Fréttablaðið - 02.05.2020, Blaðsíða 16

Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is,
Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Kristjón Kormákur Guðjónsson kristjon@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir

Heimilis­
ofbeldi er
svartur
blettur á
hverju
samfélagi þar
sem það
viðgengst.
Jón
Þórisson
jon@frettabladid.is
HAFÐU FJÖLPÓSTINN
ÞINN Í FRÉTTABLAÐINU
– MEST LESNA DAGBLAÐ LANDSINS
Auglýsingaefnið lendir á eldhúsborðinu þegar
blaðið er opnað!
Íslendingar lesa Fréttablaðið
daglega að meðaltali.*
Kannaðu dreiileiðir og verð í síma 550 5050
eða sendu tölvupóst á orn@frettabladid.is.
Útvegum einnig hagstæð verð í prentun.
93.000
*Prentmæling Gallup, 12 - 80 ára, okt. - des. 2019.
Mannnöldatölur Hagstofu Íslands 2019
Einn er sá blettur á mannlegri tilveru sem er hvað svartastur. Það er nöturlegt til þess að hugsa að innan vébanda heimilisins þar sem heimilismenn eiga að njóta verndar og öryggis skuli ofbeldi af ýmsu tagi þrífast.Í nýlegri umfjöllun í Fréttablaðinu er
greint frá rannsókn Drífu Jónasdóttur, doktorsnema
við læknadeild Háskóla Íslands. Niðurstöður hennar
leiða í ljós að tæplega fimmtán hundruð konur hafi
leitað til Landspítala vegna heimilisofbeldis á tíu ára
tímabili. Tæp 93 prósent þeirra leituðu á bráðamót­
töku og rúm þrjú prósent þurfti að leggja inn.
Lýsingarnar á dæmigerðum áverkum eru ekki fagrar.
Konurnar leita þangað vegna þess að þær voru kýldar,
slegnar, sparkað var í þær, þeim hrint, þær voru teknar
kyrkingartaki eða dregnar um á hárinu. Dæmi um
áverka eru yfirborðsáverkar, tognanir, sár og beinbrot.
Menn setur hljóða.
Rannsókn Drífu sneri aðeins að konum sem þol­
endum ofbeldis. En þar með er ekki öll sagan sögð.
Karlar geta líka verið þolendur ofbeldis og sama á við
um börn. Og konur geta verið gerendur og það geta
börn líka verið.
Í því ástandi sem nú varir hafa margir varað við
því að heimilisofbeldi yrði tíðara þegar heimilisfólk
dvelur langdvölum saman inni á heimilum í stað þess
að fara út til vinnu eða að hitta annað fólk. Aukinn
kvíði og spenna, ekki síst þeirra sem þurfa að dvelja í
sóttkví, gæti einnig aukið hættuna á heimilisofbeldi.
Tvö mál eru nú til rannsóknar þar sem mannslát
varð nýlega og nákomnir eru grunaðir um að hafa
valdið dauða fórnarlambanna. Tildrögin eru óljós en
sennilegt að þau megi rekja til heimilisofbeldis.
Í fréttaþættinum Kveik kom fram í vikunni að til­
kynningum um heimilisofbeldi hefði fjölgað um tíu
prósent undanfarið og var vísað í opinberar tölur.
Í fyrrnefndri frétt blaðsins var rætt við Andrés Ragn­
arsson sálfræðing sem rekur verkefnið Heimilisfrið,
þar sem fólki sem beitir ofbeldi er veitt meðferð. Hann
segir þar að þangað leiti helst fólk sem beiti maka sinn
ofbeldi, um 75 prósent skjólstæðinga eru karlar og 25
prósent konur.
En þetta er ekki bara áhyggjuefni fyrir Ísland.
Framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, Antonio
Guterres, lýsti áhyggjum sínum af auknu heimilis­
ofbeldi víða um heim í kjölfar faraldursins í ávarpi sem
hann flutti í vikunni.
Í þættinum sem áður var vísað til kom fram að eitt af
því sem gerðist í svona árferði væri að mönnum fyndist
þeir máttvana gagnvart þáttum í lífi sínu sem þeir hafa
ekki stjórn á. Þá gripu þeir til þess með örþrifaráðum
að reyna að hafa stjórn á einhverju öðru. Nefnilega
með ofbeldi.
Heimilisofbeldi er svartur blettur á hverju samfélagi
þar sem það viðgengst. Það er skylda okkar að uppræta
það og finna leiðir fyrir þá sem því beita út úr ofbeldis­
hegðun.
Heimilisofbeldi er nefnilega ekki einkamál þeirra
sem því beita og enn síður þeirra sem því eru beittir.
Svartur blettur 
Ég trúi ekki á karma. Ég trúi ekki á hreinsunar­eldinn, himnaríki eða helvíti. Ég trúi ekki á yfir­náttúrulegar afleiðingar mannlegrar hegðunar,
hvorki refsingar fyrir siðferðisbresti né umbun fyrir
velgjörðir. COVID­19 faraldurinn sem nú geisar kann
þó að hafa svipt hulunni af veraldlegum afleiðingum
gamalla synda, jarðlegu karma þar sem gleymdar
gjörðir snúa aftur sem uppvakningar og bíta menn
glaðhlakkalegir í óæðri endann.
Í vikunni gagnrýndi enska biskupakirkjan fyrir­
tæki sem hafa notað skattaskjól til að komast hjá því
að greiða í sameiginlega samfélagssjóði en sækjast
nú eftir fé úr sömu sjóðum til að forða sjálfum sér frá
gjaldþroti. Hvatti kirkjan til þess að bresk stjórnvöld
færu að fordæmi Danmerkur, Frakklands og Póllands
og veittu slíkum fyrirtækjum ekki ríkisstyrki vegna
kórónaveirunnar. Spjótin hafa einkum beinst að flug­
félaginu Virgin Atlantic og breskum stofnanda þess,
Richard Branson. Hinn síðhærði og síungi sextíu og
níu ára viðskiptamógúll hefur löngum notið vin­
sælda í heimalandi sínu. Hann er þekktur fyrir líf lega
framkomu, ljósmyndir þar sem hann ber föngulegar
flugfreyjur í fanginu og einkaeyju sína, Necker Island,
þar sem hann slakar á með fræga fólkinu. En skjótt
skipast veður í lofti.
Nýverið óskaði Branson, sjöundi ríkasti maður
Bretlands sem metinn er á 3,5 milljarða punda, eftir
500 milljóna punda björgunarpakka frá breska ríkinu
svo hann mætti halda flugfélagi sínu á f loti – eða öllu
heldur á lofti. Aldrei þessu vant gramdist breskum
almenningi djarft uppátæki Branson. Ástæðan var
einföld: Branson hefur ekki greitt skatta í Bretlandi
í fjórtán ár, eða síðan hann flutti lögheimili sitt til
Bresku Jómfrúaeyja, þekkts skattaskjóls þar sem
móðurfélag Virgin Atlantic er einnig skráð.
Óvæntar steinvölur
Hér í London þar sem ég bý hafa íbúar verið í alls­
herjar sóttkví í sex vikur. Eftir fyrstu vikuna tók
ég eftir breytingu úti fyrir. Gatan mín, venjulega
grámygluleg og umferðarþung, hafði yfir sér brag
smáþorps við Miðjarðarhaf. Bílar voru hvergi sjáan­
legir. Eldhúsgluggar stóðu opnir og í bland við fugla­
söng mátti heyra glamur í pottum, pönnum og nið
frá útvarpstækjum. Matarilm lagði um hverfið sem
keppti við angan af nýsprottnum vorgróðri. Meira að
segja himinninn var öðruvísi, einhvern veginn djúp­
blárri en hann átti að sér að vera.
Í fyrstu taldi ég þetta óra eftir of mikla inniveru;
himinninn skipti varla litum svo glatt. Vísindamenn
hafa hins vegar staðfest að ekki var um hugarburð
að ræða. Vegna snarminnkandi mengunar í borgum
heimsins blasir nú við blámi á himni sem skákar
himninum á afviknustu hitabeltiseyjum. En ekki
nóg með það. Reiknilíkan sýnir að minni mengun
kann að hafa komið í veg fyrir 11.000 ótímabær
dauðsföll í Evrópu síðasta mánuðinn.
Kórónaveirufaraldurinn kaffærir okkur. En allt
tekur enda og vera má að þegar fjarar út sitji eftir í
sandinum óvæntar steinvölur, breytingar, sem við
kjósum að halda í.
Í Fréttablaðinu í vikunni sem leið mátti lesa fréttir
um að fólk sem glímir við spilafíkn upplifi frelsi
og betri líðan í kjölfar þess að spilasölum og spila­
kössum var lokað fyrir mánuði vegna smithættu af
völdum COVID­19. Einnig mátti lesa viðtal við skóla­
stjóra Þelamerkurskóla sem sagði endurskipulagn­
ingu skólastarfsins vegna faraldursins hafa gengið
svo vel að sumar breytingarnar yrðu varanlegar.
Nýr veruleiki mun blasa við eftir yfirstandandi
faraldur. Kannski að viðskiptajöfrar hugsi sig tvisvar
um áður en þeir fela auð sinn í skattaskjólum;
kannski að himinninn fái að halda bláma sínum;
kannski að spilasalir verði ekki opnaðir aftur.
Kannski að hætt verði að úthýsa siðferðiskröfum til
handanheima.
Þegar fjarar út
2 . M A Í 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R16 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN