Hugur og hönd - 01.06.1987, Qupperneq 30

UM HROSSHÁR
OG FLEIRA
Sigurlaugu (Sillu) Jóhannesdóttur.
Hún spann á „vitlausu snældu" (sjá
Hug og hönd 1976, bls. 29) og hafði
lært það austur í sveitum. Þetta er
áhald sem líkist tveimur sleifum, önn-
ur er með gati sem hinni er stungið í og
hnokki (krókur) framan á. Þessu er
snúið með handsveiflu mikilli og gata-
sleifin færir snúðinn uppá hrosshárið
sem flækist í mikla bendu uppvið
snælduna. Allt lítur þetta heldur
ógæfulega út og þar fyrir trúi ég að
nafnið á áhaldinu sé komið. Þó er til-
tölulega auðvelt að jafna snúðinn á
bendunni þegar rakið er ofanaf, því
hrosshárið þófnar ekki.
Feikilega þreytandi er að snúa
áhaldinu lengi. Með orð Áslaugar í
huga: „Það er hægt að spinna á allt
sem snýst“, fór ég að leita að öðru
tæki.
Halasnældan reyndist mér ekki síð-
ur þreytandi en „sú vitlausa“. Þá
reyndi ég áhald sem notað er til að
tvinna með, og gekk sæmilega. Síðast
komst ég yfir stóran spólurokk, festi
hnokka framaná teininn og þá fór
þetta að ganga. En fyrst þarf að þvo
og tæta áður en spunnið er.
Mér hefur gefist ágætlega að nota
þvottalög með salmíaki og sjóðandi
heitt vatn. Hitaveituvatnið dugir.
Töglin eru mjög misjöfn, sum eru
í ársritinu Hugur og hönd, 1968,
skrifar Guðmundur Jósafatsson frá
Brandsstöðum ágæta grein um hross-
hársvinnu á heimilum áður fyrr. Lýsir
hann allítarlega vinnslu á hrosshárinu
og í hvað það var aðallega notað, en
það voru nytjahlutir, eins og fléttuð
reipi og brugðnar gjarðir. Þessi
notkun á hrosshári hefur að mestu
horfið, en í allmörg ár hafa textíllista-
konur okkar notað hrosshár í verk sín.
Má nefna Ásgerði Búadóttur og Sig-
urlaugu Jóhannesdóttur.
egar setið er við spuna hvarflar
hugurinn víða meðan þráður-
inn verður til milli fingranna.
Hendurnar vinna óháðar hugsuninni
og þótt augun hvíli á þræðinum spinn-
ur hugurinn annan þráð sem leiðir oft
á óvæntar slóðir.
Að vinna hrosshár minnir töluvert á
barnauppeldi. Aðalatriðið er að hafa
hemil á efninu án þess að skemma
upprunalega eiginleika þess.
Hrosshár er ákaflega dramatískt
efni með mikla spennu, hált og glans-
andi. Það reynir að brjótast úr þeim
hömlum sem á það eru lagðar. Mjög
Að Þingholtsstræti 28 í Reykjavík
reka 5 ungar konur vinnustofu. Ein af
þeim er Elísabet Þorsteinsdóttir. Hún
er vefnaðarkennari, útskrifuð frá
Myndlista- og handíðaskóla íslands
1985. Elísabet notar hrosshár í vefnað
sem hún spinnur á spólurokk. Hún
hefur orðið við tilmælum blaðsins um
að segja lesendum frá því hvernig hún
framkvæmir þennan óvenjulega
spuna.
auðvelt er að ofgera með þvi og þá
verður það tilgerðarlegt. Ekki ólíkt ís-
lenskri tungu sem verður svo auðveld-
lega uppskrúfuð þegar þarf að orða
heilsteypta hugsun. Hófsemi er best í
hvorutveggja.
Ég lærði að spinna í MHI hjá Ás-
laugu Sverrisdóttur sem hafði gott
taumhald á nemendunum og þráða-
gerðinni, en gaf svo lausari tauminn
þegar líða tók á; sköpunarnáttúran
tók við stjórninni og mannshár, reyni-
ber, fjaðrir og jafnvel dagblöð voru
spunnin og snúin á milli þáttanna.
Hrosshárinu kynntist ég fyrst hjá
2.
stríð og flókin, önnur gljáandi og
slétt. Að þvotti loknum klippi ég
lengstu töglin, þar sem lengstu hárin
eru meira en metri á lengd. Það er
30
HUGUR OG HÖND