, að hún hafi lagst mjög þungt
á ungbörn og gamalmenni, og sum börn enda sloppið alveg við
veikina. Aftur segja aðrir, að helst hafi dáið ungbörn og gamal-
menni. Mín reynsla var sú, að sóttin lagðist þyngst á gamalmenni.
Af 417 sjúklingum, sem mín var vitjað til, höfðu 51 lungnabólgu;
voru 15 af þeim yfir 50 ára og dóu 13 af þeim.
Allir læknar tala um, að þeir sem dáið hafi, hafi dáið af lungna-
bólgu. En ef litið er til dauðsfallanna á landinu þetta árið, er ljóst,
að sóttin hefir verið ólíku vægari en sóttir þær, sem á undan höfðu
gengið. – Í júní- og júlímánuðum, þegar inflúensan gekk, og vænta
mátti dauðsfalla af henni, dóu 286 manns fleiri en sömu mánuðina
árinu á undan, en það ár gekk engin sótt. Gera má því ráð fyrir, að
hún hafi ekki orðið fleirum að bana. Eru það tæpir 5 af hverju þús-
undi landsbúa. – Og þegar litið er á aldur dáinna þessa mánuði,
árin 1889 og 1890, kemur það í ljós, að börn á 1. ári hafa árið 1890
dáið 42 fleiri en árið 1889 og eldra fólk en 40 ára 197 fleiri árið
1890, í júní og júlímánuðum. Þetta virðist benda á, að aðallega hafi
það verið börn og gamalmenni, sem dáið hafa, meira þó af eldra
fólkinu.
Á þungaðar konur lagðist sóttin mjög þungt. Zeuthen læknir
getur um, að 2 konur hafi mist fangs í sínu héraði, 1 kona hafi
fætt fyrir tímann og 3 þungaðar konur hafi dáið úr lungnabólgu.
Í mínu héraði mistu 5 konur fangs og 2 þungaðar dóu úr lungna-
bólgu.
Inflúensan 1894
barst til Seyðisfjarðar með norska gufuskipinu ,,Waagen‘‘ um 20.
janúar. – Sóttin breiddist skjótt út um Seyðisfjarðarhérað, enda
var engum vörnum beitt. Hélt svo suður á bóginn til Eskifjarðar
skömmu síðar og um alla firði sunnan Seyðisfjarðar; þá vestur í
Skaftafellssýslu í lok febrúar og um líkt leyti til Rangárvallasýslu;
þar sýktist fyrsti maðurinn 1. mars. Barst svo um Árnessýslu og
kom þaðan hingað til Reykjavíkur í byrjun marsmánaðar. Um
miðjan mars komst hún suður með sjó inn í mitt umdæmi; byrjaði
þar á ýmsum stöðum nálega sömu dagana; fluttist með mönn-
um úr Reykjavík. – Upp í Borgarfjörð komst sóttin síðast í mars.
Í aprílmánuði flutti pósturinn hana norður í Snæfellsnessýslu og
um sama leyti komst hún í Barðastrandar- og Ísafjarðarsýslur. Til
Húnavatnssýslu fluttist hún fyrst í maí og litlu seinna í Skagafjarð-
ar- og Eyjafjarðarsýslur. Eftir þetta langa ferðalag náði sóttin loks
Norðurmúlasýslu í júnímánuði. – Til Vestmannaeyja fluttist hún
með vermönnum í marsmánuði.
Að sóttin tók þessa leið frá Seyðisfirði, suður um land og hring-
inn í kring vestur um, var því að kenna, að Árni Jónsson, héraðs-
læknir á Vopnafirði, bandaði við henni. – Þegar hann frétti, að
sóttin væri komin á Seyðisfjörð, bannaði hann allar samgöngur
við Seyðisfjarðarhérað og fékk fulltingi hreppstjóra til þess að sjá
um, að banninu væri hlýtt. Tókust þessar varnir svo vel, að sótt-
in komst ekki inn í Vopnafjarðarhérað sunnan að. Þegar hún svo
seinna var komin vestan að inn í Þingeyjarsýslu, vildi Árni læknir
enn beita vörnum, setja vörð við Jökulsá á Fjöllum, en amtmaður-
inn fyrir norðan vildi ekki samþykkja ráðstafanir þar að lútandi
og var sóttin því látin leika lausum hala. Þó komst hún ekki um
alt Vopnafjarðarhérað. 2 bygðarlög fylgdu þeim ráðstöfunum, sem
áður höfðu gerðar verið og sluppu alveg. Auk þess vörðust 2 heim-
ili og var annað þeirra í miðri sveit. Í héraði Árna voru það um
120 manns, sem þannig vörðust veikinni. Fullyrðir hann, að engin
alvarleg tilraun til verjast veikinni, hafi mishepnast.