Dagblaðið Vísir - DV - 25.09.2020, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIR 25. SEPTEMBER 2020 DV
Erla
Hlynsdóttir
erlahlyns@dv.is
V ið vorum tilbúin að sýna þessa mynd í mars. Við vorum því
staðráðin í að frumsýna núna,
alveg sama þó að það yrðu tíu
manns í salnum,“ segir Andri
Snær Magnason, rithöfundur,
hugsuður og annar leikstjóra
myndarinnar Þriðji póllinn
sem var frumsýnd í gær – opn-
unarmynd RIFF, Reykjavík
Film Festival.
Myndin er persónudrifin
heimildarmynd, sjálfstætt
listaverk, sem fjallar um þau
Önnu Töru Edwards og Högna
Egilsson sem bæði greindust
með geðhvörf um tvítugt,
og ferðalag þeirra – innra
og ytra – til að vekja athygli
á geðheilbrigðismálum. Til
að gera mynd um ferðalagið
fengu þau til liðs við sig Andra
Snæ og Anní Ólafsdóttur leik-
stjóra. Upphaflega var hug-
myndin að taka upp tónleika
til vitundarvakningar í Nepal,
á heimaslóðum Önnu Töru, en
verkefnið vatt fljótt upp á sig.
Öllum var ljóst að þetta var
eitthvað miklu meira.
Við gerð myndarinnar
leituðu þau ráða hjá ýmsum
fagaðilum í geðheilbrigðis-
málum, hjá geðlæknum, sál-
fræðingum og Píeta-samtök-
unum sem vinna að forvörnum
gegn sjálfsvígum. Nú á tímum
kórónaveirunnar með tilheyr-
andi skerðingum á ýmsum fé-
lagslegum þáttum virðist hafa
orðið mikil breyting á líðan
þjóðar.
Hefði endað sem pulsuróni
„Ég upplifi að öfgarnar séu
í báðar áttir. Sumum líður
miklu betur, þeir upplifa
minni streitu og finnst þetta
kærkomið tækifæri til að end-
urnýja kynni við fjölskylduna.
Síðan er það hitt, það sem var
slæmt hefur orðið verra. Fólk
er læst inni á heimilum sín-
um og margir misst athvarf
í skóla og vinum. Drykkja og
heimilisofbeldi virðist vera að
aukast og margir hafa misst
vinnuna. Aldrei hefur verið
jafn mikilvægt fyrir fólk að
tala um hvernig því líður.
Ég þurfti að fara í fimm
daga sóttkví og ég var orðinn
alveg sósaður. Þó ég væri ekki
veikur þá fór ég ekkert út að
skokka og öll rútína fór úr
skorðum. Þetta sýnir manni
hvað fólk getur verið fljótt
að koðna niður. Ætli ég hefði
ekki endað sem pulsuróni eftir
tvær vikur, einn á nærbux-
unum að sjóða pulsur.“
Andri Snær er fæddur
14. júlí 1973, á sjálfan Bastillu-
daginn. Hann er giftur Mar-
gréti Sjöfn Torp og saman
eiga þau fjögur börn.
Andri hefur fjallað um um-
hverfisvernd í mörgum sinna
stærstu verka, til að mynda
Draumalandinu og svo Tím-
anum og vatninu sem kom út í
fyrra. „Við erum öll samtengd.
Veiran hefur sannað hvernig
heilsa okkar allra er samtengd
og það sama gildir um jörðina.
Við erum öll tengd heilsu jarð-
ar sem við sýnum ekki nægi-
lega mikla virðingu.“
Persónur í dæmisögu Esóps
Hann segist mjög áhugasamur
um goðafræði og dæmisögur
hins forngríska Esóps, og
finnst eins og við öll séum nú
persónur í einni slíkri dæmi-
sögu.
„Einstaklingshyggjan vex
og allir eignast tæki sem
getur sýnt þeim allt í heim-
inum. Fólk getur tekið mynd
af hverju sem er, fræðst um
allt í veröldinni og skrifað
um allt í heiminum en mann-
fólkið snýr myndavélinni að
sjálfu sér og birtir eintómar
selfies. Guðirnir á fjallinu sjá
þetta og hugsa: „Þau halda
að þau séu einstaklingar. Við
skulum þá leyfa þeim að vera
einstaklingar.“ Þeir setja nýjar
reglur og nú má enginn lengur
snertast. „Þið þykist vera þjóð-
ríki og lönd með landamæri,“
segja guðirnir og loka landa-
mærunum. „Prófiði nú að vera
land! Prófiði að vera bara land
og einstaklingar og sjáið hvað
það er ömurlegt.“ Við megum
ekki snertast og ekki einu sinni
fara á tónleika. Við erum meira
að segja einstaklingar gagn-
vart ömmu okkar. Fólk heldur
áfram að taka selfie og þá
bæta guðirnir við reglu. „Nú
getur þú ekki tekið selfie því
þú ert með grímu fyrir andlit-
inu. Þú ert ekki einu sinni með
andlit lengur.“ Það er eins og
við séum að ganga í gegn um
einhverja Mídasarsögu,“ segir
Andri og vísar til sagna af
gríska konungnum Mídasi sem
fékk þá ósk sína uppfyllta að
allt sem hann snerti breyttist í
gull, líka matur og drykkur, og
dó hann úr hungri. „Guðirnir
segja: „Þú vildir þetta. Gjörðu
svo vel.““
Það var fyrir fjórum árum
sem þau ferðuðust öll til Nep-
al.
Af hverju ákvaðst þú að
gera mynd um geðhvörf?
„Það var myndin sem valdi
mig. Ég var á þessum tíma
nýbúinn að skila af mér smá-
sagnasafninu Sofðu ást mín og
þar er saga sem heitir Legó-
land sem fjallar um strák
í vinahópnum mínum sem
framdi sjálfsvíg. Nepalferðin
fjallar um sjálfsvígsforvarnir.
Ég hef alltaf verið forvitinn
um þennan geðheim og þessi
efnahvörf sem leiða fólk ofan
í myrkrið en líka upp í himin-
hvolfin. Margir verða fyrir
hugljómun og nánast trúar-
legri reynslu. Hjá fólki með
geðhvörf er tilfinningarófið
miklu stærra en hjá flestum.
Það fer hærra upp og miklu
lengra niður.
Ég var líka forvitinn því fólk
í maníu hefur oft samband við
mig. Ég man að fyrst var ég
hræddur þegar það gerðist,
ég vissi ekki hvað þetta var og
fann að ég var með heilmikla
undirliggjandi fordóma. Ég
hef skrifað skrítnar sögur og
er oft að fikta í stórum hug-
myndum, og fólki í maníu
hefur kannski fundist við vera
í einhvers konar bræðralagi.
Í myndinni vildum við lýsa
Við erum
öll alls konar
Andri Snær Magnason er annar leikstjóri
myndarinnar Þriðji póllinn. Gerð myndarinn-
ar er hluti af því að manneskjuvæða geð-
sjúkdóma og vinna gegn fordómum. Andri
gengst við því að hafa sjálfur haft fordóma.
Andri Snær
bendir á að
fæsta þeirra
sem hann
þekkir og
eru með
skilgreindan
geðsjúkdóm
myndi hann
kalla veikt
fólk.
MYND/
SIGTRYGGUR ARI