Bændablaðið - 26.04.2018, Qupperneq 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 26. apríl 2018
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 10.500 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara kostar 5.250 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Íslenskur landbúnaður er mjög
vanmetinn í umræðu um nýsköpun,
hugvit og verkþekkingu. Ekki þarf að
leita langt til að finna staðfestingu á
því. Það kallar líka á breyttar áherslur í
menntamálum Íslendinga.
Mikil framþróun hefur verið í
nautgriparækt á liðnum áratugum og þar
hafa bændur verið að upplifa byltingu í
tæknimálum með innleiðingu á nýjustu
mjaltatækni. Kúabú eru í dag orðin
hátæknivædd og uppsetning tækninnar
og viðhald kallar á ört vaxandi framlag
verkmenntaðra iðnaðarmanna. Kúabúin
hafa auk þess mörg verið í fararbroddi
í nýsköpun í ferðaþjónustu þar sem sett
hefur verið upp gistiaðstaða, afþreying
og jafnvel fínustu veitingahús mitt inni í
nýtísku fjósum. Það kallar síðan á þjónustu
fagmenntaðs fólks í veitingageiranum.
Garðyrkjubændur eru engir eftirbátar
kúabænda nema síður sé. Þar eru gerðar
miklar kröfur um þekkingu. Þjónusta við
ferðafólk fer þar ört vaxandi. Það nýjasta
í þeim geira og gott dæmi um óþrjótandi
hugvit, er framleiðsla Friðheima á
tómatbjór. Í framhaldinu er rætt um
framleiðslu á bjór úr íslensku hunangi,
gúrkum og jafnvel fleiru góðmeti. Þá er
útflutningur á íslensku grænmeti orðinn að
veruleika og eru íslenskar gúrkur að hasla
sér völl vegna góðrar ímyndar og heilnæmis
okkar eiturefnalausu framleiðslu.
Sauðfjárbændur hafa farið mikinn í að
kynna gæði hins íslenska lambakjöts fyrir
erlendum ferðamönnum m.a. í gegnum
Iclandic Lamb og Markaðsráð kindakjöts.
Þar er stuðst við þekkingu, hæfni og snilld
íslenskra matreiðslumanna. Íslenska ullin
er líka ein af afurðum sauðfjárbænda
sem er heimsþekkt og eftirsótt fyrir sína
sérstöku eiginleika. Allt er þetta byggt á
reynslu og mikilli verkþekkingu. Bættur
húsakostur, aukin vélvæðing og nýjasta
tækni kallar þar, eins og í öðrum greinum
landbúnaðar, á mikla þjónustu fagmenntaðra
iðnaðarmanna.
Kornrækt er líka orðin fastur liður í
íslenskum landbúnaði, þótt veðurfar hafi oft
leikið þá grein grátt. Í kringum kornræktina
hefur líka orðið til mikil þekking og
nýsköpun er þar í hávegum höfð. Gott dæmi
um það er framleiðsla á hágæða korni sem
m.a. er nýtt í framleiðslu á íslenskum bjór.
Einnig framleiðsla á matarolíum og ýmsu
fleira. Allt kallar það á aðstoð fagmenntaðra
iðnaðarmanna.
Fleiri skapandi þætti íslensks
landbúnaðar mætti telja upp, en íslenskur
landbúnaður hefur verið og er enn límið
í myndun samfélaga um allt land. Ef
landbúnaðar nyti ekki við brystu undirstöður
mannlífs í dreifðum byggðum landsins. Þar
með yrði hætt við að ferðaþjónustan, sem
er nýjasta grunnstoð íslensks efnahagslífs,
missti slagkraft sinn og veslaðist upp á
stórum svæðum landsins.
