Fréttablaðið - 01.05.2020, Blaðsíða 14

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is,
Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Kristjón Kormákur Guðjónsson kristjon@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Hörður
Ægisson
hordur@frettabladid.is

Ein leið væri
að Seðla-
bankinn
veitti
viðskipta-
bönkunum
stóra
lánalínu þar
sem vaxta-
kjörin
ráðast af því
hversu
mikið
lánabók
þeirra
stækkar.

Ég skora á
þessa þrjá
flokka að
standa nú við
yfirlýsingar
sínar, að bæta
úr misgjörð
síðasta
áratugar.
Árið 2006 mynduðu fimm stjórnmálaflokkar pólitíska samstöðu með hagsmunasamtökum fatlaðs og langveiks fólks og eldri borgurum,
undir nafninu „þjóðarsátt um virkara velferðarríki“.
Saman mótuðu þessir aðilar nútímalegar hugmyndir
að samfélagi þar sem allir gætu tekið þátt. Vinna átti
að einfaldara almannatryggingakerfi, hærri lífeyri
og skattleysismörkum, minnkun skerðinga vegna
atvinnutekna, aukinni atvinnuþátttöku, einstakl-
ingsmiðaðri búsetu, aukinni þátttöku í menntun
og endurhæfingu og að heildstæðari heilbrigðis-
þjónustu. Fjórtán árum síðar hefur lítið breyst. Nú
eru þrír þessara flokka við stjórnvölinn.
Á þessum fjórtán árum hafa kjör fatlaðs og lang-
veiks fólks versnað stórlega. Þeim sem leita á náðir
hjálparsamtaka eftir mat og öðrum nauðsynjum,
hefur fjölgað mikið, en nærri 70% þeirra er fatlað
fólk. Öryrkjum er gert að lifa af upphæð langt undir
atvinnuleysisbótum. Sumir neyðast til að búa í bílum
og í tjöldum allt árið um kring. Sárafátækt er veru-
leiki alltof margra og um 6.000 íslensk börn búa við
mikla fátækt.
Í dag ganga öryrkjar undir rauðum fána og gera
kröfu um breytingar og réttlátara þjóðfélag, enda
krafan um hækkun örorkulífeyris og að virðing sé
borin fyrir mannlegri reisn fatlaðs og langveiks fólks
áþekk kröfunni um hækkun launa og virðingu fyrir
vinnuframlagi fólks.
Örorkulífeyrisþegar krefjast þess að njóta virðing-
ar sem endurspeglast í því að lífeyrir dugi til mann-
sæmandi lífs, að dregið sé verulega úr skerðingum og
að aðgengi að samfélaginu sé í raun. Ég skora á þessa
þrjá flokka að standa nú við yfirlýsingar sínar, að
bæta úr misgjörð síðasta áratugar. Í því ástandi sem
nú herjar á heiminn er mikilvægt að skilja enga eftir!
Betra er seint en aldrei og nú verður að efna loforðin,
en ekki svíkja.
Stjórnvöld, hvar eru efndirnar?
Stjórnavalda er
mátturinn að eilífu, amen
Þuríður Harpa
Sigurðardóttir
formaður Ör-
yrkjabandalags
Íslands
Í Toppmálum
Íslendingar eru enn þá heims-
meistarar í að gera úlfalda
úr mýf lugu en þeir tryggðu
titilinn á dögunum með við-
brögðum sínum við nýjum
Toppi í dós. Í ljós kom að bragð-
bætta ropvatnið er ekki fengið
úr alíslenskum krana vígðum af
biskup líkt og gengur og gerist,
heldur sé það afrakstur djöful-
legra vélabragða frá frændum
okkar í Svíþjóð. Ef íslenska
vatnið er best í heimi þá ættu
þessar tilraunir Neó-Kalmar-
sambandsins til að grafa undan
íslenskum vatnsbændum
að skila litlu. Er það ekki á
kristaltæru?
Gefum bolnum að bíta
Samkvæmt eigendum bíla-
leiga landsins hefur eftirspurn
Íslendinga eftir húsbílum
aukist til muna eftir að heims-
faraldurinn skall á. Ef þetta
eru ekki samhæfð viðbrögð
unga fólksins við húsnæðis-
vandanum má því búast við
að hlutfall Íslendinga á helstu
ferðamannastöðum landsins
muni rjúka upp úr öllu valdi í
sumar. Neysluvenjur innfæddra
eru auðvitað allt aðrar en
ferðamanna, og munu hyggnir
rekstraraðilar á búllum landsins
því líklega verða f ljótir að rífa
niður lyklakippur og lundahúf-
ur og koma fyrir munntóbaks-
