Fréttablaðið - 27.11.2020, Blaðsíða 18

COVID-19 Á morgun eru liðnir níu
mánuðir frá því að fyrsta tilfelli
COVID-19 greindist hér á landi.
Þann 28. febrúar greindist íslenskur
maður með sjúkdóminn eftir að
hafa verið í ferðalagi á Norður-Ítal-
íu. Þau tilfelli sem greindust dagana
á eftir mátti öll rekja til Norður-Ítal-
íu og Austurríkis en þann 6. mars
greindist fyrst innanlandssmit hér.
Í kjölfar þess lýsti ríkislögreglu-
stjóri yfir neyðarstigi almanna-
varna í samráði við sóttvarnalækni
og þann sama dag var sett á heim-
sóknarbann á hjúkrunarheimilum
og á Landspítala. Fyrsta bylgja far-
aldursins náði hámarki um 22. mars
en þann dag voru staðfest tilfelli frá
því að smit greindist fyrst 568 tals-
ins og tæplega sjö þúsund manns
voru í sóttkví. Íslensk erfðagreining
hóf að skima fyrir COVID-19 þann
13. mars og þann 24. mars greindust
106 ný tilfelli á einum sólarhring.
16. mars var sett á samkomubann
og máttu ekki f leiri en 100 koma
saman, viku síðar voru samkomu-
takmarkanir hertar og mörkin sett
við tuttugu manns. Takmarkanirn-
ar giltu til 4. maí en þá máttu fimm-
tíu manns koma saman. Tveimur
vikum síðar voru sundstaðir opnað-
ir og því næst líkamsræktarstöðvar,
þá fengu 200 manns að koma saman
og lífið færðist í eðlilegra horf.
Á þeim tíma sem fyrsta bylgja
faraldursins gekk yfir kynntist
þjóðin ýmsum reglum, viðmiðum
og orðum líkt og fordæmalausum
tímum og tveggja metra reglunni.
Þórólfur Guðnason sóttvarnalækn-
ir, Víðir Reynisson yfirlögreglu-
þjónn og Alma Möller landlæknir
birtust daglega á sjónvarpsskjáum
landsmanna á daglegum upplýs-
ingafundum í tvo mánuði og hlutu
þau viðurnefnið „þríeykið“.
Upp komu ýmsar mýtur um áhrif
faraldursins á hin ýmsu mál líkt og
aukinn fjölda skilnaða og fæðingu
„COVID“-barna. Samkvæmt svari
Sýslumannsins á höfuðborgar-
svæðinu við fyrirspurn Frétta-
blaðsins hefur hvorki útgefnum
leyfum vegna skilnaða né staðfest-
um samningum um forsjá og með-
lag vegna sambúðarslita fjölgað á
þessu ári. Þá er, samkvæmt mæðra-
sviði Þróunarmiðstöðvar íslenskrar
heilsugæslu, ekkert sem bendir til
aukningar í fjölda fæðinga í far-
aldrinum, sveifla fæðingartíðni sé
svipuð og síðastliðin ár.
Innanlandssmit greindist fyrst í
annarri bylgju faraldursins 23. júlí
en þá hafði ekki greinst smit hér
á landi í þrjár vikur. Átta dögum
síðar voru innleiddar samkomutak-
markanir sem miðuðu við að ekki
kæmu saman fleiri en 100 manns.
Atburðum sem áttu að fara fram um
verslunarmannahelgi var aflýst og
það sama á við um Menningarnótt
í Reykjavík.
Kúrfan reis hratt í annarri bylgj-
unni og þann 31. júlí voru fimmtíu
manns með staðfest smit. Dögum
saman greindust þó fá tilfelli smits
og stóð önnur bylgjan lengi yfir eða
fram í byrjun september.
Nú, níu mánuðum eftir að smit
greindist fyrst hér á landi, eru
Íslendingar staddir í þriðju bylgju
kóróna veirufaraldursins sem að
mati vísindafólks við Háskóla
Íslands hófst 11. september. Yfir
5.300 tilfelli smits hafa nú verið
staðfest hér á landi, rúmlega 200
þúsund sýni hafa verið tekin og
f leiri en þrjú hundruð verið lögð
inn á sjúkrahús. Þá hafa 26 ein-
staklingar látið lífið af völdum
COVID-19 og er meðalaldur þeirra
82 ár.
Enn eru í gildi takmarkanir á
samkomum og mega tíu manns
koma saman. Andlitsgrímur skal
nota í almenningssamgöngum, í
verslunum og annarri þjónustu. Þá
skal einnig nota andlitsgrímur þar
sem ekki er unnt að tryggja tveggja
metra nálægðartakmarkanir sem
eru í gildi. Nánari upplýsingar um
gildandi samkomutakmarkanir
má finna á heimasíðunni covid.is.
Reglur um samkomutakmarkanir
gilda til 1. desember næstkomandi.
Heil meðganga frá því
að smit greindist fyrst
Á morgun verða liðnir níu mánuðir frá því að fyrsta tilfelli COVID-19 greind-
ist hér á landi. Þjóðin hefur síðan í mars búið við ýmsar samkomutakmark-
anir. 26 hafa látist af völdum sjúkdómsins hér og er meðalaldur þeirra 82 ár.
Þórólfur Guðna-
son sóttvarna-
læknir hefur
undirbúið sig
fyrir atburð líkt
og heimsfaraldur
í mörg ár. Hann
segist hafa lært
það í faraldrinum hversu erfiðar í
framkvæmd varnir gegn heims-
faraldri geti verið. „Það eru ýmsir
hagsmunir og aðrir þættir sem
flækjast inn í og framkvæmdin
verður þá flóknari,“ segir hann.
„Maður hefur líka lært hvað
samtakamáttur fólks getur skipt
miklu máli, ef fólk er samstíga
og er með í leiknum þá gengur
þetta betur,“ segir Þórólfur,
sem stundum líkir baráttunni
við faraldurinn við fótboltaleik.
„Það geta ekki allir spilað sókn
og fengið að skora mörkin, það
verða alltaf einhverjir að vera í
vörn og ef leikurinn á að vinnast
þá verða allir að spila með,“ segir
hann.
„Fólk bregst svo auðvitað ólíkt
við og ég hef lært mikið inn á
mannlega hegðun. Bæði hegð-
unarmynstur og skoðanir fólks
geta verið svo ólík, á jákvæðan
og stundum á neikvæðan hátt.
Það hefur komið svolítið á óvart,“
bætir hann við.
Þórólfur segir fjölskyldu og vini
geta skipt sköpum á álagstímum
sem þessum. „Það er fólkið sem
stendur manni næst sem stendur
þétt við bakið á manni og hjálpar
manni að halda áfram og gera
það sem þarf að gera.“
Spurður að því hvort hann hafi
einhver skilaboð til þjóðarinnar
segir hann landsmenn eiga hrós
skilið.
„Ég dáist að því úthaldi sem
fólk hefur sýnt þrátt fyrir allt. Nú
þurfum við bara að halda áfram
þessum samtakamætti.“
„Maður er
búinn að læra
heilmikið um
mikilvægi sam-
starfsins, hvað
það skiptir miklu
máli að allir sem
koma að svona
verkefni eigi gott samtal og að
samskiptaleiðirnar séu skýrar,“
segir Víðir Reynisson yfirlög-
regluþjónn um þann lærdóm sem
hann hefur dregið af faraldrinum.
„Svo held ég að ég sé orðinn opn-
ari og víðsýnni, ég tek til dæmis
gagnrýni betur en ég gerði,“ bætir
hann við.
Víðir segist fyrst og fremst hafa
sótt styrk hjá sínu nánasta fólki
en að hann hafi einnig hugað að
mataræði, hreyfingu og íhugun á
þessum álagstímum. „En svo hef
ég líka hitt sálfræðing til þess að
fara yfir málin,“ segir hann.
„Umburðarlyndi, samstaða og
samvinna er það sem hefur komið
okkur í gegnum þennan faraldur
og mun verða lykillinn að því að
klára þetta mál í sameiningu,“
segir Víðir. „Þjóðin er búin að
vera ótrúlega flott og hefur sýnt
mikinn þroska í því að taka um-
ræðu og spyrja erfiðra spurninga.
Við eigum ekki að fylgja neinu
í blindni heldur gagnrýna og
spyrja.“
„Mér finnst
COVID hafa hægt
aðeins á land-
anum, asinn
er ekki eins
mikill og áður og
fólk er yfirleitt
nokkuð spakt
og tillitssamt,“ segir Sara Katrín
Stefánsdóttir. Hún hefur farið
í göngutúra og út að skokka til
að minnka álag hjá sjálfri sér í
faraldrinum. „Svo er líka bara
gaman að borða góðan mat með
fjölskyldunni eða taka happy
hour með vinunum á Zoom,“
segir hún. „Hjá mér sjálfri hefur
það breyst að mér finnst mikil-
vægara að staldra við og hugsa
hvað virkilega skiptir máli í lífinu.
COVID hefur leikið heimsbyggð-
ina grátt undanfarna mánuði en
það er ljós við enda ganganna þar
sem fréttir af bóluefni hafa verið
að berast.“
Írena Rún Jó-
hannsdóttir, tólf
ára, hefur lært
það í faraldrinum
að lífið er ekki
alltaf eins og
maður vill hafa
það og henni
finnst margt hafa breyst. „Ég er
líka búin að læra að vera þakklát
fyrir að geta verið í skólanum og
að hafa stundum getað mætt á
fótboltaæfingar og í leiklistarskól-
ann,“ segir Írena sem æfir fótbolta
með Víkingi.
Írena hefur bæði lesið og bakað
mikið síðustu níu mánuði og
hún hefur notað tímann með
fjölskyldunni til að spila og fara
í göngutúra. „Það var skrýtið að
geta ekki hitt allar vinkonur mínar
þegar ég vildi eða mæta í leik-
listina, þá fattaði ég að hvað það
er dýrmætt að geta gert venjulega
hluti eins og að hitta vinkonur
mínar, fara í sund og svoleiðis.“
Guðmundur Y.
Hraunfjörð hefur
að mestu verið í
sjálfskipaðri ein-
angrun í faraldr-
inum. Hann hefur
haldið sér í formi
með heimaleik-
fimi og göngutúrum og passað að
halda sér uppteknum með vinnu
og því að sinna áhugamálum
sínum.
„Ég hef lært það að heims-
byggðin var og er alveg óviðbúin
árás af þessu tagi. Ég hef lært
enn og aftur hvað mannslíf eru
lítils virði í mörgum samfélögum
og ráðamenn óhæfir í að vernda
samborgara sína og ég hef lært
að samheldni, traust og bjartsýni
getur áorkað miklu,“ segir hann.
Þá segist Guðmundur vera orðinn
þreyttur á ástandinu. „Stóra
myndin er sú að við komumst í
gegnum þetta saman.“
„Þegar fyrsta
smitið greindist
hér á landi var
ég í starfsnámi
og vann á
bráðamóttöku
Landspítalans,
þar lærði ég
mikið um sóttvarnir og hversu
stórt og alvarlegt vandamál þessí
veira er og hvað hún hefur haft í
för með sér,“ segir Dröfn Haralds-
dóttir. Hún segist almennt þakk-
látari fyrir litla hluti sem henni
þóttu sjálfsagðir fyrir faraldurinn,
svo sem það að hafa vinnu og að
vera heilsuhraust. „Mér finnst ég
líka hafa lært að meta samveru-
stundir með mínu nánasta fólki
betur,“ segir hún.
Garðar Stefáns-
son hefur búið
sér til hin ýmsu
verkefni í faraldr-
inum og lært að
taka engu sem
sjálfsögðum hlut.
„Þá aðallega að
fara í sund, geta farið í klippingu,
kjörþyngdina mína og fara út að
borða. En á móti kemur að við
fjölskyldan erum orðin meiri vinir
og öflug í því að finna okkur eitt-
hvað til dundurs,“ segir hann. „Ég
finn fyrir auknu æðruleysi og mikil-
vægi þess að hlúa að ástvinum.
Maður er mun rólegri í þriðju
bylgjunni, þetta er verkefni sem
við öll þurfum að leysa í samein-
ingu og gera það almennilega. Það
jákvæða er að við erum öll á sama
báti, sama hvar við erum stödd á
hnettinum. Næst er að setja á dag-
skrána umhverfis-, mannréttinda-
og lýðheilsumál og gera það vel.“
Guðmundur
Pétur Sigurðsson
segist hafa lært
mikilvægi þess
að hafa rútínu í
lífinu og mikil-
vægi persónu-
legra sóttvarna í
faraldrinum. Þá segist hann vera
þakklátur fyrir litlu hlutina og að
nauðsynlegt sé að vera þolin-
móður í aðstæðum sem þessum.
„Ég verð nú samt að viðurkenna
að ég hef ekki hugað nógu vel
að sjálfum mér. Það var alltaf
ætlunin að vera duglegur að fara
út að skokka og gera einhverjar
heimaæfingar, en ég hef nú aðal-
lega verið uppi í sófa að horfa
sjónvarpið og galtast eitthvað
með því. Hef bætt á mig nokkrum
COVID-kílóum.“
Birna Dröfn
Jónasdóttir
birnadrofn@frettabladid.is
Frá því að fyrsta tilfelli COVID-19 greindist hér á landi í lok febrúar á þessu ári hafa verið tekin um 210 þúsund sýni.
Um 5.300 tilfelli hafa verið staðfest og yfir fimm þúsund manns hafa lokið einangrun. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
20%
AFSLÁTTUR AF ÖLLUM
VÖRUM Í VEFVERSLUN
Á SVÖRTUM FÖSTUDEGI
2 7 . N Ó V E M B E R 2 0 2 0 F Ö S T U D A G U R16 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð