Dagblaðið Vísir - DV - 07.02.2020, Qupperneq 11

FÓKUS - VIÐTAL 117. febrúar 2020
Þ
órhildi Þorleifsdóttur
þarft vart að kynna en
hún hefur starfað við allar
stærstu menningarstofn-
anir landsins sem leikstjóri ásamt
því að sinna starfi leikhússtjóra,
kvenréttindafrömuðar og alþing-
iskonu.
Við hittum Þórhildi fyrir í
Söngskóla Reykjavíkur þar sem
nemendur á efsta stigi stóðu í
ströngu við æfingar á Fiðlaranum
á þakinu. „Ég hef margoft komið
að uppsetningum sem þessum,
bæði hjá menntaskólum sem
og Stúdentaleikhúsinu,“ segir
Þórhildur og býður blaðakonu í
beinu framhaldi upp á laufléttan
latte í tilefni dagsins. „Æfingar
ganga vel en ég gef engan afslátt.
Auðvitað er þetta mikil ögrun
fyrir krakkana, þeir hafa aldrei
stigið á svið en ég slæ ekkert af
kröfunum þótt þeir séu byrjendur.
Einhver sagði að við værum nú
ekki á leiðinni með þetta verk
á Broadway en mín skoðun
er sú að auðvitað stefnum við
alltaf á Broadway. Ég geri alltaf
gríðarlegar kröfur og kannski
fullmiklar, en þó held ég ekki.“
Allt sem ég geri vil ég gera vel
Alls koma á milli tuttugu og þrjá-
tíu nemendur að sýningunni
ásamt hljómsveit og viðurkenn-
ir Þórhildur að þetta sé mikið
batterí. „Ég veit ekki hvort þú vilt
kalla það metnað, en allt sem ég
geri reyni ég að gera vel. Ég teymi
mitt fólk í að gera sitt ítrasta en
þó ekki með það að markmiði
að sýningin verði gallalaus held-
ur miklu frekar til þess að þau átti
sig á að ef þau vilja staldra við í
þessum bransa verða þau að geta
lagt sig algjörlega í hann. Og þá sé
það ekki ég sem sé að reyna toga
út leik og tjáningu heldur fyrst og
fremst reyni ég að kenna þeim þá
afstöðu, hvernig maður hagar sér
sem atvinnumanneskja í þessu
fagi.“
Nú hefur þú leikstýrt okkar
stærstu söngkanónum í gegnum
tíðina, en hvernig er að fást við
byrjendur?
„Það er ekki hægt að tala um
þetta tvennt í sömu andrá, en
gleymum því ekki að ég vann
með því fólki líka þegar það var
að stíga sín fyrstu skref. Ég setti
upp fyrstu sýningar Íslensku óp-
erunnar og lagði ríka áherslu á
að byggja fólk listrænt upp á hinu
dramatíska sviði, því þannig vex
söngurinn líka, þetta er nefni-
lega samofið. Að mínu mati get-
ur enginn orðið góður söngvari
nema hafa leikhæfileika líka. Ef
þú hefur ekki innlifun og túlk-
unarhæfileika er alveg sama
hversu fallega rödd þú hefur. Það
verður að vera gaman að hlusta
á hana. Fyrsti þröskuldurinn
er því alltaf að rífa burtu þenn-
an vegg og nýta sér dramatískan
kraft. Með öðrum orðum geri ég
engan greinarmun á söngvurum
og leikurum og geri nákvæmlega
sömu kröfur til þeirra beggja.“
Fallegar sögur týnast í
söngleikjum
Sjálf steig Þórhildur fyrst á svið
ellefu ára gömul í leikritinu
Ferðin til tunglsins sem sýnt var
í Þjóðleikhúsinu. Í þá daga tíðk-
uðust engar áheyrendaprufur
enda segir hún þær vera hluta
af markaðssetningu samtímans
sem og orðræðan um að upp-
götva börn. „Þarna mættu bara
leikstjórar og fylgdust með okkur
á dansæfingum, en ég var á þess-
um tíma á öðru ári í listdansskóla
Þjóðleikhússins. Eftir tímann var
mér tilkynnt að ég fengi að vera
með í sýningunni og veistu, mér
leið eins og ég gæti hoppað hæð
mína, svo ánægð var ég. Þetta
var því minnisstæð reynsla sem
ég tók gríðarlega alvarlega, enda
var manni kennt frá byrjun að
leikhúsið væri á þína ábyrgð og
þannig fór ég á svið – með Þjóð-
leikhúsið á öxlunum. Að mínu
mati eykur það sjálfsvirðinguna
að bera slíkt hlutverk og finnast
ábyrgðin vera þín. Það er ekki
sligandi heldur uppbyggilegt.“
Í kjölfarið fór boltinn að rúlla
og Þórhildur kom víða við, bæði
í leik- og óperusýningum. Eft-
ir landspróf lagði hún svo land
undir fót og hélt til Englands þar
sem hún nam stund á ballett.
„Stundum æxlast hlutirnir bara
og þótt ég hafi byrjað í leikhús-
inu sem lítil stelpa í ballettinum
hefði ég alveg eins getað farið út
og lært leiklist eða söng. Það var
leikhúsið sem heillaði mig, ekk-
ert eitt innan þess heldur leik-
húsheimurinn eins og hann legg-
ur sig. Sama hvort hann birtist í
söng, leik eða dansi þá stefnir það
alltaf að sama ósi. Á þeim tíma
sem ég ólst upp var menningar-
legur metnaður þjóðarinnar ann-
ar en í dag. Þarna höfðum við ný-
verið öðlast sjálfstæði og þá vildi
þjóðin eiga hvort tveggja Sinfóníu
og Þjóðleikhús. Ég held að margir
hafi tekið því alvarlega að kynna
menninguna fyrir börnunum sín-
um, en þá ríkti líka önnur afstaða.
Í dag er allt hólfað niður enda
gerir markaðurinn það, vissu-
lega voru sýnd barnaleikrit, en á
þessum tíma var mun meira farið
með börn á fullorðinsleikrit. For-
eldrar mínir voru engir listamenn
en það var mikið lesið á heimil-
inu og bókmenntir ræddar. Móð-
ir mín var mikil ljóðakona og fað-
ir minn áhugasamur um tónlist.
Það var farið með okkur systkinin
í leikhús og þá ekkert endilega á
barnasýningar heldur vorum við
dubbuð upp á allt mögulegt, svo
var manni bara sagt að þegja og
hlusta.“
Þegar talið berst að minnis-
stæðustu leiksýningunni nefnir
Þórhildur strax Jónsmessunæt-
urdraum. „Ég get ekki hafa verið
meira en tíu ára því þarna hafði
ég ekki stigið sjálf á svið en ég var
algjörlega heilluð og keypti þenn-
an ævintýraheim skilyrðislaust.
Ég tók ekkert eftir því að sýningin
hefði verið í bundnu máli og
hafði á þessum tíma aldrei heyrt
minnst á Shakespeare, en mér
fannst þetta æðislegt allt saman
og var upprifin í marga daga á eft-
ir. Ég held að við leggjum of mikla
áherslu á að börn þurfi að skilja
allt, því upplifun er líka svo mikils
virði. Í dag er öllu drekkt í hávaða
og steypt í söngleiki sama hvað
það er. Þá á ég ekki við að það
megi ekki sýna börnum söngleiki
en mér finnst það miður þegar
fallegar sögur týnast í söngleikj-
um. Ég sakna þess að sjá leikhús-
ið sem sögu og samverustað, en
það kann að vera íhaldssamt af
mér. Ég held þó fast í þá skoðun,
enda hef ég séð börn halda fyrir
eyrun í leikhúsi, slíkur er hávað-
inn og þau hafa nóg af honum.
Sjálf myndi ég frekar vilja að leik-
húsið byði börnum upp á kyrrð og
upplifun, ævintýri og tilfinningar
hvort sem verið er að hræða þau
eða fá þau til hlægja eða gráta. Að
vera tekin í tilfinningalegt ferða-
lag er svo mikils virði.“
Fátt nýtt ögrandi og örvandi
Sjálf segist Þórhildur vera latari
að fara í leikhús en hún var. „Það
er einfaldlega ekki margt sem
kallar á mig. Ég held að þetta sé
ekki óalgeng afstaða og ástríð-
an til að vinna er sannarlega enn
til staðar en staðreyndin er sú að
þú sérð ekki margt tónlistarfólk á
sinfóníutónleikum. Lengi vel fór
ég í leikhús til að læra og það að
horfa á margar sýningar er mik-
ill háskóli fyrir leikstjóra, en svo
kemur að því að það er fátt nýtt
sem er bæði ögrandi og örvandi,
en þegar það gerist hef ég auðvit-
að gaman af því.“
Eiginmanni sínum, Arnari
Jónssyni leikara, kynntist Þór-
hildur eðli málsins samkvæmt í
leikhúsinu en þau voru þá bæði
aukaleikarar í Pétri Gauti. Það tók
þau þó talsverðan tíma að ákveða
formlega að fella hugi saman.
„Ég hafði heyrt um þennan æðis-
lega sæta strák í leiklistarskólan-
um sem væri víst mikið talent og
næstu sex mánuði þreifuðum við
fyrir okkur, en þegar líða tók á vor
ákváðum við að verða par. Ég hef
alltaf verið hans strangasti gagn-
rýnandi og þarna, þegar hann var
ungur og allir dáðust að honum,
var ég sú eina sem togaði hann
niður. Ég hef aldrei verið hvorki
móðir né eiginkona sem klapp-
stýri mínu fólki enda finnst mér
ég sýna mesta umhyggju með
því að rýna til gagns. Það álít ég
vera mitt hlutverk enda verð-
ur hitt svo fljótt merkingarlaust.
Mömmu finnst ég alltaf frábær,
hvað þýðir það? Eftir þrjú skipti
hættirðu að taka mark á því. Auð-
vitað eiga ekki allir að standa í því
að gagnrýna börnin sín á sviði,
en sjálf er ég í faginu og byrjaði
mjög snemma að gagnrýna Arn-
ar grimmilega. Hann var ekkert
alltaf hrifinn en ég held að það
hafi ekki orðið honum til skaða.“
Áhættu fylgja hættur
Saman eignuðust hjónin fimm
börn og segist Þórhildur í
góðlátlegum tón hugsa með
hryllingi til þess tíma. „Í dag fæ
ég hroll og skil ég ekki hvernig
ég fór að þessu án þess að hafa
upplifað það þannig á þeim
tíma. Margir minntust á hvað ég
væri heppin því Arnar væri alltaf
með börnin og það gat auðvitað
sært mig pínulítið, en ég hefði
aldrei komist í gegnum þennan
barnaþunga ein. Við vorum
heppin með það að ekkert barna
okkar vakti á næturnar, en á
þessum tíma dvöldu mæðurnar
í viku á spítalanum eftir fæðingu,
þarna voru börnin vanin á reglu
sem við héldum svo áfram. Ég
tók aldrei neitt fæðingarorlof en
blessuð börnin sváfu sem betur
fer öll sína tólf tíma á nóttu og
voru heilsuhraust. Ég held ég geti
með sanni sagt að ég hafi aldrei
vakað nótt með barni.“
Þórhildur segir þá hugsun
aldrei hafa hvarflað að henni
að láta barneignir hægja á
framaferlinum. „Nei, við héldum
bæði okkar striki samhliða
barnauppeldinu. Þau komu
auðvitað oft með mér í vinnuna,
en þá fengu þau ekkert að hlaupa
um leikhúsið og allra síst trufla
nokkurn mann. Það var frekar
að þau hnýttu í leikarana til að
segja þeim ef þau hefðu ekki gert
það sem mamma bað um í gær,
en fólk hafði bara gaman af því.
Á þessum vettvangi var ég aldrei
til afnota fyrir þau sem mamma,
enda var ég í vinnunni, en ég held
að þeim hafi fundist þetta fínt, í
það minnsta minnist ég þess ekki
að þau hafi kvartað. Það var
Íris Hauksdóttir
iris@dv.is
„Leikhúsið
er harður
húsbóndi en jafn-
framt örlátur