Eins og hér er rakið er ekki hægt að reka
íslenskan landbúnað án verktæknimenntaðs
fagfólks. Það á líka við um sjávarútveginn,
byggingariðnaðinn, ferðaþjónustuna
og fleiri greinar. Þetta hefur íslenskum
ráðamönnum gengið afar erfiðlega að
skilja ef marka má þá menntastefnu sem
rekin hefur verið á Íslandi áratugum saman.
Þar hefur allri orku hins opinbera verið
beint að uppbyggingu bóknáms á kostnað
verknámsgreina. Þetta hefur leitt til þess að
nú er mikill skortur á fagmenntuðu fólki á
Íslandi. Slíkt fólk er nú flutt inn í stórum stíl
og um leið glatast mikilvæg verkþekking
meðal Íslendinga sjálfra. Í þessum efnum
dugar ekki lengur endalaus og innihaldslítill
pólitískur kjaftavaðall. Þarna verður að fara
að taka til hendi og láta verkin tala ef við
viljum á annað borð halda haus á meðal
sjálfstæðra þjóða. /HKr.
Fagmennska
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Tálknafjörður er fjörður á vestanverðum Vestfjörðum og einn af Suðurfjörðum Vestfjarða. Fjörðurinn er kenndur við Þorbjörn tálkna úr Suðureyjum
við Skotland, sem fyrstur manna nam þar land. Þorpið Tálknafjörður stendur í landi Tungu, það byggðist í kringum bryggju og hafnaraðstöðu
sem byrjað var að reisa um 1945 og var viðurkennt sem kauptún árið 1967. Sundlaugin og íþróttahúsið standa í landi Eyrarhúsa á ofanverðum
er góð aðstaða fyrir hvers konar fundarhöld auk íþróttaaðstöðu. Mynd / HKr.
Löngum var ég læknir minn,
lögfræðingur, prestur,
smiður, kóngur, kennarinn,
kerra, plógur, hestur.
Þessi ágæta vísa eftir Stephan G. Stephansson
gæti verið byrjun á starfslýsingu bænda.
Þar kemur þó ekki fram að bóndinn er
líka gjaldkeri og rekstrarsérfræðingur,
sem ber ábyrgð bæði á fjárhag búsins og
fjölskyldunnar. Sinnir eftirlitsstörfum,
áætlanagerð, skipulagsmálum, velferð og svo
mætti lengi telja. Bóndinn er þverfaglegur
sérfræðingur í öllu því sem kemur að rekstri
búsins.
Bændur eru oft einir í starfi, makinn
útivinnandi, þannig að ef misbrestur verður á
heilsunni er kannski enginn sem getur hlaupið
í skarðið. Búskapurinn sér ekki um sig sjálfur,
skepnum og/eða plöntum þarf að sinna og
margir halda því áfram svo lengi sem þeir geta.
Góð heilsa mikilvæg
Fátt er mikilvægara en góð heilsa, þetta er
staðreynd sem við getum sjálfsagt öll verið
sammála um, hvort sem um líkamlega eða
andlega heilsu er að ræða. Hún hefur veruleg
áhrif á lífsgæði okkar og vellíðan almennt. Við
njótum ekki lífsins til fullnustu ef okkur líður
ekki vel og við komum síður í verk því sem
við þurfum að gera ef okkur líður illa.
Við hugsum dags daglega ekki mikið um
heilsuna og hættir jafnvel til að taka hana sem
sjálfsögðum hlut þar til að eitthvað kemur
upp á. Ekki svo að skilja að það sé heldur
gott að hún taki hugann allan. Það eru samt
ákveðin viðmið sem höfð eru að leiðarljósi
þegar rætt er um heilsu og heilsuleysi. Það
verða allir lasnir, það finna allir einhvern tím-
ann fyrir kvíða, depurð, sorg og áhyggjum.
Sveiflur í sálarlífi eru eðlilegar, það er ekki
fyrr en einkennin fara að verða yfirþyrmandi
og heltaka daglegt líf, hefta manneskjuna í
því að geta tekið þátt í verkefnum dagsins
sem farið er að tala um sjúkdóma. Umræða
um heilsu og líðan hefur ekki verið áberandi
innan bændastéttarinnar en sem betur fer er
almenn umræða um andlega heilsu að aukast.
