Morgunblaðið - 13.02.2020, Blaðsíða 37

37
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. FEBRÚAR 2020
Útivist Ef marka má spár veðurfræðinga verður vonskuveður á morgun víða um land. Þó að kalt hafi verið í veðri síðustu daga hefur viðrað ágætlega til útivistar, meðal annars við Gróttu.
Eggert
Elliðaárdalurinn er eitt víð-
feðmasta og vinsælasta útivist-
arsvæði borgarinnar. Hann býður
upp á skjólsæld, gróðursæld og
víðfemt og fjölbreytilegt skóg-
lendi, ummerki um stórbrotna
jarðsögu, laxveiðiá í miðri borg,
er vettvangur örlagaþrunginna
atburða og hefur að geyma ýmsar
sögulegar minjar. Þar er elsta og
merkasta sögusafn Reykjavíkur,
Árbæjarsafnið, sem er einu minj-
ar borgarinnar um híbýli og bú-
skaparhætti á tímum gömlu torfbæjanna.
Auk þess eru þar gamlir steinbæir og sögu-
fræg timburhús frá 19. aldar byggingarsögu
Reykjavíkur. Í dalnum er auk alls þessa að
finna Rafveitusafnið og elstu stórvirkjun Ís-
landssögunnar.
Ósannindi um friðun
Hingað til hefur þessi grein verið upptalning
á staðreyndum, ekki matsatriðum. En nú ætla
ég að leggja það mat á þessar staðreyndir að
Elliðaárdalinn hefði átt að friða fyrir löngu.
Þegar því máli var hreyft á síðasta ári héldu
nokkrir málsvarar núverandi
borgarstjórnarmeirihluta því
fram að ekki þyrfti að friða dal-
inn því hann væri friðaður. Þetta
er alrangt. Hverfisvernd í deili-
skipulagi er ekki friðlýsing. Frið-
lýsing byggist á náttúruverndar-
lögum og er unnin í samvinnu við
umhverfisráðuneyti.
Hvers vegna vilja sumir frið-
lýsa Elliðaárdalinn og hvers
vegna vilja aðrir slá ryki í augu
borgarbúa með ósannindum um
að dalurinn sé friðaður?
Jú, þeir sem vilja friðlýsa dal-
inn vilja vernda hann fyrir ágangi nýrra bygg-
inga og umferðar. Það yrði óafturkræft um-
hverfisslys ef gengið yrði á dalinn með um-
fangsmiklum byggingum með tilheyrandi
hávaða- og ljósamengun.
Hvers vegna ósannindi?
Þeir sem segja hér ósatt vilja hins vegar
vernda núverandi borgarstjórnarmeirihluta og
ákvarðanir hans um að selja einkaaðila lóð
undir 12.500 fermetra mannvirki sem eiga að
verða gróðurhvelfingar og veitingarekstur.
Þar er gert ráð fyrir byggingum að grunnfleti
4.500 fermetrar. Auk þessarar lóðar ætlar
meirihlutinn að úthluta þremur öðrum lóðum
undir ýmiss konar starfsemi á svæðinu og bíla-
stæði fyrir hundruð ökutækja. Ekki er ljóst
hvort lóðaverðið kemur til með að svara kostn-
aði borgarinnar við að gera svæðið lóðarhæft
og málsvarar meirihlutans hafa viðurkennt að
þeir hafi ekki hugmynd um það hver á end-
anum ætli að fjármagna þetta tröllaukna túr-
istafyrirtæki. Svona er staðan og svolítið hæp-
in fyrir þá sem reyndu að telja okkur trú um
þau ósannindi að dalurinn væri friðaður.
