Hugur og hönd - 01.06.1987, Qupperneq 8

yrða sem annarrar menningar, en eftir
stofnun biskupsstólanna í Skálholti og á
Hólum (1056 og 1106) og seinna nunnu-
klaustranna tveggja í Kirkjubæ og á Stað
í Reyninesi (1186 og 1295) var eðlilegt að
þessir staðir, einkum klaustrin, yrðu
smám saman aðalhannyrðasetrin. Hinar
fáu heimildir sem til eru virðast líka stað-
festa þýðingu þeirra, en gefa ekki tilefni
til að gera meira úr hlut klaustranna en
biskupssetranna. Varðandi Skálholtsstað
eru heimildirnar að vísu mjög óljósar, en
á Hólastað virðist mega merkja verulega
starfsemi á sviði textíllistar, ekki aðeins
við upphaf tímabilsins, heldur einnig
undir lok þess.
I biskupstíð Jóns Ögmundssonar á
Hólum (1106—1121) er sagt frá hinni
hreinferðugu og lærðu jungfrú Ingunni
(Arnórsdóttur?) sem saumaði klæði með
helgra manna sögum. Og úr biskupstíð
Jóns Arasonar (1524—1550) er vitað að
fylgikona hans, Helga Sigurðardóttir,
sem orðlögð var bæði fyrir fegurð og
hagleik til hannyrða, og dótturdóttir
hennar, Þóra Tumasdóttir (Tómasdótt-
ir), saumuðu báðar fýrir Hóladóm-
kirkju, Helga tíu aura virði ár hvert (5.
mynd og Hugur og hönd 1984, 1. og 2.
mynd á bls. 26 og 28). Enn ein nafn-
greind kona sem menn vita þó ekki frek-
ari deili á, Ingibjörg Þorvarðsdóttir, vann
að útsaumi í þágu dómkirkjunnar, ef til
vill á seinni hluta 15. aldar (7. og 8.
mynd).
Hvað klaustrin snertir er heimild um
að nunnurnar í Kirkjubæ gerðu um 1400,
að fyrirlagi Vilchins Skálholtsbiskups,
stórfenglega refla, refilsaumuð (?) vegg-
tjöld, um Stórustofu á biskupssetrinu.
Önnur heimild, frá 1413, greinir frá því
að tveimur ungum frændkonum, Stein-
unni, dóttur séra Björgólfs Illugasonar,
og Sigríði Sæmundsdóttur, var komið
fyrir með meðgjöf í Reynistaðarklaustri
og þeim áskilin þar læring, vafalaust í
hannyrðum ásamt öðru. Urðu þær síðar
nunnur þar. Einnig er varðveittur út-
saumur með áletrun þar sem fyrir kemur
5. mynd. Altarisklæði frá Miklagarði í
Eyjafirði, með tólf postulamyndum. Talið
efst frá vinstri: Jóhannes, Jakob eldri,
Pétur, Páll, Andrés, Bartólómeus, Júdas
Taddeus, Tómas, Filippus, Jakob yngri,
Símon og Mattías. Frá öðrum fjórðungi 16.
aldar. Refdsaumað með marglitu ullar-
bandi og svolitlu málmgarni. Stærð 96x
105 cm. Varðveitt í Nationalmuseet, Kaup-
mannahöfn, nr. 15379: 1856. Ljósmynd:
Nationalmuseet.
HUGUR OG HÖND