Dagblaðið Vísir - DV - 26.06.2020, Blaðsíða 18

Því verður seint haldið fram að í borgarstjórn Reykjavíkur sé heilbrigt
starfsumhverfi. Ein sam­
félagsmiðlastjarnan, Hrafn
Jónsson, komst svo að orði um
ástandið þar í vikunni: „Hver
einasta frétt um hvert einasta
mál virkar á mann eins og angi
af tráma, einelti og ömurlegum
samskiptaháttum; alveg þann­
ig að ég mundi frekar vilja
saga af mér fótinn en koma
nálægt einhverri vinnu þarna.“
Í Þjóðarpúlsi Gallup er
reglulega spurt um traust al­
mennings til ýmissa stofnana
samfélagsins. Síðustu tvö árin
hefur borgarstjórn Reykja­
víkur rekið lestina og í nýjustu
könnuninni kváðust aðeins 17
prósent aðspurðra bera traust
til hennar. Þetta litla traust er
áhugavert að skoða í ljósi fjölg­
unar borgarfulltrúa, en tala
þeirra fór úr 15 í 23 í síðustu
kosningum.
Fjölgun borgarfulltrúa
Aldrei hafa jafnmargir listar
náð manni inn í borgarstjórn
og í kosningunum 2018, eða
átta alls. Hér hefur orðið mik­
il breyting á síðasta áratug,
en fram til 1994 var Sjálf­
stæðisflokkur með hreinan
meirihluta í borgarstjórn, ef
kjörtímabilið 1978–1982 er
undanskilið, og árin 1993–
2006 fór Reykjavíkurlistinn
með völd í borginni.
Samfylking, Viðreisn, Pír­
atar og Vinstri græn mynda
nú meirihluta, en það hefði
ekki reynst mögulegt ef borg­
arfulltrúum hefði ekki verið
fjölgað úr 15 í 23, því þá hefðu
Vinstri græn ekki náð inn
manni. Óbreytt tala borgar­
fulltrúa hefði einnig haft í för
með sér að Flokkur fólksins
hefði ekki fengið neinn kjör­
inn, en Sjálfstæðisflokkur
hlotið sex menn, Samfylking
fimm og Viðreisn, Píratar,
Sósíalistaflokkur og Mið­
flokkur sinn fulltrúann hver.
Af hverju var verið að
fjölga fulltrúunum?
Þegar lögfest var að borgar­
fulltrúar skyldu að lágmarki
vera 23, var gjarnan vísað
til þess að sveitarstjórnir ná­
grannalandanna væru venju­
lega mun stærri en hér á landi.
Þetta er rétt og borið saman
við hin Norðurlöndin ættu
borgarfulltrúar í Reykjavík
að vera á bilinu 43–61 talsins,
ef tekið er mið af íbúafjölda.
Þarna lágu því lýðræðissjónar­
mið til grundvallar.
Hér var þó ekki tekið með
í reikninginn að þessar fjöl­
mennu sveitarstjórnarsam­
komur Skandinavíu hafa ekki
eins virkt hlutverk og sveitar­
stjórnir hér á landi. Þær mætti
jafnvel frekar kalla íbúaþing.
Þá verja sveitarfélögin á hin­
um Norðurlöndunum að meðal­
tali um 60–70 prósentum af út­
gjöldum hins opinbera, meðan
það hlutfall er um 35 prósent
hér á landi.
Á hinum Norðurlöndunum
tíðkast heldur almennt ekki að
sveitarstjórnarfulltrúar séu
í fullu starfi eins og reyndin
er orðin í Reykjavíkurborg.
Lengst af voru borgarfull­
trúar allir í hlutastarfi. Ég hef
áður velt því upp hér í þessum
pistlum, að atvinnumennskan
sé ef til vill mesta meinsemd
íslenskra stjórnmála. Dug­
miklir einstaklingar ætla ekki
að fórna þeim árangri sem þeir
hafa náð í starfi fyrir þátttöku
í stjórnmálum – enda ætlast
til þess að þeir ýti öllu öðru til
hliðar.
Ef við skoðum starfstitla
borgarfulltrúa árið 1962, sem
dæmi, leit listinn svo út: tveir
læknar, arkitekt, bankastjóri,
húsfreyja, hæstaréttarlög­
maður, iðnverkamaður, kenn­
ari, lögfræðingur, prófessor,
rafvirkjameistari, skólastjóri
og veðurfræðingur. Þetta er að
BORGARFULLTRÚAR OF MARGIR
MIÐAÐ VIÐ FYRIRKOMULAGIÐ NÚ
Traust á borgarstjórn er farið veg allrar veraldar. Borgarstjórn sinnir ekki eftirlitshlut-
verki sínu, fundir hafa lengst úr hömlu og ítrekað sýður upp úr á borgarstjórnarfundum.
Á ÞINGPÖLLUM
Björn Jón
Bragason
eyjan@eyjan.is
Borgarfull-
trúar eru nú
orðnir 23
talsins, en ekki
verður séð að
fjölgun þeirra
hafi haft góð
áhrif á starf-
semi borgar-
stjórnar, nema
síður sé.
MYND/
SIGTRYGGUR ARI
mínu viti góður þverskurður
af starfsstéttum borgarinnar.
Óboðlegt ástand
Við öllum blasir að átök hafa
magnast í borgarstjórninni
síðustu misserin. Fundir hafa
lengst úr hömlu og ítrekað sýð­
ur upp úr. Það er eins og full­
trúarnir kjósi margir að koma
sér fyrir í skotgröfum líkt og
tíðkast á Alþingi, án þess að
gera sér grein fyrir því að eðli
borgarstjórnar er allt annað.
Borgarstjórn Reykjavíkur
hefur mikilvægu eftirlits­
hlutverki að gegna að lögum,
en ekki verður séð af fundar­
gerðum að því sé sinnt. Fjölg­
un borgarfulltrúa hefur einn­
ig haft verulegan kostnað í för
með sér.
Bein kosning til hverfaráða?
Á vegum Reykjavíkurborgar
starfa níu hverfaráð og í
hverju þeirra eiga sæti sex
fulltrúar. Það gerir 54 fulltrúa
einstakra hverfa. Þessi hverfa­
ráð hafa þó lítil sem engin
eiginleg völd. Þau eru nánast
eingöngu umsagnaraðili um
mál, sem eru á borðum ann­
arra nefnda borgarinnar.
Til að auka valddreifingu í
höfuðborginni mætti taka upp
beina kosningu til þessara ráða
og fela þeim eiginleg völd um
málefni síns hverfis. Um leið
má spyrja hvort ekki væri rétt
að fækka fulltrúum í borgar­
stjórn enn frekar, jafnvel niður
í ellefu. Ætla má að umræður
yrðu þar með markvissari og
borgarstjórn gæti sinnt eftir­
litshlutverki sínu betur. Borg­
arfulltrúarnir yrðu þá aftur
19
70
19
74
19
78
19
82
19
86
19
90
19
94
19
98
20
02
20
06
20
10
20
14
20
18
Forystuhlutverki glatað
Fylgi Sjálfstæðisflokks í borgarstjórnarkosningum síðustu hálfa öld.
47
,2
%
57
,9
%
47
,4
% 52
,5
%
52
,7
% 6
0,
4%
47
,0
%
45
,2
%
40
,2
%
42
,1
%
33
,6
%
25
,7
% 30
,8
%
Ef borgarfulltrúum hefði ekki verið fjölgað
6 5

