Dagblaðið Vísir - DV - 27.03.2020, Blaðsíða 17

27. mars 2020 FRÉTTIR 17
FÖST Í ÓTTAPRÍSUND
Hvernig upplifa kvíða- og OCD-sjúklingar hræðsluna og umræðuna um COVID-19?
„Mér finnst fólk vera farið að skilja kvíða og andleg veik-
indi mikið betur. En mér hefur reynst erfitt að opna mig
um minn kvíða fyrir vinnuveitendum. Það er vissulega
heftandi að vera með kvíða en ég er og hef alltaf verið
dugleg að ögra kvíðanum mínum og leyfa honum ekki
að hafa yfirhöndina – svo hann hefur ekki haft mikil
áhrif á mig í vinnu,“ segir Katrín Helga Daðadóttir sem
greind er með heilsukvíða. Hún segir ástandið í þjóð-
félaginu og umræðuna um COVID-19 vissulega erfiða.
Heilsukvíði hennar snýr ekki beinlínis að henni sjálfri
heldur að hennar nánustu.
„Þetta hefur mikil áhrif á kvíðann, en ég er þó í góðu
jafnvægi eins og er, eftir djúpa niðursveiflu fyrr í vetur.
En þetta hefur vissulega áhrif á það að batinn upp á við
eftir niðursveifluna er fremur hægur, en þó á uppleið.
Ég er ekki í áhættuhópi sjálf en kærastinn minn er það,
systir mín og foreldrar – svo ég hræðist mjög að þau
smitist. Það tekur svona mest á.“
Katrín segir að versti tíminn sé á kvöldin. Einkennin
eru þungur hjartsláttur, grunn öndun, svimi, skjálfti og
ógleði eða lystarleysi.
„Á tímabili var það á hverju kvöldi en mér tekst að
halda kvíðanum niðri með HAM eða þá með því að
„rökræða kvíðann burt.“ Eftir svefnlausar nætur getur
auðvitað verið erfitt að taka þátt í deginum á eftir, sér-
staklega þegar maður verður extra þreyttur eftir svona
kvíðaköst.“
Katrín vill koma því á framfæri við aðra sem þjást af
kvíða að kvíðinn kemur og fer. „Hann líður hjá – svo ef
að þú þekkir einhvern eða veist um einhvern sem er að
kljást við kvíða – gefðu viðkomandi tíma og svigrúm til
þess að ná aftur jafnvægi og svo gæti verið gott að bjóða
fram aðstoð eða hugmyndir að því sem hægt er að gera
til að ná aftur jafnvægi.“
„Fyrir mig, hefur COVID-19 ekki ýtt mikið undir mín
einkenni, þar sem ég er gagngert að reyna á hverjum
einasta degi að koma í veg fyrir það og að nýta mér
þau tól sem ég hef unnið með síðan í æsku. Aftur á
móti get ég ímyndað mér að fólk með þennan kvilla á
mjög erfitt í dag, og það fær minn andlega stuðning á
þessum erfiðu tímum. Þetta er mikil vinna fyrir okkur,
en við og samfélagið komumst í gegnum þetta,“ seg-
ir 25 ára íslenskur karlmaður sem greindur er með
áráttu- og þráhyggjuröskun sem birtist meðal annars
í hræðslu við sýkla.
Hann segir röskunina hjá sér einkennast af þrálát-
um og handahófskenndum hugsunum. Á yngri árum
var hann ítrekað að þvo sér um hendurnar, en það
hefur þó minnkað.
„Mitt OCD er mjög huglægt, það er að segja, ég hef
að mestu losnað við líkamlegu hlið OCD í gegnum
árin. Þetta lýsir sér að mestu í miklum ofhugsunum
og endurtekningum í hugsunarferlinu. OCD er í raun
þrálátar hugsanir sem herja á einstakling, og í flest-
um tilfellum finnur viðkomandi einhverja athöfn eða
ávana sem hjálpar til við að bæla hugsanirnar niður,
en bara tímabundið, þess vegna er þetta reglulegt og
áberandi. Til dæmis kanna aftur og aftur hvort dyrnar
séu læstar eða ótti við að skaða aðra, eða særa án þess
að vilja það, sem dæmi.“
Hann segist ekki verða mikið var við fordóma í
samfélaginu gagnvart OCD.
„Aftur á móti mætti vera meira um upplýsinga-
gjöf gagnvart okkar kvilla. Margir telja OCD vera full-
komnunaráráttu og svona persónuleikaeinkenni sem
einkennir mann. En þetta er raunverulegur, andlegur
sjúkdómur sem herjar á marga, og setur jafnvel mikl-
ar hömlur á líf þessara einstaklinga, eins og það gerði
fyrir mig, og gerir í raun enn, en í minna mæli. En ég
tel samt upplýsingaflæðið varðandi þennan kvilla
hafa skánað í gegnum tíðina, það má svo sannarlega
hrósa fyrir það.“
Meira en
bara full-
komnunar-
árátta
Kvíðinn kemur og fer
„Þessi óvissa sem við erum öll að upplifa þessa dag-
ana hefur auðvitað talsverð áhrif á þá sem eru haldn-
ir kvíða. Sérstaklega fyrir þá sem hafa ekki fengið
greiningu og meðferð og hafa ekki tól í höndunum
til að takast á við þetta,“ segir Ólafía Sigurjónsdóttir,
sálfræðingur á Kvíðameðferðarstöðinni og stjórnar-
meðlimur OCD samtakanna. Hún hefur starfað mik-
ið með einstaklingum sem haldnir eru áráttu- og þrá-
hyggjuröskun (OCD).
Hún tekur fram að áráttu- og þráhyggjuröskun geti
í raun snúist um hvað sem er, og sé ekki eingöngu
bundin við sýkla, smit og óhreinindi þrátt fyrir að það
sé algengt „þema.“
Hún bendir á flestallir hafi áhyggjur af heilsunni
öðru hverju en þessháttar áhyggjur eigi ekki skylt við
áráttu- og þráhyggjuröskun.
„Þeir sem eru með áráttu- og þráhyggjuröskun
festast í hugsunum sínum. Hugsanirnar stoppa þá af
og hafa algjört vald. Það er mismunandi hversu alvar-
legur vandinn er en í mörgum tilvikum getur þetta
tekið mikinn tíma frá fólki, nokkrar klukkustundir á
dag. Þetta getur haft virkilega hamlandi áhrif og hind-
rað fólk í að sinna daglegu lífi.
Á þessum tímum þá gefst okkur ákveðið tækifæri til
að skilja betur þá sem eru að glíma við þennan vanda.
Þetta gefur okkur smá innsýn. Við fáum nasaþefinn
af því að vera í þessu óttafangelsi. Það að upplifa eins
og heimurinn sé fullur af hættum, ef við fylgjum ekki
þessum ákveðnu reglum sé voðinn vís.“
Óvissa hefur áhrif