Farið gegn fagaðilum
í umhverfismálum
Í nóvember sl. breytti borgarstjórnarmeiri-
hlutinn deiliskipulagi norðan Stekkjarbakka til
að uppfylla vilyrði fyrir fyrrnefndum stór-
framkvæmdum á svæðinu. Auk þess felldi
borgarstjórnarmeirihlutinn tillögu minnihlut-
ans um að Reykvíkingar fengju að verja dalinn
sinn með almennum kosningum um þessa
skipulagsbreytingu. Umverfisstofa ríkisins
hefur mælst gegn þessari aðför að dalnum með
margvíslegum röksemdum. Tryggvi Felixson,
formaður Landverndar, hefur eftirfarandi að
segja um aðförina að dalnum: „Stjórn Land-
verndar telur að með þeim breytingum sem
áformaðar eru sé verið að ganga á afar vinsælt
og skjólsælt útivistarsvæði með fjölbreyttu líf-
ríki og áhugaverðum menningarminjum.“
Minnihlutinn í borgarstjórn leggst alfarið gegn
þessum áformum og Hollvinasamtök Elliðaár-
dalsins berjast nú hetjulegri baráttu gegn
þessum áformum, með undirskriftasöfnun
meðal borgarbúa.
Verjum Elliðaárdalinn
Kæru Reykvíkingar! Með þetta í huga hvet
ég ykkur öll til að taka þátt í undirskriftasöfn-
un Hollvinasamtaka Elliðaárdalsins og leggj-
ast þannig á sveif með þeim sem vilja vernda
dalinn gegn óábyrgu náttúruspillandi og menn-
ingarspillandi gróðafyrirtæki borgarstjórnar-
meirihlutans og óþekktra auðjöfra þeirra.
Eftir Mörtu Guðjónsdóttur » Það yrði óafturkræft um-
hverfisslys ef gengið yrði á
dalinn með umfangsmiklum
byggingum með tilheyrandi
hávaða- og ljósamengun.
Mörta Guðjónsdóttir
Höfundur er borgarfulltrúi.
Skrifum undir – verjum Elliðaárdalinn
Á sama tíma og níu
af hverjum tíu stjórn-
endum íslenskra fram-
leiðslufyrirtækja stefna
að hagræðingu á árinu
vaxa umsvif borgarfyr-
irtækja mikið. Fram
hefur komið að fjölgun
starfa hjá Orkuveitu
Reykjavíkur hefur ver-
ið yfir 30% síðustu sex
ár. Það er gríðarmikið.
Á meðan bakarí eiga í rekstrarerfið-
leikum og þurfa að minnka umsvifin,
fjárfestir SORPA umhugsunarlítið
fyrir marga milljarða. Og þegar fyrir-
tæki í ferðaþjónustu berjast í bökkum
hækka fasteignagjöld á rekstraraðila í
Reykjavík um tugi prósenta á ári. Við-
semjendur Reykjavíkurborgar hjá
Eflingu sem búa í höfuðborginni þurfa
að þola hærra útsvar á laun sín en
fólkið í nágrannasveitarfélögunum.
Skuldir Félagsbústaða hækka hratt
og er borgin að ábyrgjast nýjar skuld-
ir þess félags fyrir milljarða á þessu
ári. Er reyndar komið að því að
ábyrgðir Reykjavíkurborgar á skuld-
um dótturfélaga eru nú komnar yfir
hundrað milljarða króna.
Allt ber að sama brunni. Borgar-
báknið blæs út og reikningurinn er
sendur til borgarbúa, með einum eða
öðrum hætti. Innviðagjöld leggjast á
íbúðir og leiguverð í
Reykjavík er orðið hæst
á Norðurlöndunum.
Pálmatré á að blása upp
í Vogabyggð fyrir 140
milljónir króna. Nú er
stefnt að því að fjárfesta
í fimm kyrkislöngum í
húsdýragarðinum. Allt-
af batnar það. Og undir
forystu Viðreisnar er að
óbreyttu stefnt að því að
fjárfesta fyrir milljarð í
malbikunarstöð borg-
arinnar við Esjumela. Er ekki mál að
linni?
Borgarbáknið
blæs út
Eftir Eyþór
Arnalds
Eyþór Arnalds
» Á meðan bakarí eiga
í rekstrarerfiðleik-
um og þurfa að minnka
umsvifin fjárfestir
SORPA umhugsunarlít-
ið fyrir marga milljarða.
Og þegar fyrirtæki í
ferðaþjónustu berjast í
bökkum hækka fast-
eignagjöld á rekstrar-
aðila í Reykjavík.
Höfundur er oddviti sjálfstæðis-
manna í borgarstjórn.
Yfirdeild (Grand
Chamber) Mannrétt-
indadómstóls Evrópu
(MDE), skipuð 17 dóm-
urum, fjallar nú um mál
Íslands sem dæmt var
af sjö manna dómi við
dómstólinn (Chamber)
fyrir um það bil einu ári.
Þó að hér sé svo sem
ekki um hefðbundna
áfrýjun að ræða, eins og
við þekkjum hana fyrir
íslenskum dómstólum, er verkefni
yfirdeildarinnar að endurskoða dóm-
inn frá í fyrra í því skyni að staðfesta
niðurstöðu hans eða breyta henni.
Málsmeðferðin fólst í skriflegum og
munnlegum málflutningi af beggja
hálfu, kærandans og íslenska rík-
isins, eins og lýst hefur verið í fjöl-
miðlum hér á landi. Það er megin-
atriði við málflutning fyrir dómi að
mál sé flutt fyrir hlutlausum dóm-
urum.
Meðferð yfirdeildarinnar þarf að
vera hlutlaus gagnvart málsaðilum
til þess að mark sé á henni takandi.
Gegn þessu er brotið með grófum
hætti við þessa málsmeðferð vegna
þess að einn dómaranna af neðra
dómstiginu, sem þar sat í meirihluta,
situr í yfirdeildinni sem á að endur-
skoða niðurstöðu hans og fjögurra
annarra dómara. Þetta
er íslenski dómarinn
Róbert Spanó.
Þessi dómari er að
vísu ekki málsaðili.
Hann hefur hins vegar
nánast stöðu málsaðila
gagnvart niðurstöð-
unni frá í fyrra. Hann
var einn dómaranna
sem stóðu að dóm-
inum, og má því gera
ráð fyrir að hann vilji
nú leggja metnað í að
sá dómur verði stað-
festur. Hann hefur
lagt mikið undir gagnvart föðurlandi
sínu og er sjálfsagt ákafari tals-
maður þess að staðfesta beri dóm-
inn, heldur en kærandinn sjálfur
myndi vera ef hann sæti í dóm-
arahópnum. Það er ekkert nema
furðulegt að dómstóllinn skuli við-
hafa þetta fyrirkomulag á meðferð
mála fyrir yfirdeildinni. Þessi staða
jafngildir því að annar málsaðila hafi
talsmann með atkvæðisrétt í dóm-
arahópnum en hinn ekki.
Svona réttarfar fær ekki staðist. Í
6. gr. Mannréttindasáttmálans er
kveðið á um að dómur skuli vera
sjálfstæður og óvilhallur. Mannrétt-
indadómstóllinn tekur fast á ef talið
er að dómstóll, sem dæmir mál í einu
aðildarríkjanna, uppfylli ekki þessa
kröfu. Þá er engin miskunn sýnd.
Svo fremur dómstóllinn sjálfur frek-
legt brot á reglunni um óvilhalla
málsmeðferð. Þetta er nánast eins og
grín.
Ég hef áður bent á að dómur yfir-
deildarinnar mun engin réttaráhrif
hafa hér á landi vegna þess að um
það er skýrt kveðið á í íslenskum lög-
um. Hér bætist það við að dómurinn
verður ómarktækur „þegar af þeirri
ástæðu“ að hann uppfyllir ekki meg-
inkröfu um að allir dómarar í máli
skuli vera hlutlausir gagnvart því
verkefni sem þeim er fengið til úr-
lausnar.
Málsmeðferðin þar ytra er því
ranglát gagnvart Íslandi og kemur
ekki til greina að fullvalda ríki láti
bjóða sér slíkt.
Eftir Jón Steinar
Gunnlaugsson » Það er ekkert nema
furðulegt að dóm-
stóllinn skuli viðhafa
þetta fyrirkomulag á
meðferð mála fyrir
yfirdeildinni. Þessi
staða jafngildir því að
annar málsaðila hafi
talsmann með at-
kvæðisrétt í dómara-
hópnum en hinn ekki.
Jón Steinar
Gunnlaugsson
Höfundur er lögfræðingur.
Ótrúlegt réttarfar
við yfirdeild MDE