Morgunblaðið - 28.01.2020, Qupperneq 12

vatn hefur runnið til sjávar síðan
skýrslan var birt. Meginvextir
Seðlabankans hafa lækkað úr
5,375% í 3% og verðbólga haldist
stöðug lengur en dæmi eru um.
Vaxtamunur hefur því minnkað
milli Íslands og evrusvæðisins.
Tenging með myntráði
Í umræðum um gjaldeyrismál var
rætt um möguleikann á því að tengja
krónuna við evruna með myntráði.
Fjallað var um slíkar hugmyndir í
ritinu Framtíð íslenskrar peninga-
stefnu (2018) en höfundar voru Ás-
geir Jónsson, Ásdís Kristjánsdóttir
og Illugi Gunnarsson.
Nefndarmenn fengu hagfræðing-
ana Fredrik N. G. Andersson og
Lars Jonung til að miða af reynslu
Svía af stjórn peningamála.
Með hliðsjón af því að ekki væri
pólitískur vilji fyrir því að Ísland
gangi í myntbandalag, og að verð-
bólgumarkmið með flotgengi væri of
áhættusamt m.t.t. fjármálastöðug-
leika, töldu þeir „heppilegast fyrir
Ísland að taka upp myntráð líkt og
gert var í nokkrum Evrópulöndum á
tíunda áratugnum“.
Við myntráð er gengi gjaldmiðils
fest varanlega við gengi annars
gjaldmiðils. Viðkomandi mynt er
tryggð með gjaldeyri. Danir tengja
krónu sína við evruna.
Ásgeir, Ásdís og Illugi bentu á að
veikleikar myntráða væru í raun hin
hliðin á styrk þeirra. „Alvarleg staða
kann að koma upp ef nafngengið er
fast og ójafnvægi myndast í hagkerf-
inu. Þróunin í átt að nýju jafnvægi
getur þýtt langtíma samdrátt og at-
vinnuleysi þar sem nafngengið er
fast og önnur verð verða því að
breytast til þess að jafnvægi náist.“
Lækkaði raunlaunin
Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri
segir aðspurður að í hagfræðinni sé
rætt um valkvöl milli verðbólgu og
atvinnuleysis. Áður hafi gengi krón-
unnar verið fellt til að örva
útflutningsgreinar og verðbólga
fylgt í kjölfarið. Með því hafi raun-
laun lækkað en atvinnustigið verið
tryggt. Nú séu laun heldur að hækka
en lækka vegna kjarasamninganna.
Samhliða hafi Seðlabankanum tekist
að halda verðlagi stöðugu. Fyrir
vikið kunni þessi niðursveifla að hafa
meiri áhrif á atvinnuleysi en ella.
Það liggi fyrir að með minni verð-
bólgu verði minni breytileiki í raun-
launum. Með stöðugra gengi fáist
mun stöðugri kaupmáttur.
Fleiri missa vinnuna
Jón Bjarki Bentsson, aðalhag-
fræðingur Íslandsbanka, segir að við
fast gengi fari aðlögun hagkerfisins í
meiri mæli fram í gegnum raunhag-
kerfið. Þá minnki samkeppnishæfnin
a.m.k. tímabundið og fleiri missi
vinnuna. Þá sé ekki fær sú leið að
minnka kaupmátt launþega með því
að rýra verðgildi gjaldmiðilsins.
Þrátt fyrir að krónan sé nú stöðug
hafi hún sýnt sveigjanleika sem
sporni gegn enn meira atvinnuleysi.
„Þetta er í fyrsta sinn síðan ég
byrjaði í þessum fræðum um alda-
mótin að krónan hegðar sér eins og
skólabókardæmi um hvernig fljót-
andi gjaldmiðill getur hjálpað við að-
lögun hagkerfisins með því að yfir-
skjóta ekki en gera þó útflutnings-
greinar samkeppnishæfari. Hún
veiktist haustið 2018, í rauninni áður
en þrýstingurinn raungerðist og
draga fór úr útflutningnum,“ segir
Jón Bjarki, sem telur sennilegt að
atvinnuleysi væri talsvert meira ef
krónan hefði ekki gefið eftir.
Áður hafi óvenjulágt atvinnuleysi
á Íslandi verið birtingarmynd við-
varandi ójafnvægis í hagkerfinu.
Því hafi áður verið haldið fram að
Ísland gæti aldrei orðið hluti af sam-
eiginlegum vinnumarkaði Evrópu.
Svo margt væri ólíkt. Nú flæði ís-
lenskt og erlent vinnuafl milli landa.
Stöðugleikinn gæti birst í
meira atvinnuleysi á Íslandi
Morgunblaðið/Hari
Aðlögun Eftir mikið vaxtarskeið er hagkerfið nú á hægri siglingu.
 Seðlabankastjóri telur atvinnuleysi geta orðið meira en í fyrri niðursveiflum
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Samtök atvinnulífsins telja vísbend-
ingar um nýtt jafnvægisgengi og
mögulega hærra náttúrulegt at-
vinnuleysi til frambúðar en áður.
Færði Halldór Benjamín Þorbergs-
son, framkvæmdastjóri SA, rök fyrir
því að aðlögun að lakari efnahags-
aðstæðum myndi fara fram í gegnum
raunstærðir í stað verðbólgu og
gengislækkunar, sem í þessu tilviki
fæli í sér aukið atvinnuleysi.
Vegna breyttrar stöðu þjóðarbús-
ins hefðu skapast forsendur fyrir
sterkara jafnvægisgengi en áður.
Þessi niðurstaða rifjar upp ýmsar
greiningar á áhrifum þess á hag-
kerfið að taka upp evru.
Voru þær gerðar í kjölfar umsókn-
ar Íslands um aðild að ESB 2009.
Ein þeirra birtist í skýrslu sem Al-
þjóðamálastofnun Háskóla Íslands
birti vorið 2014. Meðal höfunda var
Ásgeir Jónsson, dósent í hagfræði
við HÍ en nú seðlabankastjóri.
Færa þyrfti ýmsar fórnir
Töldu höfundar að „upptaka evru
með aðild að myntbandalagi Evrópu
muni fela í sér gríðarlegan velferðar-
ábata fyrir Ísland“. Hins vegar
kæmi til kostnaður á móti.
„Það er fórn að gefa eftir sjálf-
stæði í peningamálum og einhverju
leyti sjálfstæði ríkisfjármála, jafnvel
þó íslenskum stjórnvöldum hafi ekki
tekist vel upp við beitingu þessara
hagstjórnartækja. Líklegt er að í
kjölfarið muni fylgja meiri breyti-
leiki í atvinnuleysi samfara hag-
sveiflum þó langtíma atvinnustig
ætti ekki að verða fyrir áhrifum,“
skrifuðu skýrsluhöfundar. Mikið
12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. JANÚAR 2020
Heyrðu
umskiptin
Fáðu heyrnartæki
til reynslu
ReSound LiNX Quattro
eru framúrskarandi heyrnartæki
Hlíðasmára 19 • 201 Kópavogur • Sími 534 9600 • heyrn.is
Fagleg þjónusta hjá
löggiltum heyrnarfræðingi
Með þeim færðu notið minnstu smáatriða hljóðs sem berst þér til eyrna.
Í þeim er nýr örgjörvi með 100% meiri hraða, tvöfalt stærra minni og eru
sérlega sparneytin.
Tækin eru heyrnartól fyrir þráðlaust streymi úr síma og öðrum tækjum.
Hægt að stjórna allri virkni með appi eða með takka á tækjum. Eru með
rafhlöður, sem hlaðast þráðlaust á einfaldan hátt, eða með einnota rafhlöður.
28. janúar 2020
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 124.35 124.95 124.65
Sterlingspund 162.91 163.71 163.31
Kanadadalur 94.59 95.15 94.87
Dönsk króna 18.359 18.467 18.413
Norsk króna 13.804 13.886 13.845
Sænsk króna 13.022 13.098 13.06
Svissn. franki 128.06 128.78 128.42
Japanskt jen 1.1344 1.141 1.1377
SDR 171.17 172.19 171.68
Evra 137.22 137.98 137.6
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 168.6607
Hrávöruverð
Gull 1561.85 ($/únsa)
Ál 1775.0 ($/tonn) LME
Hráolía 62.01 ($/fatið) Brent
● Talsverður
skjálfti fór um
Kauphöll Íslands í
gær líkt og flestar
aðrar kauphallir
heimsins. Hefur
hröð útbreiðsla
kórónaveirusýking-
arinnar valdið titr-
ingi á mörkuðum
um allan heim.Mest lækkuðu bréf Ice-
landair Group en í 270 milljóna við-
skiptum nam lækkun þeirra 3,8%. Þá
lækkuðu bréf Haga um 2,8% í tæplega
112 milljóna viðskiptum. Einnig lækkuðu
bréf Marels talsvert eða um 2,8% í
tæplega 614 milljóna króna viðskiptum.
Bréf Festar lækkuðu um 2,4% í ríf-
lega 257 milljóna króna viðskiptum og
Heimavellir lækkuðu um tæp 2,3% í
tæplega 59 milljóna viðskiptum. Fast-
eignafélögin lækkuðu mismikið. Mest
varð lækkunin á bréfum Eikar eða um
tæp 2% í ríflega 177 milljóna við-
skiptum. Reginn lækkaði um 1,7% í 173
milljóna viðskiptum en Reitir um ríflega
1% í 241 milljónar króna viðskiptum.
Aðeins þrjú félög hækkuðu í viðskiptum
gærdagsins. Arion banki hækkaði um
1,9% í tæplega 421 milljónar króna við-
skiptum, Sjóvá um tæp 0,8% í 213
milljóna viðskiptum og Brim um 0,6% í
fjögurra milljóna viðskiptum.
Flest félögin lækkuðu
í Kauphöll Íslands
STUTT
Efnahagsreikningar peningamark-
aðssjóða skruppu saman á árinu 2019.
Þetta má lesa úr nýbirtum tölum
Seðlabanka Íslands. Þar kemur fram
að eignir slíkra sjóða hafi numið tæp-
um 144 milljörðum króna í lok árs
samanborið við 147 milljarða króna í
árslok 2018.
Fagfjárfestasjóðir sóttu hins vegar
mjög í sig veðrið í fyrra. Eignir þeirra
jukust um tæpa 55 milljarða króna og
námu þær tæpum 395 milljörðum í
lok desembermánaðar.
Eignir verðbréfasjóða jukust einn-
ig nokkuð á tímabilinu. Þær stóðu í
155,8 milljörðum í árslok en voru
148,5 milljarðar í árslok 2018.
Samkvæmt tölum Seðlabankans
jukust eignir fjárfestingarsjóða um
tæp 10,4% og stóðu þær í 359,8 millj-
örðum í árslok.
Eignir skuldabréfasjóða námu
375,2 milljörðum króna í árslok og
höfðu aukist um 32,5 milljarða króna
frá fyrra ári.
Eignir hlutabréfasjóða jukust um
20% á árinu og námu 72,7 milljörðum
en voru 60,5 milljarðar tólf mánuðum
fyrr.
Svokallaðir blandaðir sjóðir áttu
30,4 milljarða í árslok í fyrra en höfðu
átt 24,3 milljarða í árslok 2018.
Eignir fasteignasjóða stóðu næst-
um í stað. Eignir þeirra námu 31,9
milljörðum í árslok en höfðu staðið í
32,8 milljörðum ári fyrr. Svipaða sögu
var að segja af vogunarsjóðum en
eignir þeirra jukust um 2,2 milljarða
og stóðu í 43,5 milljörðum í árslok.
Í árslok 2019 störfuðu 215 sjóðir á
Íslandi; 37 verðbréfasjóðir, 56 fjár-
festingarsjóðir og 122 fagfjárfesta-
sjóðir.
Morgunblaðið/Golli
Aukning Flestar tegundir sjóða
jukust að umfangi á nýliðnu ári.
Peningamarkaðs-
sjóðir minnkuðu
 Fagfjárfesta-
sjóðir sóttu í sig
veðrið í fyrra