Dagblaðið Vísir - DV - 14.02.2020, Blaðsíða 33

PRESSAN 3314. febrúar 2020
áfram að samhæfa aðgerðir okkar
og náinnar samvinnu á milli Bret-
lands og ESB. Það sama á við um
ógnir sem steðja að okkur frá ríkj-
um sem vilja veikja lýðræði okk-
ar. Við verðum að treysta á hvert
annað. Líf almennings getur oltið
á því. Við munum vinna að því að
skapa samband sem verður eins
náið og hægt er,“ sagði Barnier.
Ein uppfletting eða tugir?
Það eru takmörk fyrir því hversu
nána tengingu Bretland getur
haft við ESB-kerfin samtímis og
landið hyggst nýta sér nýendur-
heimtan rétt sinn til að stýra eig-
in málefnum að fullu. Það er
mat sérfræðinga Royal United
Services Institute, einnar helstu
hugveitu Breta á sviði öryggis-
mála, að starf breskra löggæslu-
stofnana verði mun erfiðara og
þyngra í vöfum eftir Brexit en
áður. Nú dugi ein leit til að fá upp-
lýsingar um hvort einstaklingur
sé eftirlýstur í Evrópu, í framtíð-
inni þurfi að senda 27 beiðnir til
að fá upplýsingar um þetta sama
efni.
Margir þeirra sem studdu
Brexit gerðu það vegna þess að
þeir vildu ekki lengur heyra und-
ir lög og reglur frá Brussel. En
ef Bretar ætla að hafa áfram-
haldandi aðgang að fyrrgreind-
um upplýsingakerfum á sviði lög-
gæslumála verða þeir að sætta
sig við að reglurnar fyrir þau eru
settar og ákveðnar af ESB og að
nú hafa Bretar ekkert um þær að
segja. Dómstóll ESB mun síðan
hafa lögsögu í málum tengdum
upplýsingakerfunum.
Sum upplýsingakerfin eru að-
gengileg ríkjum sem standa utan
ESB. Þar má nefna að Noregur,
Sviss og Ísland hafa aðgang að
þeim þrátt fyrir að vera ekki að-
ildarríki ESB en ríkin eru aðil-
ar að Schengen-samkomulaginu
ásamt aðildarríkjum ESB. Þá hef-
ur ESB gert samning við Noreg og
Ísland um evrópskar handtöku-
skipanir. Sá samningur er þó ekki
enn að fullu orðinn virkur þrátt
fyrir að 10 ár séu síðan samið var
um málið.
Bandaríkin, Kanada og
Ástralía senda upplýsingar um
flugfarþega í eitt upplýsingakerfa
ESB en hafa ekki sama aðgang
og ESB-ríkin að kerfinu til að
rekja og kortleggja ferðamynstur
í rauntíma. Engin ríki, sem hvorki
eru aðilar að ESB né Schengen,
hafa fengið aðgang að upplýs-
ingakerfum ESB til þessa. Það er
því á brattann að sækja hjá Bret-
landi sem er einmitt slíkt ríki nú
eftir útgönguna úr ESB.
Pólitískt séð er málið ekki flók-
ið því allir vilja halda samstarfi
ESB og Bretlands á sviði lög-
gæslu- og öryggismála áfram, en
hvað varðar lagalegu hliðina er
það flókið. Aðgangur að mörg-
um upplýsingakerfanna og gögn-
um er háður lagaákvæðum ESB,
til dæmis persónuverndarfyrir-
skipuninni GDPR. Öll aðildarríki
ESB verða að meðhöndla gögn
eftir sömu reglum og stöðlum. Af
þeim sökum er mjög erfitt fyrir
þriðja ríki að fá aðgang að kerfum
sambandsins. Það þýðir því að
ef Bretar vilja fá aðgang að kerf-
unum verða þeir að hlíta reglum
ESB um persónu- og gagnavernd,
einnig þegar reglurnar breytast í
framtíðinni.
Þetta gildir einnig um margar
aðrar reglur, til dæmis hvað varð-
ar framsal ríkisborgara ESB-ríkja
til ríkja utan ESB. Það er yfir-
lýst stefna bresku ríkisstjórnar-
innar að losna undan lögsögu
dómstóls ESB en hann hefur
lokaorðið hvað varðar úrlausn
deilumála um hvernig gögn
og upplýsingakerfi eru notuð.
Samningsstaða Breta er því ekki
eins góð og þeir myndu sjálf-
ir kjósa og þrátt fyrir pólitískan
vilja beggja vegna samninga-
borðsins dugir það varla til að
landa samningi sem uppfyllir
óskir beggja aðila. Til þess er
lagalega óvissan of mikil. n
„Við verðum að
treysta á hvert
annað. Líf almenn-
ings getur oltið á því.
Óvissa ríkir
Hvernig reiðir
löggæslu af eftir
Brexit?
Michael Barnier Ekki þykir
raunhæft að ná viðamiklum
samningum við Breta strax.
Tókst ætlunarverkið Boris Johnson,
forsætisráðherra Bretlands.