1

1

1
1

n Sjálfstæðisflokkur
n Samfylkingin
n Viðreisn
n Píratar
n Sósíalistaflokkur
n Miðflokkurinn
Svona hefðu sæti borgarfull-
trúa skipst, hefði þeim ekki
verið fjölgað um átta í síðustu
kosningum. Þá hefðu hvorki
VG né Flokkur fólksins náð inn
manni og ekki verið hægt að
mynda núverandi meirihluta.
í hlutastarfi og sinntu þessu
verkefni, ekki ósvipað og um
stjórnarsetu í stóru hlutafélagi
væri að ræða.
Til að ná fram markmiðum
um aukið lýðræði, mætti hugsa
sér nýjan vettvang borgar­ og
hverfisráðsfulltrúa, einhvers
konar „borgarþing“, sem kæmi
þá saman kannski tvisvar á
ári og ræddi stefnumörkun í
stórum málum.
En hvað sem framtíðarskip­
an þessara mála líður, blasir
við að fjölgun borgarfulltrúa
hefur ekki skilað tilætluðum
árangri og brýnt að leita nýrra
leiða til að störf borgarfulltrúa
geti orðið til meiri heilla fyrir
borgarbúa en nú er raunin. n
18 EYJAN 26. JÚNÍ 2020 DV