Fréttablaðið - 04.07.2020, Qupperneq 51

Þorvaldur
segir hænur afar
skemmtileg dýr.
Andrúmsloftið er
einstakt, hér ríkir í
senn kærleikur og gleði,
sem hvílir á þeim grunni
sem Sesselja sáði til.
Ég heillaðist af Sólheimum þegar ég dvaldi hér í tíu daga námslotu í jógakennaranámi
mínu árið 2012. Ég hugsaði þá með
mér að það væru forréttindi að fá
að búa og starfa í slíku samfélagi
og það er svo sannarlega raunin, og
ég er þakklát fyrir að hafa fengið
tækifæri til að kynnast því,“ segir
Kristín Björg Albertsdóttir, sem
tók við starfi framkvæmdastjóra á
Sólheimum 1. ágúst 2018.
Kristín kann einkar vel við sig
á Sólheimum, eins og reyndar alls
staðar þar sem hún hefur búið á
landsbyggðinni.
„Ég er mikil dreif býlismann-
eskja og kann vel við mig í fámenni
og mikilli nánd við náttúruna.
Það hefur gefið mér mikið að fá
að kynnast því að lifa og starfa í
fjölbreyttu samfélagi Sólheima
þar sem allir eru eins og stór fjöl-
skylda, en hver fær þó að fljúga
eins og hann er fiðraður. Það er svo
sem ekkert sem hefur komið beint
á óvart, nema þá hve starfsemin er
mun fjölbreyttari en ég hafði gert
mér í hugarlund og hve gróskan í
menningarlífi innan staðarins, svo
sem tónlist, leiklist og listsköpun,
er ótrúlega mikil.“
Sólheimar séu eins og vin í eyði-
mörk.
„Fegurðin, bæði í umhverfi og
mannlífi, einkennir samfélagið
á Sólheimum. Grímsnesið er allt
fallegt og gróskumikið, en þegar
komið er í Sólheima liggur aðal-
byggðarkjarninn niðri í fallegri
kvos á milli tveggja ása, umvafið
skógi og fallegum gróðurreitum
og þar liðast litlar götur þar sem
hámarkshraðinn er 15 km/klst.
Þar er mikil veðursæld, iðandi
fuglalíf og heitur hver. Andrúms-
loftið er einstakt, þar ríkir í senn
kærleikur og gleði sem hvílir á
þeim grunni sem Sesselja sáði til,
sem byggir á hugmyndafræði,
eða mannspeki, Rudolfs Steiners,
kristilegum gildum og samspili
umhverfis og manns.“
Hafi aldrei liðið eins vel
Félagsþjónusta á Sólheimum er
sniðin að þörfum hvers og eins.
„Unnin er þjónustuáætlun í sam-
vinnu við einstaklinginn og leitast
við að valdefla hann út frá styrk-
leikum og getu. Þá er lögð áhersla
á að virkja sköpunarkraft og
áhuga, með því að finna verkefni
eða atvinnuþátttöku sem hentar
viðkomandi. Eins og áður sagði er
fjölbreytt starfsemi fyrir hendi,
hvort sem er á vinnustofum eða í
atvinnustarfseminni, svo flestir
geta fundið eitthvað við sitt hæfi,“
segir Kristín Björg, í skapandi og
hamingjuríku samfélagi Sólheima.
„Það er ekki annað að heyra á
fólkinu okkar en að það sé mjög
sátt og líði vel. Hér eru einstakling-
ar sem hafa reynslu af því að búa
annars staðar en á Sólheimum, en
segja að þeim hafi aldrei liðið eins
vel og eftir að þeir f luttu í Sól-
heima. Ég held að sú samheldni og
nánd sem hér ríkir skapi ákveðið
öryggi og vellíðan. Hér höfum
við húsnæði, eða íbúðavalkosti,
fyrir 43 fatlaða íbúa, samkvæmt
núverandi samningi Sólheima
við Bergrisann bs. Flestir eru í
sjálfstæðri búsetu með sér íbúð,
annars eru þrjú lítil sambýli með
sjálfstæðum íbúðaeiningum og
sameiginlegum miðlægum kjarna,
það er eldhúsi og setustofu, og svo
eitt stærra sambýli fyrir níu íbúa,
fyrir þá sem eldri eru eða þurfa
meiri þjónustu.“
Sólheimar blómstri áfram
Að mati Kristínar Bjargar liggja
ótal tækifæri til vaxtar og þróunar
á Sólheimum.
„Ég tel að hér eigi byggðin eftir
að stækka og íbúum að fjölga og
eins held ég að það liggi miklir
vaxtarmöguleikar í sjálf bærninni,
en Sólheimar eru skilgreindir sem
sjálf bært samfélag og hafa alla
innviði sem slíkt. Hér er öll fram-
leiðsla á grænmeti með lífræna
vottun og stefnt er að því að auka
framleiðsluna til muna með því að
koma upp lýsingu í gróðurhúsin,
en framleiðslan hefur hingað til að
mestu verið háð sumarbirtunni.
Þá eru einnig vaxtarmöguleikar í
ferðaþjónustunni, kynningum og
kennslu um sjálf bærni.“
Á 90 ára afmæli Sólheima á
Kristín Björg ósk til handa Sól-
heimum.
„Já, ég óska þess að Sólheimar
eigi eftir að blómstra áfram eins
og hingað til og að ætíð náist að
varðveita þá fallegu sögu sem
staðurinn á og að sá grunnur sem
lagður var, glatist ekki.
Þá óska ég að gildi Sólheima
verði ætíð í hávegum höfð, kær-
leikur, virðing, fagmennska og
sköpunargleði. Sólheimar, til
hamingju með afmælið!“
Fljúga eins og þeir eru fiðraðir
Á 90 ára afmæli Sólheima óskar Kristín Björg Albertsdóttir, framkvæmdastjóri Sólheima, þess að
gildi Sólheima: kærleikur, virðing, fagmennska og sköpunargleði, verði ætíð í hávegum höfð.
Kristín Björg Albertsdóttir er framkvæmdastjóri Sólheima. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Eitt af hlutverkunum er að sjá um hænsnabúið,“ segir Þor-valdur hlæjandi, en hann er
að huga að hænunum þegar blaða-
maður hringir.
„Ég er fæddur og uppalinn í
Garðinum, suður með sjó, en kom
hingað 2004. Allar mínar rætur
eru í Garðinum og ég bjóst aldrei
við því að ég myndi flytja þaðan.
Ég ætlaði bara að prófa þetta í þrjá
mánuði og það eru komin sextán
ár.“
Allt milli himins og jarðar
Verkefnin eru af ýmsum toga.
„Ég er húsasmíðameistari og var
ráðinn hingað í viðhaldsvinnu
og nýsmíði, var kallaður for-
stöðumaður viðhalds. Svo hættir
forstöðumaður umhverfis og bús
í kringum 2010 og þá færðist það
yfir á mig líka. Þá fór ég að sjá
um snjómoksturinn, sláttinn og
hænsnabúið og svoleiðis. Það má
segja að deildin sem ég sé um sé
svona alhliða þjónustudeild fyrir
byggðarhverfið. Ég sé um hitaveit-
una líka og allar lagnir, sorphirðu
og svoleiðis.“
Starfstitlar Þorvaldar virðast
ótæmandi. „Ég er víst titlaður
slökkvistjóri, en það er nú bara
heimatilbúin nafnbót sko,“ segir
hann og skellir upp úr. „Við
náttúrulega treystum alfarið á
Slökkvilið Árborgar. En okkur var
gefinn slökkvibíll sem kom frá
Hafnarfirði. Hann er antík, Ford
árgerð 1975, með átta sílindera
bensínvél eins og gömlu kagg-
arnir. Við höfum notað hann í
ýmislegt, eins og að vökva torf-
Forréttindi að búa á svona stað
Þau eru mörg hlutverkin sem Þorvaldur Kjartansson, umsjónarmaður byggðarhverfis Sólheima,
sinnir, en hverfinu er lýst sem litlu sveitarfélagi. Sólheimasamfélagið er yndislegt, að hans mati.
þökin og smúla plön. Að segja að
við séum slökkvilið væru ýkjur,
en við höfum haft æfingar og
leyfum heimilisfólkinu að sprauta
og svona.“
Samfélagið er fámennt en góð-
mennt. „Þetta er um hundrað
manna samfélag. Heimilismenn
eru 43 og svo er restin starfsmenn
og fjölskyldur.“ Þorvaldur býr
ásamt konu sinni, Ernu Jónsdóttur,
sem starfar líka í Sólheimum. „Við
erum bara tvö núna. Ég missti
konuna mína 2012, við fluttum
hingað á sínum tíma með einn tólf
ára strák sem er núna farinn að
búa. Lífið heldur víst áfram og ég
er kominn með yndislega konu,
aftur.“
Erum hér fyrir heimilisfólkið
Þorvaldur segir ómetanlegt að
tilheyra Sólheimasamfélaginu.
„Þetta er fyrst og fremst bara
yndislegt samfélag. Á kvöldin
heyrist ekki hurðarskellur, hvað þá
bílaumferð, mikil kyrrð og nota-
legt. Þetta er dálítið eins og að vera
í sumarbústað, þegar maður situr í
heita pottinum á kvöldin og horfir
á norðurljósin. Það heyrast engin
hljóð, nema kannski í fuglunum
úr fjarska. Mikil kyrrð og notalegt.
Það eru forréttindi að búa á svona
stað.“
Mikilvægt er að starfsfólk geri
sér grein fyrir hlutverki sínu.
„Það sem ég segi við mína menn
er að það er grundvallaratriði að
starfsmenn átti sig á því að þeir eru
hérna fyrir heimilisfólkið, en ekki
öfugt. Það er nauðsynlegt að vera
alltaf meðvitaður um það, að við
erum hérna fyrir þau, en ekki þau
fyrir okkur.“
Þrátt fyrir kyrrðina er þó alltaf
nóg að gera hjá Þorvaldi, óháð
tíma árs. „Eins og árferðið er núna
þá er þetta mikið kapphlaup
við gróðurinn. Þegar maður er
kominn hringinn þá er allt komið
á kaf aftur,“ segir hann og hlær.
Hænurnar skemmtilegar
Það sé einna skemmtilegast að
sinna hænunum. „Ég hef mjög
gaman af hænum, er með fjórar
heima líka, og svo erum við með
hænsnabú hérna með sextíu
hænum. Ég hef umsjón með því og
unga út og svona. Þetta er lífrænt
vottað hænsnabú með landnáms-
hænum, það eru ekki mörg svo-
leiðis á landinu.“
Ljóst er að Þorvaldi þykir afar
vænt um hænurnar. „Það er ekkert
vesen að vera með hænur, það er
bara opið, þær fara út og inn og svo
inn á kvöldin. Þetta eru skemmti-
legir karakterar og gott innlegg
í f lóruna. Ég er kannski ekkert
voðalega góður bóndi, að því leyti
að ég er ekki að slátra hænunum,
þær drepast bara úr elli.“
Minkurinn og mannskepnan
Hætturnar leynast þó víða. „Það
er minkur og refur á svæðinu
sem truf lar svolítið, því þetta eru
lausagönguhænur. Við höfum
verið að missa dálítið í minkinn,
erum með gildrur og það kemur
töluvert af minki í þær en hann
er samt að ná að drepa. Við erum
með lúguna það ofarlega að hann
kemst ekki inn en ef það tekst þá
drepur hann allt saman. Hann er
algjör vargur.“
Aðkoman hefur verið óhugnan-
leg. „Fyrir nokkrum árum kom
einn og hann raðaði þeim öllum í
röð, þær sneru eins og allt saman.
Alveg eins og veiðimenn, sem raða
upp og taka myndir af bráðinni.
Minkurinn er eins og mannskepn-
an, drepur sér til gamans.“
Þá eru refirnir ekki langt undan.
„Ég er búinn að starfa í leikfélaginu
alveg frá því að ég byrjaði. Fyrsta
árið var verið að æfa Latabæ, þá
vantaði ljósamann svo ég tók það
að mér, og strákurinn minn fékk
hlutverk. Ég settist stuttu síðar í
stjórnina og er búinn að sitja síðan
þá. Ég hef séð um að gera leik-
myndir, stýra ljósum og er búinn
að leika nokkur hlutverk.“
Þorvaldur er ekki í neinum vafa
um hvað hafi staðið upp úr. „Uppá-
haldshlutverkið er Mikki refur.
Það tekur langan tíma að komast
út úr því.“
5 L AU G A R DAG U R 4 . J Ú L Í 2 0 2 0 SÓLHEIMAR 90 ÁRA