Áföll, erfiðleikar og krísur eru eitthvað sem
allflestir þurfa að takast á við einhvern tímann
á ævinni. Hvernig við svo vinnum úr þeim
hefur mikið um framhaldið að segja. Það
getur verið talsvert átak að taka upp símtólið
til að leita sér aðstoðar, sérstaklega þegar
enginn tími er laus og mönnum er bent á að
hringja síðar. Varðandi aðgengi að heilbrigðis-
þjónustu á landsbyggðinni þá eru vegalengdir
oft hamlandi og úrræðin fá.
Það gjarnan einkennir fólk sem alið er upp
í sveit að það er vant að klára verkefnin, enda
hafa börn úr sveitum verið eftirsótt vinnuafl
því þau hafa lært að það er ekki hætt fyrr en
verkefnið er búið.
En hvað þýðir þetta? Erum við svo hörð
á því að klára verkefnin að við hundsum þær
viðvaranir sem við fáum? Er ábyrgðin í dagsins
önn svo mikil að við látum heilsuna sitja á
hakanum?
Öryggis- og heilsuverndarmál bænda
Á Búnaðarþingi 2013 var samþykkt að koma af
stað verkefni um öryggis- og heilsuverndarmál
bænda. Í framhaldi af því var settur á laggirnar
starfshópur sem vann að vinnuverndarverk-
efni sem hlaut síðar nafnið Búum vel – öryggi
heilsa umhverfi, en markmið þess voru að bæta
öryggis- og vinnuverndarmenningu í sveitum,
fækka slysum í landbúnaði, stuðla að góðu
vinnuumhverfi og bættri ásýnd bæja. Fyrst í
stað voru öryggis- og umhverfismál efst á baugi
og fjöldi bænda fékk heimsóknir og úttektir á
búum sínum. Núna nýverið var farið að huga
alvarlega að heilsufarsþættinum. Sá hluti er
búinn að vera í vinnslu síðastliðið ár og var
leitað fagþekkingar hjá læknum og fleiri heil-
brigðisstarfsmönnum. Nýverið var haldinn
fyrsti kynningarfundurinn meðal bænda. Hann
stóð svo sannarlega undir væntingum og verður
gott veganesti í áframhaldandi þróun heilsu-
verndarhluta verkefnisins. Þessi fyrsti fundur
var haldinn í S-Þingeyjarsýslu og hafnar eru
viðræður við búnaðarsambönd á fleiri svæðum.
Það er okkur öllum heilsufarslega hollt að
líta upp úr dagsins önn og gefa okkur tíma
til að njóta lífsins með fjölskyldu og vinum.
Taka alvöru frí af og til líkt og aðrar stéttir? Á
Búnaðarþingi í mars var ákveðið skoða hvernig
staðið er að afleysingamálum í nágrannalöndum
okkar með það að markmiði að tryggja öllum
bændum möguleikann á því að taka sér frí frá
störfum því þau úrræði skortir í dag. Öll viljum
við búa góðu búi. Er ekki lykilþáttur í því að
taka sér frí, koma endurnærður heim á sál og
líkama, tilbúin að takast á við þau verkefni
sem fyrir liggja?
Þegar upp er staðið þá er það okkar sjálfra
að passa heilsuna, passa að keyra sig ekki út
líkamlega og andlega. Oft þarf ekki mikið til að
bæta líðan. Mikilvægast er að leita sér hjálpar,
hlusta á líkama og sál og taka ábyrgð á eigin
heilsu.
Okkar sjálfra að passa heilsuna
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins:
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Anna Kristín Ólafsdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
Guðrún Tryggvadóttir
varaformaður
Bændasamtaka Íslands