Fréttablaðið - 02.05.2020, Blaðsíða 12

Þar sem glæpur
hefur ekki verið
útilokaður er hætta á því að
dauði Hussain tengist
störfum hans sem blaða-
manns.
Erik Halkjær, formaður Blaðamanna
án landamæra í Svíþjóð
SAMGÖNGUR Strætó BS vinnur nú
að innleiðingu greiðslulausnar sem
ber heitið Klappið. Með Klappinu
verður hægt að greiða fargjöld með
korti eða símanum. Þá mun Strætó
einnig gefa út kort sem koma í stað
strætómiða og tímabilskorta. Um
er að ræða 300 milljóna fjárfest-
ingu sem Strætó fékk heimild fyrir
í fyrra, er ráðgert að kerfið verði
komið í gagnið í byrjun næsta árs.
„Þetta er rafrænt greiðslukerfi
sem er notast við víðast hvar annars
staðar en á Íslandi. Við erum búin
að fylgjast með hvað aðrar þjóðir
eru að gera og fengum svo loksins
fjármagn á síðasta ári til að fara af
stað,“ segir Jóhannes S. Rúnarsson,
framkvæmdastjóri Strætó. „Þegar
allt er komið upp og farið að virka,
þá getur þú greitt með öllu því sama
og þú getur greitt með í búðum,
kortum, símum og fyrirframgreidd-
um kortum sem yrðu þá gefin út af
okkur,“ segir hann.
„Klappið býður upp á að borga
með síma, eins og Apple Pay, þegar
innleiðingin er klár. Sama á við um
snertilaus greiðslukort. Appið í
dag býður ekki upp á þann mögu-
leika að geta borið símann upp að
skynjara til að lesa QR- eða Aztec-
kóða. Við munum þá þróa nýtt app
í leiðinni,“ segir Jóhannes.
Á vef Strætó geta viðskiptavinir
sótt um kort, greitt inn á það og
séð stöðuna. „Þetta er langur ferill,
það eru ýmis öryggisatriði sem við
þurfum að fara í gegnum. Að nota
símann til að borga er þá annar fasi
innleiðingarinnar. En í lok þessa
árs stefnum við á að það verði hægt
að nota QR-kóða í símanum til að
borga farið.“
Notast verður við svonefnt
greiðsluþak. „Það byggist á því að
við skilgreinum ákveðin tímabil,
annaðhvort dag eða viku, og við-
skiptavinurinn mun aldrei greiða
meira heldur en það sem er hag-
kvæmast í boði. Ef þú kaupir marga
staka miða innan dags, þá muntu
aldrei borga meira en það sem
samsvarar einum dagpassa,“ segir
Jóhannes. „Þetta er hugsað sem
þægilegasta leiðin fyrir viðskipta-
vinina, þannig að þeir þurfi aldrei
að f letta upp á netinu eða spyrja
hvernig fargjald þeir þurfa að borga,
heldur geti treyst því að þeir borgi
aldrei hærra en hagstæðasta verðið
sem er í boði.“
Tæknin að baki greiðslukerfinu
kemur frá Noregi. „Við fórum í
útboð og fyrirtækið sem við sömd-
um við er norskt og heitir Fara.
Það hefur sett upp sambærilegar
lausnir á hinum Norðurlöndunum.
Lausnin samanstendur af lesurum í
vögnunum og svo er sjálfvirkt bak-
vinnslukerfi sem sér til þess að þú
borgir rétt fargjald,“ segir Jóhannes.
Börn geta þá fengið Klapp-kort
sem foreldrar greiða inn á, nema
þau vilji nota snjallsímann í stað-
inn. „Þetta á að vera þægilegra á
allan hátt fyrir alla. Við fáum þá líka
betri yfirsýn yfir hvernig verið er að
greiða fyrir farið í Strætó.“
Breytingarnar eru ekki til að auka
tekjur, en vonast er til að nýja kerfið
geti komið í veg fyrir miðafalsanir.
„Í dag erum við að nota mjög frum-
stæðan greiðslumáta, til dæmis
pappaspjöld sem er mjög einfalt að
falsa. Með því að fara inn í rafrænu
tæknina þá vonumst við til að geta
komið í veg fyrir falsanir. Við getum
auðvitað aldrei komið í veg fyrir að
fólk fari frítt um borð en miðað við
umfang falsana teljum við að þetta
geti borgað sig á innan við þremur
árum.“
Talið er að umfang falsana sé á
bilinu 200 til 300 milljónir króna á
ári. „Það er mjög erfitt að staðfesta
þá tölu því við notumst við það
gamaldags greiðsluúrræði að það
er ekki nema það komist upp að
einhver notar falsaðan miða að við
grípum til aðgerða, en þá getum við
aldrei vitað hversu umfangsmikið
svindlið var þar að baki. Reynsla
annarra þjóða sýnir að það eru á bil-
inu 10 til 15 prósent miða falsaðir.“
Í dag er vagnstjórinn ábyrgur
fyrir því að auðkenna farþega . Með
nýja kerfinu verður ábyrgðin sett í
hendur farþeganna. „Það er nauð-
synlegt að fá hér í lög heimild til að
sekta þá sem greiða rangt fargjald.
Það hefur ekki verið þannig hér á
landi en sektarheimild er til staðar
nánast í öllum heiminum,“ segir
Jóhannes. Sektin er þá hugsuð til
að fólk greiði rétt fargjald, sem er
margfalt lægra en sektin.
Klappið er ekki sérstaklega inn-
leitt vegna Borgarlínunnar, en stefnt
er að því að sama kerfi verið notað
þar. „Við munum prófa þetta vel í
núverandi strætókerfi, en lausnin
verður svo sett upp í Borgarlínu-
vögnunum,“ segir Jóhannes.
„Við gerðum ráð fyrir að það væri
búið að setja upp lesara í vagna í júlí
og fyrstu prófanir hæfust í október,
en það er ekki víst að það takist
miðað við þetta ástand sem er í
dag. Áætlun okkar núna miðar við
að þetta verði komið í fulla prófun í
lok árs og svo í fulla notkun í byrjun
næsta árs.“ arib@frettabladid.is
Hægt verði að borga fyrir farið
með korti og síma hjá Strætó
Strætó BS vinnur að innleiðingu nýs greiðslukerfis sem gerir farþegum kleift að borga fyrir farið með
korti eða síma. Á þetta bæði að einfalda greiðslur og koma í veg fyrir svindl sem kostar fyrirtækið háar
upphæðir árlega. Framkvæmdastjórinn segir að lærdómur hafi verið dreginn af fyrri mistökum.
Lærðu af mistökunum við S-kortið
Árið 2003 gerðu Reykjavíkurborg
og Strætó samning við fyrirtækið
Smartkort um að þróun svo-
nefnds S-korts. Það átti að vera
hægt að nota í strætisvögnum,
sundlaugum, söfnum og skóla-
mötuneytum.
Áttu S-kortin að vera tilbúin
til notkunar í strætisvögnum í
ársbyrjun 2005. Útfærslur urðu
flóknari en ætlað var. Þá virkaði
búnaður frá Brasilíu ekki sem
skyldi. Strætó sagði sig frá verk-
efninu sumarið 2007 en kostnað-
ur Strætó var um 250 milljónir og
kostnaður borgarinnar svipaður.
„Ég var ekki hjá Strætó þegar
þetta var, en ég held að þarna
hafi verið verkefni sem ekki var
hægt að ráða við. Tæknin þá var
ekki tilbúin. Við erum að kaupa
tilbúið greiðslukerfi sem er í
notkun annars staðar, auðvitað
þarf að aðlaga það íslenskum að-
stæðum,“ segir Jóhannes.
„Sumir muna eftir þessu tíma-
bili og héldu að við værum að
fara aftur inn í sama pakka, en við
sannfærðum þau um að þetta sé
kerfi sem virkar og hefur sannað
sig í mörg ár í öðrum löndum. Við
lærum af þeim mistökum.“
Jóhannes S. Rúnarsson segir sambærilegar lausnir vera í notkun á hinum Norðurlöndunum. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Tveggja mánaða útgöngubanni Ítala verður aflétt á mánudaginn.MYND/EPA
ÍTALÍA Giuseppe Conte, forsætis-
ráðherra Ítalíu, bað Ítali afsökunar
á þrengingum þeirra undanfarið en
lofaði að bjartari tímar væru fram
undan. Á mánudag verður tveggja
mánaða útgöngubanni af létt, því
lengsta í heiminum.
Rúmlega 205 þúsund Ítalir hafa
veikst af COVID-19 og nærri 28
þúsund manns hafa fallið í valinn
af völdum veirunnar. Lengi vel var
Ítalía miðpunktur faraldursins í
heiminum og ástandið slíkt að heil-
brigðiskerfið réð ekki við aðstæður.
Heilbrigðisstarfsfólk var sett í þá
stöðu að velja hverjir kæmust í
öndunarvél og hverjir ekki.
Efnahagur landsins hefur fundið
verulega fyrir áhrifunum. Búist er
við að hann skreppi saman um 8 til
10 prósent á árinu. Fjöldi fólks er
atvinnulaus og er kominn á bætur
en tafir hafa orðið á greiðslum.
„Ég biðst afsökunar fyrir hönd
ríkisstjórnarinnar og fullvissa
ykkur um að við munum halda
áfram að þrýsta á um fjármögnun
bóta og að þær verði greiddar út,“
sagði Conte í yfirlýsingu. „Margir
upplifa kvíða og áhyggjur í þess-
ari krísu vegna lokana og óttast að
missa vinnuna. Ég hef lesið bréfin
ykkar, set mig í ykkar spor og finn
til með ykkur.“
Þótt faraldurinn sé í rénun eru
stjórnvöld tilbúin með viðbrögð
ef hann blossar upp á ný. Landinu
yrði þó ekki lokað á ný heldur stöku
héraði. Conte sagði að aðgerðirnar
hefðu skilað sér og því gætu 4 millj-
ónir snúið aftur til starfa á mánu-
dag. – khg
Giuseppe Conte meyr og baðst afsökunar á þrengingum Ítala
Klappið býður upp
á að borga með
síma, eins og Apple Pay,
þegar innleiðingin er klár.
Sama á við um snertilaus
greiðslukort.
Jóhannes S. Rúnarsson,
framkvæmdastjóri Strætó
Ég biðst afsökunar
fyrir hönd ríkis-
stjórnarinnar og fullvissa
ykkur um að við munum
halda áfram að þrýsta á um
fjármögnun bóta og að þær
verði greiddar út.
Giuseppe Conte, forsætisráðherra
Hussain hélt úti Baluchistan Times.
SVÍÞJÓÐ Sajid Hussain, blaðamaður
frá Pakistan, fannst látinn í ánni
Fyris skammt frá Uppsala í Svíþjóð.
Hussain hafði verið saknað síðan
í mars. Hann hafði verið gerður
útlægur frá heimalandi sínu.
Lögreglan hefur ekki útilokað
glæp, en allt eins er líklegt að hann
hafi lent í slysi eða svipt sig lífi.
„Krufningin minnkaði grun okkar
um að Hussain hafi verið fórnar-
lamb glæps,“ sagði Jonas Eronen,
talsmaður lögreglunnar, við AFP.
Hussain hélt úti fréttasíðunni
Baluchistan Times, sem nefnt er
eftir heimahéraði hans. Á síðunni
var mikið fjallað um skæruhernað,
mannshvörf og fíkniefnaviðskipti.
„Þar sem glæpur hefur ekki verið
útilokaður er hætta á því að dauði
Hussain tengist störfum hans,“
sagði Erik Halkjær, formaður Sví-
þjóðardeildar samtakanna Blaða-
manna án landamæra. – khg
Blaðamaður
fannst látinn
NORÐUR-KÓREA Ji Seong-ho, þing-
maður í Suður-Kóreu sem flúði frá
Norður Kóreu árið 2006, telur yfir-
gnæfandi líkur á því að Kim Jong-un
sé látinn. Jafnframt að líklegt sé að
yfirvöld í Norður-Kóreu tilkynni
um andlát hans um helgina.
Einræðisherrann ungi hefur ekki
sést í 20 daga og miklar sögusagnir
hafa gengið um ástæðurnar. Sagt er
að hann hafi gengist undir hjarta-
skurðaðgerð sem hafi ekki gengið
sem skyldi, hafi jafnvel dregið hann
til dauða eða komið honum í dá.
„Mér var tjáð að Kim hefði látist
um síðustu helgi,“ segir Ji. Hann
segir systur einræðisherrans, Kim
Yo-jong, næsta í röðinni en þó sé
ekki ekki augljóst hver taki við. – khg
Flóttamaður
segir Kim
Jong-un látinn
2 . M A Í 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R12 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð