Bændablaðið - 03.12.2020, Síða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 3. desember 20206
Mikil umræða er í okkar samfélagi um
gildi kjarasamninga og möguleika vinnandi
fólks til atvinnu. Í landbúnaði hafa menn
ekki síður áhyggjur af stöðu mála á
vinnumarkaði og afkomu þeirra er stunda
landbúnað. Talsverðar launahækkanir eru
í spilunum um áramót sem samið var um
á almennum markaði. Það sem kemur mér
verulega á óvart í umræðunni er að á meðan
allar þessar hækkanir ganga eftir þá lækkar
afurðaverð til bænda fyrir kjöt og afkoma
þeirra þar með.
Á degi hverjum streymir ótrúlegt magn af
kjöti og mjólkurafurðum til landsins erlendis
frá á grundvelli milliríkjasamninga og hefur það
veruleg áhrif á þennan markað. Bændur hafa
barist fyrir breyttu fyrirkomulagi á úthlutun
þeirra miklu tollkvóta sem í boði eru og nú
hefur landbúnaðarráðherra lagt fram frumvarp
sem breytir fyrirkomulagi á úthlutun þessara
kvóta til fyrra horfs til 2022. Það er ánægjulegt
ef þetta verður að veruleika, en það þarf meira
til. Eins og staðan er á erlendum mörkuðum
þá safnast upp matvæli sem ríki Evrópu eru í
vandræðum með. Evrópusambandið borgar
birgðastöðvum fyrir að frysta afurðir vegna
markaðsbrests og verð hríðfellur.
Hvernig náum við sátt?
Félag atvinnurekenda telur nú að verð til
neytenda muni hækka umtalsvert vegna þessa
breytta fyrirkomulags, en raunin er að fyrri
útboðsleið sem notuð var leiddi hins vegar
ekki til lækkunar vöruverðs þegar hún var tekin
upp. Hvernig náum við sátt í þessum málum
þar sem við keppum við landbúnaðarafurðir
sem niðurgreiddar eru í hinni stóru Evrópu?
Stundum er eins og stuðningur við íslenskan
landbúnað sé eitthvað sérstakt fyrirbrigði
á heimsvísu þegar staðreyndin er sú að
flestar þjóðir heims standa með innlendri
framleiðslu og landbúnaði þar með talið.
Það sem bændasamfélagið hefur nefnt með
endurskoðun á samningum við ESB þá viljum
við leiðréttingu á þessu mikla magni sem flutt
er inn ofan í innanlandsframleiðslu. Hlutdeild
innflutnings á móti innanlandsframleiðslu á
markaði eru um 20% en þessu getum við mætt
hér heima með aukinni framleiðslu, tala nú ekki
um nú þegar enginn er ferðamaðurinn, sem var
hluti af rökstuðningi á auknum innflutningi
til landsins.
Tryggjum störf í landbúnaði
Landbúnaður og tengdar greinar eru að öllu
jöfnu byggðar upp af atvinnurekendum.
Framleiðendur eru um 3.000 og afleidd
störf um 10.000. Það munar um minna.
Skiptir það ekki máli í okkar litla hagkerfi
og öryggi til matvælaframleiðslu að tryggja
þessi störf? Sömu aðilar standa undir störfum
í hinum dreifðu byggðum og reyndar ekki
síður í þéttbýli en það er athyglisvert að
frumframleiðsla landbúnaðarvara er um
20% á höfuðborgarsvæðinu. Með þessum
gegndarlausa innflutningi er verið að grafa
undan framleiðslu hér heima og setja okkar
eigin framleiðslu í gríðarlegan vanda sem erfitt
verður að snúa við.
Raforkuverð
Landsnet hefur tilkynnt að frá og með áramótum
muni flutningskostnaður á raforku hækka um
9,9% fáist til þess heimildir. Þetta eru enn einar
álögurnar á íslenskar framleiðslugreinar og
sérstaklega í dreifbýli. Hækkun raforkuverðs
til garðyrkjunnar hefur veruleg neikvæð áhrif
bæði til hins almenna neytanda og eins á
rekstur þar sem raforkan er á milli 20 til 30% af
rekstrarkostnaði garðyrkjustöðva. Þessar álögur
koma til viðbótar hækkunum á aðföngum til
bænda sem hafa verið umtalsverðar vegna falls
krónunnar. En á sama tíma lækkar afurðaverð
til bænda nánast í öllum greinum landbúnaðar.
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 11.200 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 7.200 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Enn á ný eru Íslendingar minntir á
afleiðingar þess að innleiða hér erlent
regluverk í orku- og markaðsmálum af
einskærri þrælslund og ótta við að efna-
hagsrisinn í suðri refsi okkur grimmilega
ef við gerum ekki allt eins og hann segir.
Enn eina ferðina á að hækka verð
á dreifingu raforku frá Landsneti í
dreifbýli og nú um heil 9,9%. Á sama
tíma heyrast þau ánægjulegu tíðindi að
raforkuframleiðandinn Landsvirkjun
hagnist grimmt af sölu raforkunnar og þar
fór eiginfjárhlutfall félagsins í fyrsta sinn
yfir 50% á árinu 2019. Reyndar hagnaðist
Landsnet líka á síðasta ári eftir skatta um
28 milljónir Bandaríkjadollara.
Landsnet er hlutafélag í 64,73%
eigu Landsvirkjunar, RARIK á 22,51%,
Orkuveita Reykjavíkur á 6,78% og Orkubú
Vestfjarða á 5,98% í félaginu. Allt eru þetta
opinber fyrirtæki að langstærstum hluta í
sameiginlegri eign allra landsmanna.
Fyrst eignarhaldið á dreifikerfinu og
raforkuframleiðslunni eru á sömu hendi,
þá kann einhver að spyrja, er ekki einfalt
hjá orkuframleiðendunum sem græða vel
að flytja peninga yfir í dreifikerfið sem
þeir eiga sjálfir? Það hljómar einfalt, en
svoleiðis er það alls ekki. Ástæðan er
innleiðing endalausra tilskipana ESB um
samkeppnis- og orkumál sem eru snyrtilega
pökkuð inn í hvern orkupakkann af öðrum.
Í allri umræðunni um orkupakkana hefur
verið margítrekað bent á að innleiðing þeirra
myndi leiða til hærra heildarverðs á orku á
Íslandi. Fyrsta stóra stökkið í þeim efnum
var aðskilnaður framleiðslu og dreifingar
sem hafði gríðarlegan kostnað í för með
sér. Fram að þeim tíma sáu raforkuframleið-
endurnir sjálfir um raforkudreifingarkerfið,
enda var það byggt upp af þeim.
Við aðskilnað varð raforkuflutningsfyr-
irtækið sjálft að fara að rukka fyrir sínum
kostnaði sem lagðist svo ofan á orkuverðið
frá virkjununum. Síðan hefur stöðugt verið
bætt í þann pakka.
Alltaf hefur því samt verið haldið fram
af áhugafólki og innleiðingaragentum
Evrópureglugerða að þetta sé allt gert með
hagsmuni neytenda í huga. Mikið afskap-
lega getur fólk í dreifbýlinu og garðyrkju-
bændur verið ánægt með slík rök og þá
vissu að fá örugglega alltaf að borga hæsta
mögulega orkuverðið.
Það er athyglisvert rannsóknarefni
hvað hugmyndasmiðum og agentum í fjár-
málaheiminum hefur tekist einstaklega vel
upp í sínum áróðri og auglýsingamennsku
að draga saklaust fólk á asnaeyrunum og
fá það til að taka þátt í að keyra fyrir sig
áróðurmaskínurnar. Þannig hefur það verið
með innleiðingu á sameiginlegu orkukerfi
Evrópu sem miðar að því að brjóta upp
þjóðlegt eignarhald á raforkukerfum og
skipta því upp í vel seljanlega orkuvöndla
á markaði. Með þessu er búið að setja upp
gríðarstórt peningakerfi í orkugeirunum
sem leiðir alla daga til þess að hagnaðurinn
af orkuframleiðslunni rennur í æ ríkara mæli
í vasa vellauðugra fjárfesta.
Það sama er að gerast í nýju kolefnis-
markaðskerfi sem lævíslega hefur verið
komið á fót í nafni baráttu gegn hlýnun
loftslags. Þar hefur áróðursmeisturum tekist
á undraverðan hátt að fá fólk, sem telur
sig gallharða sósíalista, til að taka stöðu í
framlínusveit hörðustu kapítalista sem um
getur í sögunni. Kolefnishagkerfið er því
miður lítið annað en nýtt peningavöndla-
kerfi sem miðar að því að fleyta fjármunum
í vasa „áhættufjárfesta“ sem svo nefnast á
fínu máli. Ekki er nú ónýtt hjá slíku liði að
hafa samfélagslega vel meinandi fólk sem
hugsar alla dag í grænum lausnum, til að
draga fyrir sig áróðursvagninn. – Þetta er
tær snilld í markaðssetningu. /HKr.
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Erla Hjördís Gunnarsdóttir ehg@bondi.is –
Margrét Þóra Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 –
Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Ágústa Kristín Bjarnadóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
Kálfatjörn og Kálfatjarnarkirja á Vatnsleysuströnd. Kálfatjarnarkirkja er í Tjarnarprestakalli í Kjalarnesprófastsdæmi. Hún var byggð á árunum
1892–93 og vígð 11. júní 1893 af biskupi, herra Hallgrími Sveinssyni. Kirkjan er byggð úr timbri, járnvarin á hlöðnum grunni, eins metra háum.
Kirkjusmiður og höfundur kirkjunnar var Guðmundur Jakobsson húsasmíðameistari, en honum til aðstoðar var Sigurjón Jónsson kennari.
Magnús Árnason, steinsmiður frá Holti á Vatnsleysuströnd, hlóð grunninn. Kirkja hefur líklega verið á Kálfatjörn allt frá upphafi byggðar. Hún
kemur fyrir í kirknatali Páls biskups frá 1200 og var hún helguð Pétri postula að kaþólskum sið. Mynd / Hörður Kristjánsson
Vangaveltur á aðventunniTær snilld