pokum og Happaþrennum.
arnartomas@frettabladid.is
Stórt og nauðsynlegt skref var stigið í vikunni. Með því að framlengja hlutabótaleiðina er komið til móts við fyrirtæki sem hafa orðið fyrir miklu tekjufalli en sjá fram á aukna eftirspurn innanlands í sumar. Þá mun sú ákvörðun að ríkið greiði að hluta uppsagnar-
frest koma í veg fyrir að lífvænleg fyrirtæki – einkum í
ferðaþjónustu – verði gefin upp til gjaldþrotaskipta og
kemur þeim í skjól meðan mestu hremmingarnar ganga
yfir. Kostnaður ríkisins af að gera ekki neitt hefði að
lokum verið síst minni og þetta er aðgerð sem er til þess
fallin að varðveita störf til lengri tíma litið. Það skiptir
höfuðmáli núna þegar hætta er á að atvinnuleysi verði í
sögulegum hæðum í lengri tíma en við höfum áður séð.
Enginn deilir um að stjórnvöld munu þurfa að gera
meira. Tvennt mætti þar helsta nefna til. Þrátt fyrir að
vextir Seðlabankans hafi verið lækkaðir í tvígang – um
samtals eitt prósentustig – þá sætir furðu að ekki sé búið
að ganga lengra nú þegar öllum er ljóst að við stöndum
frammi fyrir verstu efnahagskreppu í manna minnum.
Við slíkar aðstæður þurfa fjármagnseigendur að venjast
umhverfi neikvæðra raunvaxta. Vextir bankans, sem
hafa verið lækkaðir hlutfallslega minna en í nánast
öllum okkar nágrannaríkjum frá því að þessar hamfarir
hófust, hljóta því að verða teknir niður fyrir eitt prósent
sem allra fyrst – ekki er í boði að bíða þangað til næsti
fundur peningastefnunefndar fer fram eftir þrjár vikur.
Aðgerð ríkisins um að ábyrgjast allt að 70 prósent
brúarlána til átján mánaða, að fjárhæð samtals 70
milljarðar, sem bankar kynnu að veita til fyrirtækja í
rekstrarvanda er klúður. Þetta ættu bæði Seðlabankinn
og fjármálaráðuneytið að vita. Sérstök eftirlitsnefnd
með slíkum lánum, sem var skipuð í gær, er óþörf eins
og sakir standa. Útilokað er að bankarnir muni nýta
þetta úrræði, sem hefur verið ætlað stærri félögum
landsins, svo neinu nemi enda eru skilyrðin með þeim
hætti að fyrirséð er að þeir muni sitja eftir með fjárhags-
lega skellinn af því að lána til gjaldþrota fyrirtækja.
Hvað er til ráða? Efnahagsvandinn í dag er tvíþættur.
Hann kemur annars vegar til vegna þeirra hörðu sótt-
varnaaðgerða sem gripið hefur verið til og hins vegar
er það óvissan sem er alltumlykjandi. Sú óvissa er afar
kostnaðarsöm. Hægt er að draga verulega úr henni með
markvissum og heildstæðum aðgerðum sem búa til
raunverulega hvata fyrir bankakerfið, sem er ekki núna
fyrir að fara, til að veita áfram útlán til atvinnulífsins.
Ein leið að því markmiði væri að Seðlabankinn veitti
viðskiptabönkunum stóra lánalínu til nokkurra ára
þar sem vaxtakjörin ráðast af því hversu mikið lánabók
þeirra stækkar. Eftir því sem bankarnir lána meira,
sem yrði í fyrsta kasti einkum til fyrirtækja sem standa
betur að vígi, því lægri yrðu vextirnir á lánalínunni – og
gætu mögulega orðið neikvæðir. Ávinningurinn myndi
birtast okkur í því að bankarnir færu strax að bítast um
bestu bitana á lánamarkaði. Fyrirtæki, sem hafa horft
upp á vaxtaálög rjúka upp, gætu endurfjármagnað sig
á mun betri kjörum, lausafé í kerfinu myndi aukast og
fjárfestingarverkefni yrðu arðbærari. Óvissunni myndi
létta og það kæmist smám saman hreyfing á hlutina.
Beinn kostnaður ríkisins yrði líklega aðeins sambæri-
legur því og áætlað er að tap þess yrði af brúarlánunum.
Það er ekki eftir neinu að bíða.
Minnkum óvissu
öflugur liðstyrkurfl r
liðstyrkur
1 . M A Í 2 0 2 0 F Ö S T U D A G U R14 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN